بخشی از مقاله
چکیده
سیل جزو آن دسته از حوادث طبیعی است که خسارات مالی آن در برخی ادوار بیش از دیگر بلایاي طبیعی بوده استچفلذا تدوین برنامهاي جامع با هدف مهار، کنترل و بهرهبرداري بهینه با اعمال اقدامات مدیریتی متناسب با کلیه عوامل دخیل در ایجاد و طغیان سیلابهاي منطقهاي استچفدر این تحقیق سعی گردیده تا روند وقوع سیل در بخشی از حوزه آبخیز گرگانرود مورد بررسی قرار گیردچفبراي این منظور آمار سیلاب مشاهده شده دوره لزنحزملفتا غهنذهملف ایستگاه هیدرومتري تمر مورد بررسی قرار گرفتچفنتایج تحقیق نشان داد که از زملفواقعه سیلاب مشاهده شده، بیشترین وقوع سیلاب در ماه فروردین با حهفواقعه و فراوانی لهقتلف درصد و کمترین وقوع سیلاب مربوط به ماه بهمن با مفواقعه و فراوانی ههقهفدرصد میباشدچف همچنین فصل بهار با هتفواقعه سیلاب و فراوانی ززقزمفدرصد واقعه سیلاب را دارا میباشدچفف همچنین وقوع سیلاب در طول دوره آماري در منطقه مورد مطالعه روند افزایشی به میزان زقهف برابر دارد.
واژگان کلیدي:فایستگاه هیدرومتري تمر، دبی حداکثر لحظهاي، سیلاب، گرگانرود
مقدمه
مطالعه تجزیه و تحلیل و محاسبات هیدرولوژیک به منظور مدیریت صحیح و علمیفاز منابع آب، ایجاد تعادل در روابط بین آب و خاك و همچنین به منظور برنامهریزيفو اجرايفعملیات حفاظت خاك و آبخیزداريفنظیر کنترل آبهايفسطحی، جلوگیريفو مهار سیلاب و کنترل فرسایش خاك فوقالعاده حائز اهمیت میباشدچبه طوريفکه اجراي فهر گونه فعالیتهايف مهندسیفمکانیکیفو بیولوژیکیفدر زمینه بهرهبرداريفاصولیفو علمیفاز منابع و خاك یک حوزه آبخیز بدون مطالعه و بررسیفدقیق و شناخت از خصوصیات مورد نیاز هیدرولوژیک آن غیر ممکن است پتقويفو شوشپاشا، مهملژچفبررسی فرآیند تولید رواناب و سیلاب بیانگر این است که غیر از ویژگیهاي رگبار و برخی خصوصیات نسبتاٌ پایدار حوضهاي، میتوان در سایر مؤلفهها همچون تلفات برگابی، ظرفیت ذخیره، تبخیر و تعرق، افزایش زمان تمرکز و یا انتقال رواناب، تغییراتی در جهت کاهش دبی اوج به وجود آورد.
چفباید دانستفکه هر گونه تغییري در حوضه مانند احداث سدهاي مخزنی، کارهاي کنترل سیلاب، زهکشی اراضی، تغییر در بهرهوري اراضی، روي دبیهاي حداکثر تأثیر شدیدي میگذاردچفلذا با نوجه به نیاز از آگاهیفعوامل دخیل در افزایش دبیفحداکثر سیلاب، اگاهیفاز چگونگیفتوزیع فصلیفو ماهانه دبیفحداکثر سیلاب میتواند در اهداف مورد نظر راهگشايفمناسبیفباشدچفدر این زمینه میتوان به تحقیقاتیفکه در خارج و داخل کشور انجام گرفته اشاره کردچ در خارج از کشور Yangفو Tsaiفپحححهژفبا استفاده از سیستم FGISل، شبیهسازيفدشت سیلابیفو محاسبات خسارات سیل و همچنینفخصوصیات سیل در کشور تایوان را مطالعه نموده و جهت کاهش خسارات سیل، روشهايفمدیریتیفرا ارائه نمودند.
Stephenفپهححهژفبه بررسیفخصوصیات سیل در سالهايفذششلفو غششلفدر حوزه آبخیز سنگزرد در ایالت مونتانايفآمریکا پرداختچفNorthropفپتححهژف تحقیق خود را در بررسی روابط ریاضی نحوه تغییر خصوصیات سیل بین ایستگاههاي مختلف انجام دادچف Kuchmentفو همکاران پغححهژفدر زمینه پیشبینی خصوصیات سیل بر اساس دما و بارندگیف در سه حوزه آبریز در روسیه تحقیقات خود را انجام دادندPetrowفو Merzفپشححهژفروند بزرگیفو فرکانس سیلاب در آلمان، در طول آماريفيهحنلزشلفبرايفزتلفدبیفبه وقوع پیوسته پرداختندچفهمچنین در داخل کشور، عابديفپهغملژفبه بررسیفو تجزیه و تحلیل سیلابهايفوقوع پیوسته در طول دوره آماريفزغنحمملفاستان کرمان پرداخت و نتیجه گرفت که تعداد وقوع سیلابها رو به ازدیاد استچفتوکلیفو مساعديفپمهملژفبه بررسیفخصوصیات سیلهايفرویداده در رودخانه اترك در محدوده ایستگاه هیدرومتريفمراوهتپه واقع در استان گلستان پرداختند.
مساعديفو غریب پذهملژفنیز به بررسیفخصوصیات سیل در رودخانه قره-چايفرامیان با استفاده از آمار دبیفروزانه تمفساله دوره هتنغتملفتا لهنحهملفایستگاه هیدرومتريفرامیان پرداختندچفاز آنجاییفکه در سالهايفاخیر روند فراوانیفوقوع سیلاب در استان گلستان و میزان خسارات ناشیفاز آن نیز به شدت افزایش یافته و جان و مال بسیاريفاز مردم را تحت تأثیر قرار داده است پمساعديفو غریب، ذهملژ، لذا در این تحقیق به بررسیف روند تغییرات دبیفحداکثر لحظهاي سیلاب در ایستگاه هیدرومتريفتمر که حوضه بالادست این ایستگاه بخشیفاز حوزه آبخیز گرگانرود میباشد، پرداخته شد.
مواد و روشها
ایستگاه هیدرومتريفتمر در حوزه آبخیز حاجیقوشان، که بخشیفاز حوزه آبخیز گرگانرود می-باشد، واقع گردیدهفاستچفدر شکل لفموقعیت این ایستگاه و حوزهآّبخیز بالادست آن نشان داده شده است.برايفانجام این تحقیق از آمار موجود، دوره آماريفبین سالهايفلزنحزملفتا غهنذهملف انتخاب گردیدچفابتدا دبیفحداکثر سیلاب در این دوره آماريفاستخراج گردید که نتایج آن در جدول لفو همچنین در شکلفلفذکر شده است.
