بخشی از مقاله
چکیده
آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه مجتمع پردیس واقع در19 کیلومتری جاده سیرجان کرمان اجرا گردید. تیمارها شامل سه سطح زئولیت 0 - ، 2/5، و 5 درصد - ، چهار سطح آبیاری 100 - ، 80، 6 و 40 درصد ظرفیت زراعی - و دو رقم پسته - سفید نوق و قزوینی - میباشند. نتایج نشان داد با افزایش تنش آبی غلظت روی اندام هوایی و ریشه هر دو رقم افزایش یافته. با افزایش سطوح زئولیت وزن خشک اندام هوایی غلظت روی به طور معنی داری افزایش یافت. در رقم پسته قزوینی غلظت روی در اندام هوایی و ریشه افزایش یافت. افزایش دور آبیاری 100 درصد ظرفیت زراعی وزن خشک اندام هوایی غلظت روی در اندام هوایی ور یشه افزایش یافت.
کلمات کلیدی: تنش آبی، زئولیت، پسته
.1 مقدمه
پسته گیاهی نیمه گرمسیری، دو پایه و خزان کننده از خانواده آناردیاسه و جنس پستاسیا است .>1@ علی رغم شرای مساعد برای پرورش درختان پسته، شرای فیزیکی و شیمیایی خاک نظیر شوری، عدم تعادل عناصر غذایی در خاک و کم آبی مشکلات عدیدهای را برای باغهای منطقه ایجاد کردهاند .>2@ با توجه به اهمیت اقتصادی این محصول و استقرار بسیاری از باغهای پسته در اراضی شور و خشک داشتن اطلاعات کافی از خصوصیات درختان و روند تغییر آنها، میتوانند به مدیریت صحیح کشاورزی در این مناطق کمک نماید. روی عنصری کم مصرف و ضروری برای انسان و گیاهان است. این عنصر در ساختار آنزیمها، پروئتینها، سنتز پروئتین، DNA و RNA در ارتباط است کمبود روی یکی از مشکلات معمول در میان عناصر غذایی کم مصرف در جهان است که این مشکل اغلب در خاکهای با pH بالا، آهک بالا، مواد آلی کم و خاکهاس شنی با ظرفیت تبادل کاتیونی پائین رخ میدهد .>6@ به طور معمول در گیاهانی که در خاکهای قلیایی و آهکی رشد میکنند حلالیت پائین هیدروکسید روی در pH بالا و وجود بی کربنات در خاکهای آهکی باعث کاهش جذب آن میشود .>7@ در اکثر مناطق پسته کاری ایران، به دلیل واکنش بالای خاک روی به قدری نامحلول است که گیاه قادر به جذب آن نیست. روی در زمان متورم شدن جوانهها موحب افزایش تشکیل میوه در پسته گردید .>5@ تحقیقات دیگر نشان داد روی موجب افزایش تشکیل میوه در پرتقال گردید .>9@ بیشتر مناطق پسته کاری به خصوص در استان کرمان با مشکل کم آبی و تنش آبی روبرو هستند. در این مناطق آب مهمترین عامل محدودکننده توسعه اقتصادی است. مقدار تقاضای آب با افزایش جمعیت دائما بالا میرود در حالیکه مقدار عرضه اقتصادی آب همیشه محدود بوده است .>4@ یک روش ممکن برای کاهش تاثیر کمبود آب بر روی حاصلخیری گیاهان اضافه کردن زئولیت میباشد. زئولیت گروهی از مواد معدنی طبیعی با خواص فیزیکی و شیمیایی خاص میباشند که میتوانند در نواحی گوناگون کشاورزی مورد استفاده قرار گیرند و مواد مضر و سمی خاک را جذب و نگهداری کنند. آنها هم چنین قادر به جذب بخشی از عناصر غذایی و آب موجود در خاک میباشند و باعث متعادل کردن میزان یون های غذایی در محی ریشه و نگه داری آب در ناحیه ریشه گیاهان میشوند. بنابراین با توجه به نقش زئولیت در نگهداری آب در خاک هدف اصلی این تحقیق بررسی نقش زئولیت در افزایش تحمل نسبی نهالهای پسته به تنش خشکی میباشد. تنش آبی میزان جذب عناصر از جمله روی را کاهش داده و متعاقباً رشد بخشهای هوایی گیاه و فتوسنتز را محدود ساخته است.>3@
.2 تئوری و پیشینه تحقیق
تأثیر کاربرد زئولیت طبیعی بر رشد و گلدهی توت فرنگی - مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که کاربرد زئولیت سرعت فتوسنتز خالص، هدایت روزنهای، کارایی استفاده از آب، کارایی مزوفیل، طول دمبرگ، سطح برگ، وزن ویژه برگ، وزن تازه و خشک ری شه و اندام هوایی و وزن میوه را به طور معنیداری افزایش داد. آرمندپیشه و همکاران، - 2009 - تحقیقی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی به منظور بررسی تأثیر کاربرد زئولیت 0 - ، 10 ، 20 تن در هکتار - و سطوح آبیاری - آبیاری بعد از 80 ، 120 ، 160 میلی متر تبخیر از تشتک کلاس - A بر روی کلزا رقم زرفام انجام دادند و گزارش نمودند که کاربرد زئولیت به طور معنیداری نسبت ریشه به ساقه، طول ساقه و ریشه و وزن خشک را افزایش داد. آنها به این نتیجه رسیدند که با کاربرد زئولیت میتوان اثرات نامطلوب تنش خشکی را بر روی رشد گیاه کاهش داد.کخشکی به عنوان یکی از مهمترین عوامل محدود کنندهی رشد گیاهان، مشکل بزرگی در بسیاری از مناطق دنیا محسوب می شود و شایعترین تنش محیطی است که تقریبا تولید 25 درصد از اراضی جهان را محدود ساخته . در شرای خشکی مجموعهای از عوامل فیزیکی و محیطی رشد گیاه و در نتیجه تولید را کاهش میدهند. این کاهش در نتیجه تاخیر و یا عدم استقرار گیاه، ضعیف شدن یا از بین رفتن گیاهان استقرار یافته، حساس شدن گیاهان به بیماریها و آفات گیاهی، تغییرات فیزیولوژیکی و زیست شیمیایی در سوخت و ساز گیاهان و غیره بوجود میآید.
.3مواد و روشعا
آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه مجتمع پردیس واقع در19 کیلومتری جاده سیرجان کرمان اجرا گردید. تیمارها شامل سه سطح زئولیت 0 - ، 2/5، و5 درصد - ، چهار سطح آبیاری 100 - ، 80، 6و 40 درصد ظرفیت زراعی - و دو رقم پسته - سفید نوق و قزوینی - میباشد. برای شروع آزمایش، مقدار پنج کیلوگرم خاک الک شده درون کیسههای پلاستیکی هشت کیلویی ریخته و پس از مخلوط کردن سطوح مختلف زئولیت با خاک، بر اساس نتایج تجزیه خاک عناصرغذایی نیتروژن از منبع اوره به میزان 50 میلیگرم در کیلوگرم خاک، فسفر از منبع پتاسیم، هیدروژن، فسفات به میزان 50 میلیگرم در کیلوگرم خاک و عناصر کم مصرف آهن، روی، مس، منگنز به میزان 5 میلیگرم در کیلوگرم خاک به ترتیب از منابع کلات آهن - سکوسترین آهن - 138، سولفات روی، سولفات مس و سولفات منگنز به صورت محلول به خاک داخل کیسهها افزوده شد و پس از رساندن رطوبت خاک به حد ظرفیت مزرعه، خاک موجود در هر کیسه به خوبی مخلوط گردیده و به داخل گلدان های پلاستیکی پنج کیلوگرمی منتقل گردید.
بذرهای پسته - رقمهای سفید نوق و قزوینی - بعد از جداسازی پوست سخت، به مدت ده دقیقه در محلول وایتکس ده درصد قرار داده شدند و پس از شستشو با آب مقطر استریل، به مدت 24 ساعت در آب مقطر استریل در یک ظرف دربسته خیسانده شدند.
سپس حدود 15 دقیقه با قارچکش بنومیل با غلظت دو گرم در لیتر، ضد عفونی گردیده و تا مرحله جوانه زنی به مدت چند روز، میان پارچههای متقال مرطوب استریل در دمای 25 درجه سلسیوس قرار داده شدند. در هر گلدان هشت بذر جوانهزده در عمق سه سانتیمتری خاک کشت گردید و سپس گلدانها آبیاری شده و رطوبت خاک به حد ظرفیت زراعی رسانده شد. تا قبل از اعمال تیمارها، رطوبت گلدانها هر روز توس آب مقطر با توزین مرتب آنها در حد ظرفیت زراعی حفظ گردید. پس از استقرار کامل نهالها، تعداد نهالها به چهار بوته در هر گلدان تقلیل داده شد.
سطوح آبیاری در تیمارهای مورد نظر اعمال گردید. آب اضافه شده تنها به مصرف تبخیر - تعرق گلدانها میرسید، و هیچ زهکشی از زیر گلدانها صورت نمیگرفت. برای تخمین تبخیر از سطح خاک، گلدانهایی مشابه ولی بدون گیاه، در بین گلدانها
