بخشی از مقاله
چکیده
مطالعه حاضر تلاش دارد به بررسی رابطه بین داده های استخراجی از سینتیک واجذبی و شکل های شیمیایی فسفر در خاک های مختلف از یک ردیف پستی بلندی اقلیمی بپردازد. بر طبق نتایج بدست آمده، الگوی دوفاری واجذبی فسفر بصورت واجذبی سریع در ابتدای فرایند و واجذبی کند در ادامه رهاسازی در همه نمونه های خاک مشاهده شده است. معادله دو مرحله ای مرتبه اول به بهترین نحو ممکن توانست بر داده های حاصل از واجذبی فسفر برازش داده شود. آزمایشات عصاره گیری دنباله ای فسفر نشان داد که بیشترین شکل فسفر به صورت فسفر پیوند شده با کلسیم و فسفر باقیمانده در خاک های می باشد . همچنین نتایج بدست آمده از رابطه بین پارامترهای مدل دو مرحله ای مرتبه اول با شکل های شیمیایی فسفر نشان می دهد Q1 همبستگی مثبت و معنیداری با شکل تبادلی و محلول، فسفر پیوند شده با اکسیدهای آهن و آلومینیوم ، و فسفر داری با فسفر پیوند شده با اکسیدهای آهن و آلومینیوم ، فسفر پیوند شده همبستگی مثبت و معنیQ2پیوند شده با کلسیم، همبستگی مثبت و معنی داری فقط با فسفر باقیمانده نشان داده است. Q3با کلسیم، و فسفر باقیمانده، و
واژه های کلیدی: مدل دو مرحله ای مرتبه اول، واجذبی، شکل های شیمیایی، فسفر، توالی پستی و بلندی- اقلیمی
مقدمه
فسفر یکی از عناصر ضروری برای رشد گیاه می باشد که از ملزومات مهم برای کشاورزی مدرن و تامین غذای جهانی معرفی میگردد . بدلیل مقادیر کم و تحرک پایین فسفر در خاک، کاربرد مدیریتی صحیح از کودهای فسفره جهت بهبود و افزایش عملکرد گیاهان نیاز می باشد. واکنش های تبادلی فسفر جذب سطحی شده در مقایسه با سایر عناصر غذایی بسیار کم باشد. فرایند تحرک فسفر در خاک تحت تاثیر عواملی های فسفرخاک بسیار مشکل میباشند. در عمل، جداسازی واکنشمی باشد. برای شناخت کامل برهمکنشهای پویای عناصر غذایی با خاک و همچون حل شدن، رسوب، و جذب و واجذب می پیشبینی سرنوشت آنها در طول زمان، و نیز پیش بینی تحرک، تشکیل گونه، و زیست فراهمی عناصر غذایی در خاکها، های درگیر ضروری است.
فرایندهای جذب-واجذب، عامل اصلی کنترل آگاهی یافتن از سینتیک و سازوکار واکنشهای باشد - استران و اسپارکس، کننده قابلیت استفاده عنصر در خاک می باشند، بنابراین شناخت دقیق این فرایندها الزامی می های دینامیکی عناصر غذایی . - 2000 بسیاری از فرایندهای شیمیایی خاک تابع زمان هستند، برای شناخت کامل برهمکنش مورد نیاز گیاه با خاک و نیز به منظور پیش بینی سرنوشت آنها در طول زمان، آگاهی یافتن از سینتیک این واکنشها حائز - یکی از مدل های چندگانه مرتبه اول قابل اتکا 7ZR UVW-order kinetic modelاهمیت است. مدل دومرحله ای مرتبه اول - های باشد که علاوه بر پیش بینی واجذب عناصر، توانایی تفکیک بخشدر بررسی پیش بینی رهاسازی عناصر در خاک می باشد . شکل 1 شماتیک کلی از بخش های مختلف هر عنصر استخراجی بوسیله این مدل را نمایش مختلف از عنصر را دارا می داده است.
این مدل نشان دهنده دو منبع از هر عنصر می - که به سرعت قابل استخراج Labile بخش قابل دسترس - 1 :Q1 - باشد باشد. آگاهی از - که با سرعت بسیار کم قابل استخراج میFairly Labile بخش با قابلیت دسترسی نسبتا کم - 2 Q2 - باشدمی توان با های شیمیایی فسفر در فهم شیمی فسفر در خاک و در جنبه های حاصلخیزی خاک نقش موثری دارند، که میشکل استفاده از اطلاعات به دست آمده از آن به منظور افزایش قابلیت جذب فسفر توسط گیاهان، روش مدیریتی مناسبی پیشنهاد کرد. لذا با توجه به مقدمه گفته شده می توان بیان کرد، پارامترهای استخراجی از مدل دومرحله ای مرتبه اول می تواند، در صورت اثبات روابط مستقیم، همبستگی مناسب و حتی جایگزینی برای آزمایشات عصاره گیری دنباله ای باشد. با توجه به مسائل گفته شده، اهداف مطالعه حاضر به صورت ذیل تعریف شد: - 1
بررسی واجذبی فسفر در خاک های مختلف از یک ردیف پستی و بلندی- اقلیمی - 2 برازش مدل دومرحله ای مرتبه اول بر داده های واجذبی - 3 تعیین شکل های شیمیایی فسفر و رابطه آن پارامترهای استخراجی از مدل دومرحله ای مرتبه اول. مواد و روشها منطقه مورد مطالعه در جنوب غربی کرمان، از دشت کرمان تا لاله زار و بافت می باشد که از نظر موقعیت جغرافیایی بین طولهای شرقی 57 درجه - کرمان - و 56 درجه - لاله زار - و عرضهای شمالی30 درجه - کرمان - و 29 درجه - لاله زار - قرار گرفته است. ارتفاع متوسط منطقه 1840 متر - ابتدای منطقه مورد مطالعه - در کرمان و 3207 متر - انتهای منطقه مورد مطالعه - از سطح دریای آزاد در نزدیک بافت میباشد. بر اساس نقشه 1:2500000 رژیم رطوبتی و حرارتی ایران، رژیم حرارتی منطقه مورد مطالعه مزیک در کرمان و لاله زار، و رژیم رطوبتی اریدیک در کرمان و زریک در لاله زار میباشد.
در منطقه مورد مطالعاتی 27 نیم رخ حفر، و در نهایت رده بندی و از افق های مورد نظر نمونه برداری و خصوصیات فیزیکی و شیمایی آن به روش های مرسوم اندازه گیری شد - جدول . - 1 در این بخش از مطالعه، پنج رده خاک شناسایی، که به منظور تعیین سینتیک واجذبی فسفر و شکل های شیمیایی آن، مورد مطالعه قرار گرفتند. در ابتدای مطالعه، از آنجا که فسفر قابل دسترس در بعضی از رده های خاک - به خصوص سه رده اریدی سولز، اینسپتی سولز، آلفی سولز - کم بدست آمدند، لذا به منظور بررسی بهتر از واجذبی فسفر، همه نمونه های خاک با پتاسیم دی هیدروژن فسفات در سطح 50 میلی گرم بر کیلوگرم فسفر تیمار و پس از مدت 90 روز آزمایش واجذبی و شکل های شیمیایی بر روی نمونه های مورد نظر انجام گرفت. به منظور بررسی سینتیک های 1 گرمی خاک در لوله های سانتریفیوژ 50 میلی لیتری ریخته و سپس 25 میلی لیتر از عصارهگیر بی واجذب فسفر نمونه - به نمونهها افزوده و برای دوره های زمانی 0/5، 1 ، 2، 4 ، 8، 16، 32، 64، 128، و pH= 256 کربنات سدیم 0/5 مولار - 8/5 شوند.
پس از اتمام هر زمان تکان دادن ، لوله ها را به مدت 15 دقیقه ساعت با سرعت 150 دور بر دقیقه تکان داده می دردستگاه گریز از مرکز قرارداده و سپس محلول زلال رویی ازکاغذ صافی عبور داده و فسفر در محلول به وسیله روش آبی مولیبدات تعیین گردید. شکل های شیمایی فسفر در هر نیم رخ خاک از روش تعدیل شده هدلی و همکاران - - 1982 که Exch-Pگیری شد. در این روش فسفر در چهار بخش فسفر محلول و تبادلی - بوسیله سایرین استفاده شده است، اندازه استخراجی بوسیله Fe-Al-Pاستخراجی بوسیله بی کربنات سدیم 0/5 مولار - ، فسفر پیوند شده با آهن و آلومینیوم - استخراجی بوسیله اسید هیدروکلریدریک 1 مولار - و فسفر Ca-Pهیدروکسید سدیم 0/1 مولار - ، فسفر پیوند شده با کلسیم - استخراجی بوسیله مخلوط 5:2 اسید سولفوریک و اسید پرکلریک - تعیین گردید. در انتهای هر بخش، میزان Res-Pباقیمانده - فسفر در محلول به وسیله روش آبی مولیبدات تعیین شد.
در انتهای مرحله واجذب، داده های بدست آمده بر مدل دومرحله . - برازش داده و ضریب تبیین و خطای استاندارد مدل براورد خواهد شد7ZR UVW-order kinetic modelای مرتبه اول - تشکیل شده است: Q3، و Q2، Q1معادله از سه بخش اصلی که در این معادله :q میزان عنصر واجذب شده در زمان t، Q1 - میلی - که به آسانی قابل labileگرم بر کیلوگرم - : بخش لبایل - - که کمتر moderately labileلبایل - گرم بر کیلوگرم - : بخش نسبتا - میلیQ2گرم بر کیلوگرم - ، - میلی باشداستخراج می گرم بر - میلیqtotalباشد، گرم بر کیلوگرم - : بخش از عنصر که غیر قابل استخراج می - میلیQ3باشد، قابل استخراج می می باشند.Q2 و Q1 به ترتیب ضرایب ثابت برای K2 و K1کیلوگرم - : غلظت کل عنصر در خاک، و
نتایج و بحث
مطالعات صحرایی انجام شده در این توالی پستی و بلندی- اقلیمی نشان از وجود پنج رده: اریدی سولز، اینسپتی سولز، آلفی سولز، مالی سولز و هیستوسولز دارد. جدول 1 برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک های مورد مطالعه را نشان می دهد.
