بخشی از مقاله
ضریب فیلترها
ضریب فیلتر مقدار افزایش اکسپوژر لازم برای اصلاح نور را براساس غلظت فیلتر نشان می دهد. فیلتری با ضریب 2 نشان دهنده این است که اکسپوژر باید دو برابر شود. ( افزایش به اندازه -1 stop).
فیلتری با ضریب 4 نشاندهنده آن است که اکسپوژر باید -2 stops و 8 برابر -3 steps افزایش یابد.
به دست آوردن اکسپوژر مناسب
هنگام استفاده از فیلتر با نورسنج TTL نورسنج مقدار نور کاهش یافته ای را که از فیلتر عبور کرده است می خواند و به طور تئوریک نیازی به تصحیح اکسپوژر به وسیله عکاس نخواهد بود. در عمل وقتی از یک فیلتر رنگی غلیظ به همراه نورسنج TTL استفاده می شود، عاقلانه است که ابتدا بدون وجود فیلتر نورسنجی کرده و سپس ضریب فیلتر را برای تصحیح اکسپوژر به کار برد.
استفاده همزمان از چند فیلتر
فیلتر UV یا Sky Light را هنگام استفاده از دیگر فیلترها باز کنید. تمام فیلترها اشعه UV را حذف می کنند. هنگام استفاده از چند فیلتر بریده شدن یا حاشیه دار شدن تصویر به فیلتر دقت کنید.
وقتی از دو فیلتر با هم استفاده می کنید ضریب فیلترها باید در هم ضرب شوند نه اینکه با هم جمع شوند. به طور مثال اگر یک فیلتر ND با ضریب 4 به همراه یک فیلتر نارنجی با ضریب 4 با هم استفاده شوند، ضریب فیلترها 16 خواهد بود نه 8. با جمع ضریب فیلترها به جای جمع آنها -1 stop کم تر از حد نرمال نوردهی خواهیم داشت.
جدول ضریب فیلتر
ضریب فیلتر افزایش اکسپوژر در واحد استاپ چگالی
1.25 1/3 0.1
1.5 2/3 0.2
2 1 0.3
2.5 1/3 1 0.4
3 2/3 1 0.5
4 2 0.6
5 1/3 2 0.7
6 2/3 2 0.8
8 3 0.9
10 1/3 3 1.0
فیلترهای پولاریزه
نور پولاریزه نوری است بازتابی از سطوح براق( غیر متالیک) و قسمتی از آسمان آبی. فیلتر پولاریزه می تواند این نور قطبی شده را کاهش دهد و اثر آن از داخل دوربین قابل مشاهده است.
فیلتر پولاریزه فیلتر مفیدی برای عکاسی محسوب می شود، رنگ آن خاکستری و دادای دو حلقه است که اجازه می دهد تا فیلتر هنگام اتصال به لنز دوربین گردش داشته باشد.
فیلترهای پولاریزه به دلایل زیر استفاده می شوند:
- کاهش یا حذف بازتاب از سطوح
- تیره کردن آسمان در زاویه 90 درجه با خورشید
- افزایش غنای رنگ (saturation)
مشکلات موجود
فیلتر زمانی که نیازی به آن نیست باید برداشته شود که در غیر اینصورت عکاس -2 stop نور را از دست می دهد و توانایی اش برای دستیابی به فوکوس کلی کاهش می یابد.
وقتی فیلتر پولاریزه با لنز واید استفاده می شود هر فیلتر دیگری باید از روی لنز برداشته شود. وجود فیلتر در این حالت باعث تونل دید یا تصویری با گوشه های قیچی شده خواهد شد. عکاسی از مناظر وقتی خورشید در پایین آسمان قرار دارد، درجه بندی غیر طبیعی نور و رنگ را خواهد داشت. دامنه ای از آسمان آبی تیره در یک طرف کادر تا آسمان آبی روشن در طرف دیگر.
فیلترهای افکتیو
فیلترهای افکتیو گوناگونی برای کار با دوربین ها وجود دارد. این فیلترها بیشتر فریب و دوز و کلک هستند و توسط عکاسان حرفه ای به طور جدی کنار گذاشته شده اند. همانند فیلتر ستاره ای و فیلتر نوسان رنگ.
احتمالا بیشترین فیلتری که از این گروه استفاده می شود فیلتر soft-focus یا نرم کننده است. این فیلتر بیشتر برای کار در عکاسی پرتره، جایی که عکاس می خواهد پرتره تخت داشته باشد ولی فرد چهره خوبی ندارد مفید است.
فیلترهای ND
فیلترهای Neutral Density
با پیشرفت سریع سازندگان بزرگ در جهت ساختن لنزهای سریع با ماکزیمم دیافراگم بالا به نظر می رسد تولید فیلترهایی برای کاهش میزان نوری که به فیلم یا سنسور تصویر می رسد لازم باشد. این فیلترها با چگالی های مختلف در دسترس هستند. اگر تنها یک فیلتر ND دارید، اطمینان حاصل کنید که در نهایت 2 stop (چهار برابر) نور را کمتر به فیلم یا سنسور می رساند.
فیلترهای ND به دو دلیل استفاده می شوند:
- کاهش عمق میدان
- افزایش تناوب اکسپوژر
کاهش عمق میدان
در مواقعی که نور محیط زیاد باشد، داشتن عمق میدان کم در محیط خارجی امکان پذیر نیست. اگر عکاسی فیلمی با حساسیت 100 داشته باشد و در زیر نور مستقیم خورشید کار کند، دیافراگمی در حدود f/5.6 یا f/8 و سرعت شاتری برابر با 1000/1 یا 500/1 خواهد داشت. این دیافراگم ممکن است به حد لازم برای در بر گرفتن موضوع کافی نباشد. اگر دیافراگم افزایش پیدا کند در این صورت احتمال اکسپوز بیش از حد نرمال خوهیم داشت. این مشکل می تواند با استفاده از فیلمی با حساسیت کمتر یا تنظیم سنسور دیجیتالی بر روی حساسیت پایین تر، داشتن دوربینی مدرن با شاتر کانونی که سرعت شاتر بیشتر از 1000/1 دارد و یا استفاده از فیلتر ND مناسب برطرف شود.
افزایش تناوب اکسپوژر
اگر در محیط خارجی نور محیط زیاد باشد داشتن اکسپوزی با زمان طولانی همیشه امکان پذیر نخواهد بود. اگر عکاس فیلم یا سنسور تصویری با حساسیت 100 استفاده و در زیر نور مستقیم خورشید کار می کند، ممکن است تنها قادر به انتخاب سرعت شاتری در حدود 60/1 یا 30/1 به عنوان کم ترین سرعت شاتر باشد. این سرعت شاتر به اندازه کافی برای ایجاد حالت محو شدگی و کشیدگی تصویر مناسب نیست. مشکل می تواند توسط فیلمی با سرعت شاتر پایین تر، لنزی با مینیمم دیافراگم کم تر از f/32 و یا یک فیلتر ND مناسب برطرف شود.
فیلترها
هدف یک فیلتر تعدیل نور به کار رفته شده برای اکسپوز فیلم به طور گزینشی است. فیلترها توسط تمام عکاسان حرفه ای استفاده می شود. فیلترها وسایل ضروری برای کنترل گوناگونی در منابع نوری هستند. دامنه استفاده از فیلترها بستگی فراوانی به موقعیت هایی دارد که عکاس برای به تصویر کشیدن موقعیت در آن قرار می گیرد.
استودیو
در داخل استودیو عکاسان امکان ایجاد تصاویری با کیفیت یکنواخت با استفاده از فیلترها را دارند. عکاس باید کاملا مطمئن شود که نوع فیلم یا white balance سنسور تصویری با دقت با منبع نور به کار رفته شده مطابقت داشته باشد. عکاسان استودیویی حق انتخاب برای جایگزینی فیلتر در جلوی منابع نوری مختلف، لنز دوربین یا قرار دادن فیلتر بین لنز و صفحه تصویر را دارند. اگر عکاس با ترکیبی از نورها کار می کند به طور ایده آل باید نور را در منبع فیلتر گذاری کند. هر فیلتری که بر روی لنز بسته می شود، باید کیفیتی بالا داشته باشد و ترجیحا از جنس شیشه باشد.
مکان های خارجی
در مکان های خارجی که نور محیط منبع نور اصلی است یا حذف آن از محیط امکان پذیر نیست، نیاز حمل و کاربرد دامنه گسترده ای از فیلترها افزایش می یابد. برای انتخاب و خرید فیلترها عکاس باید اندازه دهانه جلوی لنزی که می خواهد استفاده کن
د را بداند. اندازه فیلترها برای فاصله کانونی ثابت،wide angel و لنزهای استاندارد در دوربین های 35 میلی متری معمولا بین 48 تا 55 میلی متر است. دوربین های قطع متوسط، تله فوتو و لنزهای زوم امکان دارد اندازه بزرگتری داشته باشند.
نور-5
نوری که از خورشید یا یک منبع لکه ای مانند چراغ های هالوژن تنگستن تابیده می شود، به عنوان یک منبع با کیفیت بالا(high quality) شناخته شده است. سایه های به وجود آمده توسط این نور، تیره و دارای لبه های تیز well-define هستند و سایه های به وجود آمده توسط خورشید تیره اند، اما به طور کامل خالی از روشنایی نیستند. این نور توسط نور بازتابیده شده از آسمان به وجود می آید.
اتمسفر زمین مقداری طول موج های کوتاه آبی نور را پراکنده می کند و بدین وسیله چتری از نور با میزان کم ایجاد می کند. نورهای الکتریکی لکه ای زمانی که در شب و یا بدون اثر مشابه نور آسمان استفاده شوند، سایه های تیزتر خواهند داشت. نور منابع نقطه ای/ لکه ای می توانند توسط سطوح بزرگ تلطیف، پخش و بازتابیده شوند. نورهای راستادار وقتی از سطوح مات بازتابیده می شوند در جهات گوناگونی پراکنده می گردند و میزان و شدت نور آنها کاهش پیدا می کند. بنابراین به سایه ها مقدار نور ضعیفی می رسد و آنها را از تیرگی کامل خارج می کند. در این حالت گفته می شود نور دارای کیفیت نرم تری است، سایه ها کمتر تیره اند( جزئیات در آنها دیده می شود) و لبه ها تیز و شفاف نیستند.
کنترل بر کیفیت نور در فضاهای باز یک مهارت بنیادی است. کیفیت نور، چه نرم و چه تیز، می تواند توسط تلطیف کننده ها و بازتاباننده ها تغییر کند.
نرم کردن(diffusion)
نور می تواند توسط قرار دادن یک ماده مخصوص بین نور و موضوع نرم شود. این اثر می تواند به صورت مصنوعی به وسیله باز تاباندن نور از یک سطح بزرگ انجام شود. در ارتباط با اندازه اش، هر چه ماده تلطیف کننده از منبع نور دورتر باشد، منبه نور بزرگ تر نمایان خواهد شد. این حالت سایه ها را نرم، جزئیات را در آنها بیشتر و مقدار نور افتاده بر روی موضوع را کمتر می کند.
بازتاب(reflection)
نور در درجات مختلفی از سطوح بازتابیده می شود. نور بیشتری از سطوح نقره ای نسبت به سطوح سیاه بازتابیده می شود. بازتاب راه ساده ای برای تغییر کیفیت نور است. مقدار نور بازتابیده از یک موضوع مستقیما با کنتراست آن ارتباط دارد. اگر با یک منبع لکه ای، نور از طرف راست بتابد، سایه های تیره ای در طرف چپ موضوع ایجاد خواهد شد. این حالت کنتراست بالا(high contrast) نامیده می شود زیرا فقط قسمت سایه و روشن در آن وجود دارد. برای بالا بردن جزئیات در قسمت تیره یک بازتاباننده در طرف مقابل نور تابیده شده قرار داده می شود. این کار مقدار نور قسمت تیره را به قسمت روشن نزدیک تر می کند.
نور-5
افت (fall-off):
هر قدر فاصله بین موضوع و منبع نور افزایش پیدا کند، میزان نوری که موضوع را روشن می کند کاهش می یابد. اگر فاصله نور تا موضوع 2 برابر شود، اندازه نوری که بر روی موضوع می افتد نسبت به جای قبل 25% کاهش می یابد. این تغییر در اندازه روشنایی fall-off نامیده می شود و به وسیله قانون معکوس فاصله بیان می شود. برای مثال: اگر در یک نورسنجی f/16 به دست آید در حالی که فاصله نور تا موضوع یک متر است؛ اگر فاصل
ه 2 برابر شودf/8 و اگر 4 برابر شود، f/4 خواهیم داشت.
این قانون با تغییر نوع منبع نور تغییر نمی کند. اگر چه fall-off در کار با نور خورشید مسئله مهمی نیست( تمام موضوعات با خورشید فاصله برابر دارند)، اما در کار با نورهای بازتابی، نوری که از پنجره وارد می شود و نورهای مصنوعی باید محاسبه و مورد نظر قرار گیرد. اثر بصری این نابرابری فاصله بین موضوعات و منبع نور نابرابری روشنایی(uneven illumination) می باشد.
قانون معکوس مربعر در آن سطح برابر با معکوس مربع فاصله اش از منبع نور است
نور-4
شدت (intensity)
شدت نور، اندازه روشنایی یک نور است. شدت نوری که بر روی یک موضوع افتاده می تواند توسط نورسنج اندازه گیری شود. این روش خواندن مستقیم نور(incidence reading) نامیده می شود. نورسنج داخل دوربین قادر به اندازه گیری شدت نوری که مستقیم بر روی موضوع افتاده نیست، اما نور بازتابیده شده از آن را اندازه گیری می نماید. این روش نورخوانی بازتابی(reflected reading) نامیده می شود.
بازتاب (reflectance)
از مقدار نوری که بر روی یک موضوع می افتد مقادیر مختلفی از آن بازتابیده می شود. مقدار نور بازتاب شده از یک سطح، بازتاب موضوعی(subject reflectance) نامیده می شود. میزان بازتاب با توجه به رنگ، بافت و زاویه نور نسبت به موضوع متفاوت است. یک لباس سفید نور بیشتری را نسبت به لباسی تیره از خود بازتاب می دهد. یک قطعه فلز زنگ زده نور کمتری نسبت به یک آینه بازتاب می دهد. در تمام موارد میزان بازتاب مستقیما با زاویه دید دوربین متناسب است. اگر نقطه دید دوربین برابر با زاویه نور نسبت به موضوع باشد، میزان بازتاب بیشتر خواهد بود.
میزان بازتاب نور به وسیله:
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->بازتاب موضوع
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->شدت منبع نور
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->زاویه دید و زاویه نور نسبت به موضوع
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->فاصله منبع نور از موضوع
اندازه گیری می شود.
اگر چه ممکن است شدت منبع نور ثابت بماند( همانند روزهای آفتابی) میزان بازتاب می تواند متفاوت باشد.
نور-3
نور محیط
نور محیط (ambient light) نور طبیعی یا مصنوعی است که در هر محیطی وجود دارد. نور محیط می تواند به چهار زیر مجموعه کلی بخش شود:
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->نور روزday light
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->تنگستنtungsten
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->فلورسنت fluorescent
<!--[if !supportLists]-->- <!--[endif]-->نور آتش fire light
نور روز
نور روز ترکیبی از نور خورشید و نور آسمان است. در طبیعت نور خورشید نور مسلط یا اصلی است. رنگ آن گرم است و نواحی روشن و سایه ایجاد می کند. نور آسمان نور دوم یا فرعی است. رنگ آن سرد است و به صورت نوری نرم بر روی موضوعات می افتد. بدون عملکرد ن
ور آسمان، سایه ها تیره و جزئیات غیر قابل دیدن می شود. بیشتر فیلم های رنگی برای نور روز، در ظهر و 5500 درجه کلوین تنظیم شده اند.
تنگستن
نوع عمومی نورهای الکتریکی همانند چراغ های خانگی یا لامپ های عکاسی است. در این لامپ ها یک عنصر از جنس تنگستن گرم می شود و از خود نور منتشر می کند. نور تنگستن هنگامی که به عنوان نور اصلی همراه با فیلم نور روز استفاده می شود، تن بسیار گرمی خواهد داشت. به دلیل فقدان نور آبی در طیف نور منتشر شده توسط این منبع نور (under exposure) نوردهی کمتر از حد نرمال رخ خواهد داد. اگر در تصویری تن طبیعی مورد نظر باشد، رنگ نارنجی غالب می تواند با به کار بردن فیلتر آبی برطرف شود. اگر با این نور فیلم تنگستن استفاده شود به کار بردن فیلتر نیازی نیست.
توجه: دوربین های دیجیتال می توانند رنگ نور به وجود آمده توسط هر منبع نوری را به وسیله white balance که در داخل دوربین قرار گرفته به حالت طبیعی در بیاورند.
فلورسنت
فسفر درون لوله فلورسنت نور را پس از جذب اول نور ماوراء بنفش صادر شده از بخار جیوه تابش می دهد. نور حاصل رنگ سبز قوی تولید می کند که برای چشم انسان قابل درک نیست. اگر به عنوان نور اصلی به کار برده شود، به دلیل نور بسیار تخت و رنگ بسیار قوی اغلب پذیرفته نمی شود. با استفاده از این نور نیز (under exposure) نوردهی کمتر از حد نرمال رخ خواهد داد و نور غالب تولید شده به سختی اصلاح خواهد شد.
نور فلورسنت به دلیل چشمک زدن زمانی که با شاترهای پرده ای (focal plan) به کار برده می شوند نوردهی نابرابر (uneven exposure) خواهند داشت. برای اجتناب از این حالت باید از سرعت های شاتر پایین تر از 1/30 ثانیه استفاده کرد.
نور آتش
نور یک شعله آتش می تواند شدت بسیار کمی داشته باشد. با نوردهی بسیار طولانی برای ایجاد فضا و حالت mood، به دلیل تن قرمز زیادش به کار برده می شود.
نورهای مصنوعی
تنگستن- غیرخانگی (tungsten non-domestic)
انواع بسیاری از نورهای تنگستن غیرخانگی برای عکاسی استودیویی وجود دارد. این نورها به دو نوع اصلی بخش می شوند:
<!--[if !supportLists]-->1- <!--[endif]-->نورهای تخت( flood light)
<!--[if !supportLists]-->2- <!--[endif]--> نورهای لکه ای / نقطه ای (spot light)
نورهای تخت اساسا درجه حرارت نور برابر با 3200 درجه کلوین دارند و با فیلم های تنگستن و با هر فیلم سیاه و سفیدی سازگارند. یک نور تخت ساده و معمولی باید خروجی در حدود 500 وات و یک نور لکه ای فوکوس دار باید خروجی در حدود 650 وات داشته باشد.
