بخشی از مقاله

سيستم هاي اندازه گيري


اندازه گيري

مفهوم اندازه گيري
اندازه گيري عبارت است از سنجش كميت در اجسام مختلف وقطعات با واحد مربوطه (مقرره)
اين اشكال نمونه هايي از اندازه گيرها را نشان مي دهد.
توجه يادآوري متر نواري وخط كش فلزي و اندازه گيري با آنها به عهده هنرآموزان محترم است.
كوليس براي اندازه گيري اجسامي كه در اندازه گيري آنها نياز به دقت زياد نيست از خط كش فلزي و يا متر استفاده مي شود ولي اگر اندازه گيري دقيقتري مورد نظر باشد از كوليس استفاده مي شود. كوليس متداولترين ابزار دقيق براي اندازه گيري مي باشدكه به وسيله آن ميتوان

طول،قطرخارجي، قطر داخلي، وعمق اجسام را با دقت 1/0، 05/0، 02/0 حتي 01/0 ميليمتر اندازه گيري كرد كه نمونه هايي از اندازه گيري در اين صفحه نمايش داده شده است.
كوليس از اجزاء وقسمتهاي زير تشكيل شده است.
1-خط كش مدرج فلزي(بدنه اصلي)
2-كشو متحرك متصل به فك متحرك


3-پيچ محكم كننده
4-شاخكها( براي اندازه گيري قطر داخلي لوله ها يا داخل دهانه ها)
5-فكهاي ثابت ومتحرك (براي اندازه گيري محورها، ميله ها، ضخامت ورقه ها ...)
6-ورنيه
7-تيغه عمق سنج

روش اندازه گيري
براي اندازه گيري جسم را مطابق شكل زير بين فكها قرار داده وفك متحرك را به آن نزديك مي نماييم تا به ميله بچسبد.
حال اندازه اصلي را از روي خط كش بر حسب ميليمتر خوانده وكسري ميليمترها را از روي تقسيم بندي ورنيه( يعني هر خطي از ورنيه كه منطبق با يكي از خطوط خط كش باشد) مي خوانيم.



از آنجا كه دقت اندازه گيري با كوليس و پيدايش آن مورد سوال هنرجويان عزيز مي باشد چگونگي پيدايش و دقت كوليس را كه از طريق ورنيه خواننده مي شود تا اندازه اي شرح مي دهيم،سپس انواع كوليسها را از نظر شكل نشان خواهيم داد

خواندن ورنيه
براي اندازه گيري تا دقت 1/0 از تقسيمات ورنيه استفاده مي شود. اساس كارورنيه بر آن است كه در آن 9 ميليمتر را به ده قسمت مساوي تقسيم كرده ودر نتيجه هر قسمت ورنيه 1/0 از يك ميليمتر كمتر است. با مقايسه اين اندازه ها با اندازه هاي ميليمتري اختلاف اندازه 1/0 ميليمتر را مي توان اندازه گيري كرد.



در اين شكل كوليس ديجيتالي در حال اندازه گيري نشان داده شده است.


گونياي مركب
يكي ديگر از وسايل اندازه گيري وسنجش گونياي مركب است كه داراي چهار قسمت اصلي به نام خط كش، مركز ياب، گونيا و نقاله است. در اين شكل اين گونيا و نيز برخي از كاربردهاي آن را ملاحظه مي كنيد.
همان طور كه ملاحظه مي شود بنا به موارد استفاده ميتوان هر يك از قسمتهاي مختلف مثل نقاله، گونيا و يا مركزياب را به همراه خط كش به كار برد.

گونياي تاشو
اين گونيا وسيله ساده است براي اندازه گيري و كنترل زوايا در شرايط مختلف كه به صورت هاي گوناگون ساخته ميشود. ضمنا يادآور مي شود چون خود گونيا داراي درجه بندي نيست پس از تنظيم آن لازم است با مطابقت گونيا با يك نقاله، مقدار زاويه را تعيين كرد.

رعايت نكات اندازه گيري
اندازه گيري بايد با دقت واعتماد كامل انجام گيرد. بنابراين لازم است كه وسيله اندازه گيري دقت لازم را داشته باشد. و در موقع اندازه گيري بايد به نكات زير توجه شود:
1-موقع خواندن اندازه به محل خواندن به طور عمودي نگاه كنيد.


2-محل اندازه گيري قطعه كار و وسيله اندازه گيري قبلا تميز شود.
3-قبل از اندازه گيري قطعه كار كاملا پليسه گيري شود.
4-در اندازه گيريهاي دقيق به دقت ابزار توجه شود.

نگهداري وسايل اندازه گيري
1-وسايل اندازه گيري را از ابزارهاي كار جدا ودر محل مخصوص نگهداري كنيد.
2-وسايل حساس را در جاي نرم مثلا روي پارچه تميز قرار دهيد.
3-از افتادن وضربت خوردن وسايل جلوگيري انجام كنيد.
4-در صورت دارا بودن جاي مخصوص از آنها استفاده شود.

خط كشي
خط كشي عبارت است از انتقال اندازه بر روي ماده اوليه قطعه كار كه قبلا توسط عملياتي براي ساخت آماده شده است. اندازه هر قطعه از يكي از اين منابع به دست مي آيد:
1-از روي نقشه فني
2-از روي قطعه نمونه كه دراختيار است.
3-از معلوماتي كه به طرق مختلف به ما داده مي شود.
روش كار:


در كارگاه لازم است اندازه هاي قطعه كار به وسيله ابزار مخصوص خط كشي بر روي قطعه كار منتقل شود.
اين كار به كمك وسايل زير انجام مي گيرد.
1-سوزن خط كش وابزار هدايت كننده مطابق شكل
2-سوزن خط كش موازي(پايه دار)
3-پرگارفلزي

لازم به تذكر است كه چون از خط كشي به عنوان راهنما براي ساخت قطعات استفاده مي شود بنابراين دقت ساخت قطعات بستگي به ميزان دقت در خط كشي دارد.
توجه عمليات خط كشي روي صفحه صافي انجام مي گيرد.
شرح بعضي وسايل خط كشي
سوزن خط كش اين ابزار وسيله اي است نوك تيز براي خط كشي روي فلزات وجنس آن معمولا فولاد ابزار است.


خط كشي موازي يا خط كشي پايه دار
از اين وسيله براي خط كشي خطوطي كه به موازات يك سطح مبدا بايد رسم شود استفاده مي كنند كه در دو نوع مدرج وغير مدرج ساخته مي شود. در نوع مدرج تنظيم اندازه مستقيما توسط خط كش پايه دار انجام مي گيرد در صورتي كه در نوع غيرمدرج براي انتقال اندازه بايد از يك علامت يا يك خط كشي مدرج پايه دار استفاده شود.

سنبه نشان زدن
از سنبه نشان به منظور ايجاد اثر نشانه در امتداد خط يا نقاط مشخص روي سطح قطعه كار استفاده مي شود. مانند شكل


نكات فني در مورد سنبه نشان زدن
به طور كلي سنبه نشان زدن شامل چهار مرحله است.
1-در دست گرفتن سنبه نشان
2-نشاندن سنبه نشان در محل مورد نظر
3-عمود قراردادن سنبه نشان
4-ضربه زدن و ايجاد اثر
روش كار
الف) سنبه نشان را مطابق شكل در دست گرفته و آماده نگه مي دارند.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید