بخشی از مقاله
چکیده
جفتماندگی - RP - 1 وضعیتی متداول با وقوع بالا در گاوهای شیری است که معمولاً بهصورت ناتوانی در انداختن جفت ظرف 24 ساعت - حتی در برخی منابع تا 48 ساعت - پس از زایش تعریف میشود. بهدلیل هزینههای درمانی مرتبط، کاهش تولید شیر، افزایش دور ریز شیر، هزینههای کارگری، و خدمات دامپزشکی، جفتماندگی از لحاظ اقتصادی در صنعت دامپروری اهمیت زیادی دارد. اگرچه RP مشکلی همیشگی در صنعت گاو شیری محسوب میشود، ولی هنوز دلیل ناتوانی در دفع پردههای جنینی و سبب شناسی آن مشخص نشده است.
دادههای رو به افزایش پیشنهاد میکند که RP مشکلی چندعاملی است که مستلزم در نظر گرفتن جنبههای سلولی سیستم ایمنی، بیان ژن و نیز تغییرات پروتئینی و متابولیتی است. کارهای پژوهشی پیشگامانهای که به تازگی با استفاده از علوم اومیکس انجام شده است یافته های جدیدی را ارائه میکنند که شایسته بحث بیشتر است. همچنین مکانیسمهای متناقضی در سبب شناسی جفتماندگی پیشنهاد شدهاند که جای تحقیق بیشتر دارد.
-1 مقدمه
جفتماندگی - RP - وضعیتی است که معمولاً بهصورت ناتوانی در انداختن جفت ظرف 24 ساعت پس از زایش تعریف میشود. میانگین میزان شیوع RP در گاوهای شیری بین 4 و 16 درصد متغیر است؛ اما، بعید نیست که میزان شیوع بالاتری را در برخی گله های مشکلدار مشاهده کرد . - Eiler 1997 - مشاهدات عینی در ایران نیز نشان میدهد که در برخی گلهها و در برخی مقاطع سال حتی تا 20 درصد جفتماندگی نیز وجود دارد.
در ابتدا فرض میشد که RP به کمبود سلنیوم، ویتامین E، یا کلسیم مرتبط باشد. حمایت رو به رشدی از این دیدگاه وجود دارد که RP بیشتر به اختلال ایمنی مرتبط است که منجر به ناتوانی در تجزیه پلاسنتوم2 میشود، که بافتهای مادری و جفتی را به هم پیوند میدهد . - LeBlanc, 2008 - از آنجایی که گاوهای مبتلا به RP در معرض خطر بیشتر سایر بیماریها نیز هستند مثل عفونتهای رحمی، جابجایی شیردان، و عفونتهای پستانی، به همین خاطر زیانهای اقتصادی صنعت دامداری بیشتر از آنچه گفته شد میباشد. نزدیک به 6 درصد از موارد گاوهای جفتمانده بهدلیل تولید شیر بسیار کم و رسیدگیهای دامپزشکی حذف میشوند. بهدلیل بروز بالا و اهمیت اقتصادی آن در صنعت گاو شیری، بررسی و مطالعه دلیل آسیب شناسی RP در گاوهای شیری و دلایل آن و عوامل مستعد کننده مفید خواهد بود.
-2 فیزیولوژی زایمان، و انداختن پردههای جنینی
طرف جنینی جفت به کوتیلدون معروف است و با کوریون - پرده خارجی کیسه جنینی - همبخشی دارد، در صورتی که طرف مادری کرانکول نام دارد و از ناحیه کرانکولار رحمی سرچشمه گرفته است و پلاسنتوم مرز مشترک بین این دو است. در سال 1961،سالِن و بِجورکمِن 1 پیشنهاد کردند که احتقان و فشار بافتی یکی از مکانیسمهایی است که کرانکول و کوتیلدون را با هم نگه میدارد. در هنگام زایمان کورتیزول جنینی ماشه تبدیل پروژسترون جفتی به استروژن را میکشد و نیز سنتز پروستاگلندینها را در هر دو روشهای استروژن-وابسته و استروژن-مستقل القا میکند - Whittle et al., . - 2000 در حقیقت، یکی از اثرات اصلی استروژن بر مایومتریوم رحم تحریک تنظیم افزایشی گیرندههای اکسی توسین و ترشح پروستاگلندین - 3* - 2 - - 2 میباشد 3* - 2 . - Fuchs et al., 1999 - تجزیه جسم زرد، تولید ریلکسین، و انقباض ماهیچههای صاف رحم، که جنین را به سمت گردن رحم هل میدهند، آغاز میکند.
- Janszen et al., 1993 - تجزیه جسم زرد، که اثری بازدارنده بر فعالیت کلاژناز - آنزیمی که کلاژن را تجزیه میکند و اتساع گردن رحم را القا میکند - دارد، غلظتهای پروژسترون در گردش خون را کاهش میدهد. همچنین تجزیه جسم زرد با ترشح ریلاکسین نیز همراه است که خود در تحریک تولید کلاژناز، ریلکس کردن لگنی، و جداسازی لیگامنتهای بین عانهای دخیل است. ترکیب دیگری که به زایمان مرتبط است سروتونین میباشد، که نشان داده شده است نقش مهمی در تنظیم اتصال پردههای جنین در گاوهای شیری بازی میکند . - Fecteau and Eiler, 2001 - آزاد سازی مونامین اکسیداز نزدیک به زمان زایمان، از جنین، منجر به تجزیه سروتونین میگردد، که جداسازی جفتی و زایمان را تقویت میکند - Lee et al., . - 1989 جداسازی اتصال کرانکول-کوتیلدون برای اینکه جفت از رحم جدا شود یک "باید" محسوب میشود.
-3 عوامل مستعد کننده
اینطور پیشنهاد شده است که چندین عامل از جمله سختزایی، دوقلوزایی، مردهزایی، هیپوکلسیمی، درجه حرارت بالای محیطی، سن، تولد پیش از موعد، عفونت جفت، چندین عامل تغذیهای، تنشزاهای مختلف، بیماریهای معین، اندوتوکسینهای باکتریایی، و عدم فعال سازی نوتروفیلها وقوع RP را تحت تأثیر قرار میدهند . - Maas 2008 ; Ametaj et al., 2010 -
3-1 التهاب
پلاسنتوم از کوتیلدون جنینی و کرانکول مادری تشکیل یافته است. همانطور که آبستنی پیش میرود پرزهای کوریونیک موجود در کوتیلدونها، که با کرانکول مرتبط هستند، شروع به حمله به حفرههای کرانکولی میکنند. این تعارض موجب اتصال نزدیکتر کرانکول و کوتیلدون در یک الگوی قفل-کلید میشود. تورم یا خیز پرزهای کورونیک، که به دنبال التهاب باکتری-مرتبط رخ میدهد، بهدلیل فشار مداومی که پلاسنتوم را با هم نگه میدارد موجب جفتماندگی میگردد . - McNaughton and Murray, 2009 - تحت شرایط طبیعی برای تسهیل روند جداسازی، جریان خون به هردو کرانکول و کوتیلدون کاهش مییابد . - Manspeaker, 2010 - اما، در هنگام التهابِ کرانکول و کوتیلدون، فعالیت ترشحی اندومتریوم و فعالیت انقباضی مایومتریوم آسیب میبینند.
3-2 کمبودهای تغذیهای
اینطور گزارش شده است که کمبودهای تغذیهای بیرون انداختن پردههای جنینی را مختل میکنند. برای مثال، نشان داده شده است که ویتامین E و سلنیوم عملکرد نوتروفیل را مختل میکنند و عوامل خطر ایجاد RP هستند. به علاوه، اثبات شده است که مکملهای ویتامین E و سلنیوم پیش از زایش تنش اکسیداتیو و میزان بروز RP و نیز ورم پستان را کم میکنند . - Goff, 2006 - هیپوکلسیمی پیرامون زایش یا تب شیر عامل خطر متابولیکی دیگری برای RP است چرا که کلسیم کم به توانایی منقبض شدن رحم - یعنی بیقوتی رحم - آسیب میزند.
- McNaughton and Murray, 2009 - اما، چندین پژوهش با افزودن آن مواد مغذی به جیره گاوهای شیری اثری به نسبت کم را بر روی میزان شیوع RP نشان دادند. حتی گلههایی با وقوع بالای هیپوکلسیمی، میزان جفتماندگیهای زیر 2 درصد داشتهاند . - Neves et al., 2018 - بهعلاوه نقش دوگانه سروتونین در ارتباط با هیپوکلسیمی - سروتونین هیپوکلسیمی؛ Hernandez-Castellano et al., - 2017 و جفتماندگی - سروتونین جفتماندگی؛ - Beagley et al., 2010 مهر تأیید دیگری است در عدم وجود رابطه محکم بین هیپوکلسیمی و جفتماندگی.
3-3 اختلالات مرتبط با زایمان
زایمانهای غیر طبیعی نظیر دوقلوزایی، سخت زایی، سقط، یا زایمان پیش از موعد، و زایمان القا شده میزان وقوع RP را افزایش میدهد . - Maas 2008; Manspeaker 2010 - سقط در طول اواخر دوره آبستنی - پس از 120 روز آبستنی - بهطور قابل توجهی نزدیک به 60 درصد میزان وقوع RP را افزایش میدهد. باید خاطر نشان شد که درحالیکه زایمان غیر طبیعی عامل خطر برجستهای در RP است، اما این پدیده فقط در حدود یک-سوم موارد دخیل است و هنوز 4/1 درصد میزان وقوع RP در آبستنیها و زایمانهای طبیعی وجود دارد . - Davies et al., 2004 -
