بخشی از مقاله
چکیده: هدف از این مطالعه برر سی تغییرات شاخصهای طول، وزن، ضریب چاقی و ضریب چاقی ن سبی ماهی کفال پوزه باریک - Chelon saliens - در فصول و اعماق مختلف در سواحل شرقی دریای خزر در منطقه گهرباران است. منطقه گهرباران چون در نزدیکی بندر امیرآباد و نیروگاه نکا واقع شده دارای ح سا سیتی خاص ا ست. در این مطالعه از سه روش صید پره ریز چ شمه، دام گوشگیر و پره صیادی طی ماههای آذر 1392 الی تیرماه 1393 ا ستفاده شد.
بر ا ساس نتایج بهد ستآمده مقدار b در رابطه بین طول چنگالی و وزن ماهی کفال پوژه باریک برابر 2/7651 که به عدد 3 اختلاف معنیداری دارد - P<0.05 - و دارای رشد آلومتریک منفی بود. ماهیان ریز در پره ریز چشمه و ماهیان درشت در پره صیادی صید شدند. میانگین طول و وزن ماهی کفال پوزه باریک در پره ریز چشمه، دام گوشگیر و پره صیادی ازنظر آماری دارای اختلاف معنیداری شدیدی بودند .
- P<0.001 - میانگین - انحراف معیار - ± ضریب چاقی در سه روش مذکور به ترتیب 1/03±0/19، 0/89±0/10 و 0/79±0/09 و ضریب چاقی نسبی به ترتیب 1/02±0/15، 1/06±0/11 و 0/92±0/11 برآورد شد که ازنظر آماری بین آن ها اختلاف معنیداری بود . - ANOVA; p<0.05 - همچنین بین میانگین ضریب چاقی و وزن نسبی در ردههای طولی و فصول مختلف نیز اختلاف معنیداری وجود داشت . - ANOVA; P<0.001 - بر اساس نتایج این تحقیق ماهیان با طولهای بین 50-200 در وضعیت تغذیه ای مطلوب قرار داشتند و ماهیان درشتر دارای دارای شرایط تغذیه ای مطلوبی نبودند.
مقدمه
فاکتور ضریب چاقی کاربرد وسیعی در مطالعات شیلاتی و زیست شناسی ماهی دارد . - Froese, 2006 - وضعیت بلوغ جنسی، سطح منابع غذائی در دسترس، سن، جنسیت و گونه ماهی بر روی مقدار ضریب چاقی تحت تاثیر دارند . - Anibeze, 2000 - وضعیت چاقی فاکتوری برای مقای سه کیفیت ماهی از نظر چاقی ا ست. در طول خاص، ماهیانی که دارای و ضعیت چاقی بالاتری ه ستند ن سبت به سایر ماهیان سنگینتر ه ستند . - Turkmen and Akyurt, 2000 - فاکتور و ضعیت چاقی ن سبی را می توان برای مقای سه وزن یک نمونه ماهی با میانگین وزن در همان طول بکار برد .
طی سالهای 1930 الی 1934 سه گونه از کفال ماهیان شامل کفال مخطط - Mugil cephalus - ، کفال طلائی - Chelon aurata - و کفال پوزه باریک - C. saliens - از دریای سیاه به دریای خزر پیوند زده شد که پیوند دو گونه کفال طلائی و پوزه باریک موفقیت آمیز بود و به خوبی در دریای خزر گسترش یافتند . - Oren, 1981 - دو گونه مذکور در تمام سواحل دریای خزر گسترش یافتند و ذخایر چشمگیری را در سواحل ایران تشکیل دادند - اصلان پرویز، . - 1370 صید کفال ماهیان در ایران از سال 1321 آغاز شد.
صید سالانه آنها دارای نوساناتی بود ولی میانگین صید سالانه آنها طی سالهای 1347-58 بیش از 2000 تن گزارش شد. بعد از انقلاب ا سلامی در سال 1357، بدلیل صید بی رویه بخ صوص صید انبوه کفال ماهیان در سال بهره برداری 6975 - 1361-62 تن - که متوسط وزن ماهیان صید شده فقط 210 گرم و اغلب ماهیان غیر استاندارد بودند لطمه شدیدی به ذخایر آنها وارد شد - رضوی صیاد، . - 1369 در دهه های گذشته صید این ماهیان ابتدا روند افزایشی داشته و به بیش از 6800 تن در سال 1381-82 و سپس روند کاهشی داشته و حدود 2600 تن در سال 1389-90 و در سال 1393-94 حدود 3250 تن رسید - فضلی، . - 1395 از دو گونه کفال ماهیان، فراوانی نسبی کفال پوزه باریک دارای نوسانات شدیدی بود.
طبق گزار شات موجود فراوانی این گونه از حدود 49 در صد در سال بهره برداری - 4 - 1373-74 به کمتر از 1 در صد از کفال ماهیان در سالهای 1392-94 کاهش یافته است - فضلی، . - 1395 کفال ماهیان نقش مهمی در سهم صید ایران از در دریای خزر دارند. آنها بعد از ماهی سفید بیشترین میزان صید ماهیان استخوانی ایران را در دریا خزر بخود اختصاص می دهند. همچنین برای حفظ تنوع گونه ای در صید، مدیریت صحیح ذخایر هر یک از گونه ها می تواند نقش مهمی در حفظ و احیاء ذخایر این ماهیان در دریای خزر داشته باشد.
در خصوص شاخصهای رشد و هم آوری ماهی کفال پوزه باریک در دریای خزر مطالعاتی صورت گرفته است - فضلی و همکاران، 1392؛ فضلی و غنی نژاد، 1383؛ patimar, . - 2008 این مطالعه در منطقه ح ساس گهرباران که در نزدیکی بندر امیرآباد، نیروگاه نکا و کارخانه ک شتی سازی صدرا واقع شده، با استفاده از سه روش صید پره ریز چشمه، دام گوشگیر و پره صیادی صورت گرفت. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات شاخصهای طول، وزن، ضریب چاقی و ضریب چاقی نسبی ماهی کفال پوزه باریک در فصول و مناطق مختلف در منطقه گهرباران میباشد.
مواد و روشها
در این تحقیق، نمونهبرداری در سواحل شرقی استان مازندران در دریای خزر در منطقه گهرباران که به دلیل وجود بندر امیرآباد، نیروگاه نکا و کارخانه ک شتی سازی صدرا دارای ح سا سیتی خا صی برخوردار ا ست، صورت گرفت. برای صید ماهیان از تور پره ریز چشمه با مشخصات: طول 100 متر، ارتفاع 5 متر و اندازه چشمه از گره تا گره مجاور 8 میلیمتر استفاده شد. بهطور همزمان جهت بررسی وضعیت پراکنش ماهیان در اعماق بین 5، 7 و 10 متر از دام گوشگیر منوفلامنت با مشخصات زیر استفاده شد:
هر رشته دام شامل 6 قطعه دام با طول پشت زده 30 متر و ارتفاع 4 متر که بهطور سری به ترتیب با اندازه چشمه از گره تا گره مجاور 22، 26، 33، 40، 45 و 56 میلیمتر استفاده شد. در هر بار دام گذاری از سه سری دام در سه عمق 5، 7 و 10 متر - جدول - 1 بکار برده شد. دامها به مدت 24 ساعت در دریای مستقر بودند. همچنین همزمان با فصل صید تجاری ماهیان استخوانیمعمولاً - از دهه سوم مهرماه شروعشده و تا دهه دوم فروردینماه سال بعد ادامه دارد - ترکیب صید و پارامترهای زی ستی ماهیان صید شده در دو پره نوذرآباد و جهاننما بهطور ماهانه موردبرر سی قرار گرفت.
تور پره ساحلی به طول تقریبی 1200 متر و اندازه چشمه 30 تا 33 میلیمتر در قسمت کیسه تور بود - فضلی، . - 1395 برای اندازهگیری طول از تخته بیومتری با دقت 1 میلیمتر و برای توزین ماهیان از ترازوی دیجیتالی با دقت 0/1 گرم استفاده شد. برای محاسبه رابطه بین طول کل و طول چنگالی از رابطه خطی ساده استفاده شد. برای محاسبه رابطه طول چنگالی و وزن کل از معادله زیر استفاده شد که W وزن کل برحسب گرم، FL طول چنگالی برحسب سانتیمتر، a عرض از مبدأ و b شیبخط است.
نتایج
میانگین - انحراف معیار - ± طول چنگالی ماهی کفال پوزه باریک در سه روش صید پره ریز چشمه، دام گوشگیر و پره صیادی به ترتیب 103/6±956، 196/6±38/9 و 263/9±41/1 میلیمتر بود که ازنظر آماری بین آنها اختلاف معنیداری مشاهده شد . - ANOVA; P<0.001 - همچنین مقایسه دوبهدو میانگینها نیز نشان داد که در هر سه مورد اختلاف معنیدار است - توکی، P<0.05 ؛ جدول . - 1 میانگین وزن ماهی کفال پوزه باریک در سه روش مذکور نیز به ترتیب 19/2±23/57، 54/5±10/84 و 138/9±71/54 گرم برآورد شد که ازنظر آماری بین آنها نیز اختلاف معنیداری م شاهده شد .
