بخشی از مقاله
چکیده
آزمایش حاضر به منظور بررسی تأثیر نمک اسیدهاي آلی سیتریک، بوتیریک و فوماریک بر عملکرد و قابلیت استفاده از فسفر فیتاتی در مرغهاي تغذیه شده با جیرههاي حاوي سطوح مختلف فسفر غیر فیتاتی انجام شد. تعداد 240 قطعه مرغ تخم گذار سویه هاي-لاین W-36 در سن 34 هفتگی به مدت 80 روز با تیمارهاي غذایی تغذیه شدند. تیمارهاي غذایی در قالب یک آزمایش فاکتوریل 2*4 شامل چهار جیره پایه - بدون مکمل اسیدي یا حاوي اسیدهاي آلی سیتریک، بوتیریک یا فوماریک - و دو سطح فسفر غیرفیتاتی 60 - یا 100 درصد توصیههاي انجمن ملی تحقیقات - اعمال شده و براي هر تیمار، 5 تکرار و 6 قطعه مرغ به ازاء هر تکرار در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بطور کلی استفاده از اسیدهاي آلی در جیره، منجر به افزایش معنیدار - P<0/05 - درصد تخم گذاري شد. همچنین افزودن اسید سیتریک به جیرههاي دچار کمبود فسفر، درصد تخمگذاري پرندگان را بهبود بخشید. اگرچه وزن تخممرغ در جیرههاي دچار کمبود فسفر کاهش یافت، ولی بازده تولید تخممرغ تحت تأثیر تیمارهاي مورد مطالعه قرار نگرفت. ضریب تبدیل خوراك در گروههاي تغذیه شده با اسید آلی خصوصاً بوتیرات، به شکل چشمگیري بهبود یافت. درصد کلسیم - P<0/001 - و فسفر - P<0/05 - استخوان نیز در گروههاي تغذیه شده با اسیدهاي سیتریک و فوماریک افزایش معنیداري را نشان داد. در کل، نتایج حاکی از آن است که اسیدهاي آلی بویژه فوماریک میتوانند عملکرد پرنده را بهبود بخشیده و قابلیت بهرهوري از فسفر فیتاتی را افزایش دهند.
واژگان کلیدي: مرغان تخمگذار، اسیدهاي آلی، فسفر فیتاتی، کلسیم و فسفر استخوان، عملکرد
مقدمه
ترکیب جیره حیوانات تک معدهاي به میزان زیادي از دانههاي روغنی و دانه غلات تشکیل شده که حاوي سطوح بالاي فسفر به فرم اسید فیتیک یا فیتات است - . - 7 استفاده از فسفر فیتاتی به علت فعالیت پائین آنزیم فیتاز در دستگاه گوارش طیور، محدود بوده - 4 - و این در حالی است که فسفر یک ماده معدنی ضروري براي رشد ساختمانی و متابولیکی بدن به شمار میآید . - 2 - نیاز مرغان تخمگذار به فسفر براي تولید تخم مرغ و ساخت متابولیتهاي بافتی نظیر نوکلئوتیدها و فسفولیپیدها و همچنین نگهداري اسکلت بدن یک نیاز مطلق و قطعی بوده، و دفع مقادیر بالاي آن در مدفوع نیز با ایجاد آلودگیهاي زیست- محیطی، مخاطره انگیز است . - 3 - افزودنیهاي زیادي به منظور افزایش قابلیت بهرهوري از فسفر و کاهش دفع آن به محیط مورد بررسی قرار گرفتهاند که یکی از این افزودنیها، اسیدهاي آلی کوتاه زنجیر هستند . - 2 - اما نظر به اینکه در خصوص تأثیر استفاده از اسیدهاي آلی مختلف در جیره غذایی مرغان تخمگذار بویژه در رابطه با سطح فسفر غیرفیتاتی جیره، مطالعه چندانی صورت نگرفته، لذا این مطالعه با هدف مقایسه تأثیر استفاده از سه اسید آلی سیتریک، بوتیریک و فوماریک بر عملکرد و شاخصهاي استخوان مرغان تخمگذار تغذیه شده با سطوح مختلف فسفر
غیرفیتاتی به انجام رسید.
مواد و روشها
این پژوهش در مزرعه آموزشی- پژوهشی گروه علوم دامی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام گرفت. تعداد 8 تیمار آزمایشی در قالب یک آزمایش فاکتوریل 2*4 - با 5 تکرار و 6 قطعه مرغ تخمگذار سویه هاي- لاین W-36 به ازاء هر تکرار - در سن 34 هفتگی به پرندگان تغذیه شدند. تیمارهاي غذایی شامل فرم نمکی سه اسید آلی سیتریک، بوتیریک و فوماریک بود که در مقایسه با گروههاي شاهد، به جیرههاي حاوي دو سطح مختلف 60 - و 100 درصد توصیههاي کمیته - NRC فسفر قابل دسترس - غیر فیتاتی - اضافه شدند. تیمارهاي آزمایشی در طی یک دوره 80 روزه - با در نظر گیري 10 روز دوره عادت پذیري - تغذیه شده و در طی این فاصله، رکوردهاي مربوط به عملکرد شامل وزن تخممرغ، درصد تخمگذاري، بازده تولید تخممرغ، خوراك مصرفی و ضریب تبدیل غذا اندازهگیري شد. همچنین در پایان دوره آزمایش، 2 قطعه پرنده از هر تکرار کشتار شده و ضمن جمعآوري استخوان درشت نی پاي چپ پرندگان، وضعیت ذخائر کلسیم، فسفر و خاکستر استخوان مورد آنالیز قرار گرفت. کلیه نتایج بدست آمده با استفاده از رویه GLM نرمافزار آماري - 1999 - SAS مورد تجزیه واریانس قرار گرفت.
نتایج
همانگونه که در جدول شماره 1 نشان داده شده است، کاهش سطح فسفر جیره از 100 درصد به 60 درصد، باعث افت - P<0/05 - درصد تخم گذاري شد، اما بر بازده تولید تخممرغ تأثیر معنیداري نداشت. همچنین کاهش سطح فسفر جیره، منجر به افزایش غیرمعنیدار میزان خوراك مصرفی و به دنبال آن افزایش چشمگیر - P<0/01 - ضریب تبدیل خوراك گردید. افزایش سطح فسفر جیره، تنها در گروه شاهد و اسید سیتریک، باعث بهبود - P<0/05 - راندمان تبدیل خوراك شد.
کاهش سطح فسفر غیرفیتاتی در جیره، با کاهش درصد خاکستر - P<0/01 - و فسفر - P<0/05 - استخوان همراه بود - جدول . - 2 افزودن اسیدهاي آلی به جیره، باعث افزایش درصد خاکستر - P<0/01 - و فسفر - P<0/05 - استخوان گردید و بر درصد کلسیم استخوان نیز تأثیر بسیار معنیداري - P<0/001 - داشت. همچنین افزودن بوتیرات و فومارات به جیرههاي حاوي سطح طبیعی فسفر 100 - درصد توصیههاي کاتالوگ سویه هاي-لاین - ، درصد خاکستر استخوان را افزایش - P<0/001 - داد.
بحث
استفاده از اسیدهاي آلی در گروههاي دچار کمبود فسفر، درصد تخم گذاري و بازده تولید تخممرغ را افزایش داد . - P<0/05 - همچنین ضریب تبدیل خوراك در گروههاي مکمل شده با اسید آلی خصوصاً نمک بوتیرات، نسبت به گروه شاهد کاهش غیرمعنیداري را نشان داد. درصد کلسیم و فسفر نیز در گروههاي تغذیه شده با اسید بویژه اسیدهاي سیتریک و بوتیریک نسبت به شاهد افزایش معنی-داري داشت . - P<0/05 - این یافتهها در تطابق با یافتههاي لیم و همکاران - 2008 - است که نشان دادند با افزودن سه اسید آلی سیتریک، فوماریک و مالیک به جیره، میزان اضافه وزن و ضریب تبدیل خوراك جوجهها در سن 16 روزگی تغییر نکرده، اما درصد خاکستر استخوان با افزودن هر سه اسید، افزایش عددي نشان داد و تنها استفاده از اسید سیتریک، خاکستر استخوان را به طور معنی-داري بهبود بخشید، همچنین افزودن اسیدهاي آلی میزان ابقاء فسفر فیتاتی را بهبود داد، اما این افزایش تنها در گروه اسید سیتریک و مالیک، معنیدار بود . - 6 - در همین راستا، آنگل و همکاران - 2001 - نیز در مطالعهاي نشان دادند که اسید سیتریک، قابلیت استفاده از فسفر فیتاتی را در جوجههاي گوشتی افزایش داد که این موضوع با افزایش میزان خاکستر استخوان درشت نی و کاهش ضریب تبدیل خوراك همراه بود . - 1 - اسیدهاي آلی به دلیل داشتن خاصیت ضد باکتریایی، بار میکروبی روده و سموم حاصل از آنها را کاهش می-دهند که این موضوع باعث افزایش عمق حفرات روده شده - 8 - و در نتیجه، افزایش سلامت سلولهاي روده را به همراه دارد . - 5 - در کل نتایج نشان میدهند که اسیدهاي آلی میتوانند عملکرد مرغان تخمگذار را بویژه در جیرههاي با سطوح پایین فسفر غیرفیتاتی بهبود بخشند.
