بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف تعیین رابطه هوش اخلاقی و شادکامی در دانشجویان دانشکده های دامپزشکی، فنی و مهندسی و ادبیات انجام شد. جامعه آماری کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در سال تحصیلی 90-91 بودند که تعداد آنان 22802 نفر بود. به روش نمونهگیری خوشه ای چندمرحله ای، 300 نفر انتخاب شدند. روش پژوهش همبستگی بود. داده ها به وسیله پرسشنامه های هوش اخلاقی و شادکامی آکسفورد جمع آوری و با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیری تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که بین خرده مقیاس های هوش اخلاقی و شادکامی دانشجویان دانشکده های دامپزشکی، فنی و مهندسی و ادبیات رابطه معناداری وجود دارد - P<0/01 - و این رابطه بین دانشجویان دانشکده های فنی و مهندسی و ادبیات متفاوت می باشد . - P<0/05 - بنابراین می توان نتیجه گرفت که رشته تحصیلی می تواند بر رابطه هوش اخلاقی و شادکامی دانشجویان تاثیر بگذارد.
کلید واژه ها: هوش اخلاقی، شادکامی، دانشکده های دامپزشکی، فنی و مهندسی و ادبیات
مقدمه
در حالی که محققانی چون پیرس وبکاف - 2009 - 1 التزام به رفتارهای اخلاقی را مهم و قاعده مند می دانند و متعتقدند که رفتارهایی چون عدالت، همدلی، بخشش، اعتماد، نوع دوستی، تحمل اجتماعی، صداقت به طور گسترده ای در میان آن ها وجود دارد،اما در آغاز هزاره سوم، شناسایی و توسعه قواعد رفتاری درست و نادرست در میان انسان ها به یکی از دغدغه های جوامع بشری تبدیل شده است. نخستین بار اصطلاح هوش اخلاقی توسط بوربا - 2005 - 2 در روان شناسی وارد شد. وی هوش اخلاقی را ظرفیت و توانایی درک درست از خلاف، داشتن اعتقادات اخلاقی قوی وعمل به آن ها و رفتار در جهت صحیح و درست تعریف می کند. هوش اخلاقی، به معنی توجه به زندگی انسان و طبیعت، رفاه اقتصادی و اجتماعی، ارتباطات باز و صادقانه و حقوق شهروندی است.
هوش اخلاقی اعتقاد عمیق فرد و ارزش های اوست که تمامی افکار و فعالیت ها را هدایت می کند و فرآیند تصمیم گیری اخلاقی مشروط به عوامل دموگرافیکی چون جنس، نژاد، ملیت یا فعالیت های مذهبی نیست - فورد، ریچاردسون1، 1994؛ مارتین، رااو، اسلون2 ، . - 2008 همچنین هوش اخلاقی به عنوان توانایی کاربرد اصول اخلاق جهانی در اخلاقیات، اهداف و مراوده های یک فرد از روی قاعده است - لنیک، کیل3 ، . - 2005
هیجانات نقش بسیار مهمی در زندگی آدمی دارند. روان شناسی قرن 20 از نقش ناهشیار و تقویت کننده ها بر رفتار انسان آغاز شد، با تاثیر شناخت ادامه یافت و با کفش تاثیر هیجانات بر رفتار دگرگون شد. با اینحال تاکید اولیه بر هیجانات و کنترلآن ها ضروری تر می نمود. - کار، . - 1385 اما روانشناسی امروز ناچار از توجه به هیجانات مثبت و شناخت کنترل و ژیشبینی آنهاست چرا که بنابر اصول پیشگیری، پیشگیری اولیه مقرون به صرفه ترین و مفید ترین نوع تامین بهداشت روانی جامعه است - به نقل از نهاوندچی، . - 1389 از میان هیجانات مثبت، شادکامی علاقه بسیاری در میان محققان برانگیخته است. آرگایل ، مارتین ولو - 1995 - شادکامی را متشکل از سه جزءاساسی »هیجان مثبت، رضایت از زندگی و نبود هیجانات منفی« می دانند. افلاطون شادی را حالت تعادل میان سه عنصر استدلال، هیجان و امیال و ارسطو آن را عبارت از زندگی معنوی می دانست - به نقل از کمساری، . - 1389 داینر - 1997 - شادکامی را نوعی ارزشیابی می داند که فرد از خود و زندگی اش دارد و مواردی از قبیل خشنودی از زندگی، هیجان و خلق مثبت، فقدان افسردگی و اضطراب را شامل می شود و جنبه های مختلف آن نیز به شکل شناخت ها و عواطف است. - آرگایل، . - 1383 راسموس - 1997 - 4 شادکامی را حالات روانی مثبت می نامد که عبارتند از:
سطح بالای زندگی، شادی ذهنی، سلامت ذهنی و سلامت روان شناختی - به نقل از اوجاقی، . - 1384 به اعتقاد مایرز4 - 1993 - 5 صفت درونی، افراد شادکام را مشخص می کند: عزت نفس، احساس کنترل فردی، خوش بینی و برون گرایی. افراد شادکام معتقدند که افکار خوبی دارند، افرادی اخلاقی اند و قادر به پیشرفت هستند. افرادشادکام به طور معمول احساس کنترل شخصی دارند و بهتر با استرس ها مقابله می کنند، معمولاً خوشبین هستند و زمانی که عهده دار امری می شوند انتظار موفقیت دارند. آنان همچنین برون گراند و ترجیح می دهند با مردم باشند - به نقل از حسین ثابت، . - 1386
پیشرفت های سریع علم و تکنولوژی، علی رغم مزایای فراوانی که برای بشر به ارمغان آورده است، خلأ جبران ناپذیری را نیز بر پیکره جوامع وارد کرده است. موج فزاینده ای از رفتارهای ضد اخلاقی، افسردگی، پایین آمدن سن خودکشی، افزایش طلاق، بزهکاری و بسیاری از مشکلات روحی – روانی و اجتماعی، که همگی واقعیت های انکارناپذیری هستند که نشان می دهند اخلاقیات و شادی از جوامع بشری رخت بسته اند. انتقال و ترویج ارزش های اخلاقی، علمی و فرهنگی بین دانشجویان و شکوفا ساختن توانایی های فردی و اجتماعی آنان و کمک به رشد شخصیتی، عاطفی و رفتاری را می توان از جمله وظایف دانشگاه ها دانست که منجر به بروز پیامدهای مثبت اخلاقی در میان دانشجویان خواهد شد. همچنین هوش اخلاقی می تواند از راه افزایش فضای همکاری در روابط و انتظارات در رفتارهای اخلاقی در میان دانشجویان، علاوه بر بهبود رفتارها، مقدمه ای برای پیدایش جامعه ای اخلاق مدار و ارتقاء سطح شادکامی باشد. همچنین انتخاب رشته تحصیلی ممکن است از ویژگی های شخصیتی تاثیر پذیرد و به همان ترتیب تحصیل در رشته ای می تواند بر شخصیت به طور کل و هوش اخلاقی و شادکامی به طور خاص تاثیرگذار باشد. با در نظر گرفتن موارد فوق، تحقیق حاضر در پی پاسخ با این سئوال پژوهشی می باشدکه آیا بین هوش اخلاقی و شادکامی با رشته تحصیلی در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه رابطه وجود دارد؟
روش
جامعه آماری تمامی دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در سال تحصیلی 90-91 مشغول به تحصیل بودند که تعداد آنان 22802 نفر بود. حجم نمونه برای این پژوهش بر اساس جدول مورگان 300 - 1977 - نفر برآورد شد که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای ابتدا از بین دانشکده های موجود در دانشگاه آزاد اسلامی کرج 3 دانشکده - ادبیات و زبان های خارجی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشکده دامپزشکی - به صورت تصادفی ساده و در نهایت از بین هر یک از دانشکده های منتخب 4 کلاس به صورت تصادفی انتخاب شدند. که سعی برای هر دانشکده 100 نفر انتخاب شود. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی انجام شد.
ابزار پژوهش
داده ها با استفاده از پرسشنامه های هوش اخلاقی و شادکامی جمع آوری شدند.
-1پرسشنامه هوش اخلاقی: این پرسشنامه توسط لنیک و کیل در سال 2005 ساخته شد. این پرسشنامه شامل 40 سوال است و میزان هوش اخلاقی فرد را می سنجد. طبقات پنج گونه پاسخ در این پرسشنامه عبارتند از: هرگز، به ندرت، بعضی اوقات، در بیشتر مواقع، در همه مواقع. پرسشنامه هوش اخلاقی 10 مولفه نیز دارد که برای هر 10 مولفه عنوان شده 4 سئوال در پرسشنامه طراحی شده است که اجازه می دهد تا هر مولفه را به صورت جزا یا گروهی مورد بررسی قرار گیرد . روایی و پایایی این پرسشنامه توسط مارتین و آستین - 2010 - تایید شده است. ابزار فوق به وسیله آراسته و همکاران - - 1389 برای روایی بیشتر به فارسی، انگلیسی و مجددا فارسی ترجمه و روایی آن تایید شد و پایایی به دست آمده - آلفای کرونباخ - برای پرسشنامه برابر با 0/ 897 محاسبه گردید. همچنین اعتبار پرسشنامه در گروه نمونه همین آزمون از طریق آلفا کرونباخ 0/89 برآورد شد.
-2 پرسشنامه شادکامی آکسفورد: این پرسشنامه دارای 29 ماده است ومیزان شادکامی فردی را می سنجد. پایه نظری این پرسشنامه تعریف آرگایل1 وکراسلند2 از شادکامی است - آنها به منظور ارایه یک تعریف عملیاتی از شادکامی آن را سازه ای دارای سه بخش مهم دانسته اند: فراوانی و درجه عاطفه مثبت،میانگین سطح رضایت در طول یک دوره ونداشتن احساس منفی - . این آزمون در سال 1989توسط مایکل آرگایل وبراساس پرسشنامه افسردگی بک - BDI، - 1976ساخته شده است.21عبارت از عبارات این پرسشنامه ازBDI گرفته شده ومعکوس گردیده ویازده پرسش به آن اضافه شده است تا سایر جنبه های سلامت ذهنی را پوشش دهد.مانند آزمون افسردگی بک هر گویه پرسشنامه شادکامی دارای چهار گزینه
