بخشی از مقاله
چکیده
نیاز سازمان ها و بنگاه های اقتصادی برای عملیات جاری و آینده در باره موضوعات زیست محیطی منجر به ایجاد حسابرسی محیط زیست شد،که این حسابرسی رویه های اصلی بنگاه های اقتصادی و سازمان ها را درباره موضوعات زیست محیطی بررسی و ارزیابی می کند.حسابرسی رعایت - حسابرسی مسئولیت های گذشته ،مسئولیت های جاری و مسئولیت های آینده - ،حسابرسی فرآیندها - حسابرسی تاثیر خرید یا تحصیل یک شرکت جدید ،حسابرسی اثرات محیطی منطقه ی استقرار سازمان،حسابرسی محصولات تولیدی و حسابرسی رویه های زیست محیطی مدیریت - شیوه های متداول و مرسوم حسابرسی محیط زیست هستند.
حسابرسی زیست محیطی با هدف حصول اطمینان از اتخاذ فرآیندها و خط مشی های مناسب و کافی و اجرای آن ها به منظور دستیابی به توسعه پایدار یکی از انواع نوظهور حسابرسی در موسسات عالی حسابرسی - SAI - است که با توجه به بحران های زیست محیطی اخیر نه تنها در سطح ملی بلکه در سطح بین المللی به شدت مورد توجه است .دیوان محاسبات جمهوری اسلامی ایران نیز همانند سایر موسسات عالی محاسباتی جهان به مقوله حسابرسی زیست محیطی با اهدافی نظیر حصول اطمینان از مراعات الزامات قانونی زیست محیطی مصوب مجلس و دولت در سه سطح حسابرسی مالی ،عملکرد و رعایت پرداخته است تا از اثر بخشی و قانونی بودن برنامه های موجود اطمینان حاصل نموده و به مجلس شورای اسلامی به عنوان نمایندگان ملت جهت اتخاذ تصمیم منعکس نماید.
واژههای کلیدی: محیط زیست، حسابرسی محیط زیست، حسابرسی رعایت، طرح کلی حسابرسی، دیوان محاسبات
مقدمه:
حفاظت از محیط زیست در چند سال اخیر یک موضوع اساسی برای سازمان ها، شرکت ها، حکومت ها و شهروندان تبدیل شده است. شرکت ها و سازمان در بخش های مختلف اقتصادی توجه و تلاش های خود را بر روی بهبود مستمر محیط زیست و حفاظت از سلامت انسان در تولیدات و فعالیت های حال و آینده متمرکز کرده اند بنابراین، در حال حاضر هیچ سازمانی نمی تواند تاثیر پذیری از عامل زیست محیطی را انکار کند .توجه به موضوعات زیست محیطی و مسئولیت سازمان در برابر آن باعث به وجود آمدن شاخه جدیدی از حرفه حسابرسی به نام "حسابرسی محیط زیست" شده است. حسابرسی زیست محیطی یکی از انواع بسیار مهم و مورد توجه در موسسات عالی حسابرسی - SAI - است. هم اکنون حسابرسی محیط زیست که دامنه فعالیت آن در برگیرنده آب، هوا و تغییرات آب و هوایی و خاک می باشد در سطح گسترده ای مورد توجه جهانی قرار گرفته است.
در حال حاضر اهمیت این موضوع به طور گسترده ای مورد پذیرش عام قرارگرفته است که حفظ و بقای بشر در گرو حمایت و بقای محیط زیست می باشد. شایان ذکر است کشورهای انگلستان و آمریکا اولین گام را درشناخت حسابرسی زیست محیطی برداشتند . قوانینی طی ده های 70 و 80 قرن گذشته در آمریکا به تصویب رسید که بر اساس آن، شرکت ها مسئول جبران خساراتی شدند که عملکردآنها به محیط زیست وارد می کند. در سطح بین المللی به طور موثردر سال 1392 سران کشورها در ریودوژانیرو گردهم آمدند تا برای حفظ زمین به شیوه پایدار اقدام نمایند این اجلاس به "اجلاس زمین "موسوم گردید.
در اسناد بالادستی کشور ما از جمله قانون اساسی، حفاظت از محیط زیست وظیفه ای همگانی تلقی شده و هرگونه فعالیت که با آلودگی محیط زیست ملازمه پیدا کند، ممنوع است. همچنین در سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی نیز بر بهره مندی جامعه ایرانی از محیط زیست مطلوب تاکید شده است.دیوان محاسبات جمهوری اسلامی ایران به تبعیت از قانون اساسی و قانون تشکل خود، حسابرسی نحوه بهره برداری و حسابرسی مسئولیت نگهداری و صیانت از منابع طبیعی و ثروت های عمومی، معادن، دریاها، دریاچه ها، رودخانه ها، جنگل ها و بیشه های طبیعی را در دستور کار اکید خود قرار داده است.
مزایای انجام حسابرسی زیست محیطی
الف - بهبود بازده ناشی از به کارگیری منابع سازمان و افزایش صرفه جویی در منابع
ب - استفاده از اطلاعات ارزشمند زیست محیطی برای تصمیم گیری در مورد اثرات زیست محیطی و تدوین استراتژی جدید زیست محیطی
ج - اطمینان بخشی اقتصادی بودن، اثر بخشی و کار آیی برنامه های زیست محیطی دولت
د - اطمینان خاطر به قانونگذاران و مردم در خصوص حفاظت از محیط زیست ×ر - کمک به کاهش آلودگی های زیستی ز - اثر بخشی در انجام سرمایه گذاریها و کاهش هزینه ها
انواع حسابرسی محیط زیست
الف - حسابرسی رعایت : هدف این حسابرسی اثبات رعایت همه ی هنجارهای الزامی در مورد محیط زیست در فعالیت های سازمان است.هدف اصلی حسابرسی ریسک ها، شناسایی و محدود کردن ریسک های مربوط به محیط زیست و تلاش گسترده برای کاهش ریسک های قانونی و اقتصادی احتمالی تهدیدکننده است.
ب - حسابرسی فرآیندها: این نوع حسابرسی پویایی بیشتری نسبت به حسابرسی رعایت دارد و علاوه بر در نظر گرفتن بدهی های بالقوه قانونی و تکنیکی برای حفاظت از محیط زیست ،کاهش هزینه ها ،افزایش سرمایه گذاری ها و منافع حاصل از آنها را نیز مد نظر قرار می دهد.
تفاوت حسابرسی زیست محیطی با سایر حسابرسی ها
حسابرسی زیست محیطی تفاوت فاحشی با دیگر انواع حسابرسی ها و شیوه شناسی حسابرسی های اتخاذ شده موسسات عالی حسابرسی - - SAI ندارد. با این وجود، شیوه شناسی حسابرسی برای هر نوع از حسابرسی بسته به ایجاد آن، شیوه آن و انواع
