بخشی از مقاله
چکیده
آیا راهی برای حذف اخراج از کلاس بعنوان روش کنترل وجود دارد؟ پژوهش های مختلف پیامدهای منفی بیشماری را در این زمینه برشمرده اند که عمد ه ترین آن عبارتند از ناکامی ، کاهش عزت نفس ، اضطراب ، تحقیر ، خشم و پرخاشگری و.. برای حذف این پدیده محقق حاضر با اجرای جلسه ایفای نقش عملا معلمان را در فضای ملتهب اخراج و جنبه های منفی آن قرار داد . این برنامه در حین یک شورای دبیران اتفاق افتاد و معلمان بدون اطلاع از هدف مجری جلسه به چشم خود اخراج همکار خود را از محل برنامه به همراه توهین ، تحقیر و سرزنش تجربه کردند . احساسات بیان شده معلمان عملا ایجاد نفرت و عواطف وهیجان های منفی را نمایش داد . نتایج نشان داد که پدیده اخراج از کلاس در این مدرسه از حدود 68 مورد به حدود 7 مورد تنزل یافته است .خلاصه این جلسه در پیوست آمده است .
مقدمه :
پادشاهی با غلامی عجمی در کشتی نشست و غلام دگر دریا را ندیده بود و محنت کشتی نیازموده گریه و زاری در نهاد و لرزه بر اندامش اوفتاد چندان که ملاطفت کردند آرام نمیگرفت و ملک را عیش ازو منغص بود چاره ندانستند. حکیمی در آن کشتی بود، ملک را گفت اگر فرمان دهی مناو را به طریقی خامُش گردانم گفت اگر کنی غایت لطف و کرم باشد بفرمود تا غلام به دریا انداختند باری چند غوطه خورد مویش گرفتند و پیش کشتی آوردند بدو دست در سکان کشتی آویخت چون بر آمد به گوشه بتشست و نطق نزد .
ملک را عجب آمد پرسید که در این چه حکمت بود . گفت ا ز اول محنت غرق شدن نچشیده بود و قدر سلامت کشتی نمیدانست همچنین قدر عافیت کسی داند که به مصیبتی گرفتار آید - گلستان سعدی باب اول در سیرت پادشاهان نسخه محمد علی فروغی - یکی از راههای ایجاد یادگیری و فراگیری مطلب جدید روش ایفای نقش است ایفای نقش، روشی است که می تواند برای تجسم عینی موضوعات و درسهایی که برای نمایش مناسب باشند، به کار رود.
در این روش، فرد یا افرادی از دانش آموزان، موضوعی را به صورت نمایش کوتاه اجرا میکنند - صفوی؛ . - 298 ایفای نقش، به معنایی که در اینجا به کار می رود، به مهارتهای خاص هنری مثل بازیگری در تئاتر و سینما نیازی ندارد، بلکه معلم بنا به موقعیت، هدف و موضوع مورد نظر، به عنوان یک روش از آن استفاده میکند - شعبانی؛ - 248 تا موجب تکوین شخصیت فردی و اجتماعی فراگیران گردد.
- فضلی خانی، 1382؛ . - 186 در این روش، دانش آموزان براساس علایق خویش، نقش های مورد نظر را انتخاب می کنند و با نظارت معلم و همکاری همکلاسان، به ایفای نقش می پردازند. از این طریق، آموزش قوانین و روابط اجتماعی حاکم بر جامعه بهتر انجام می شود و به یادگیری موثر و کارآمد می انجامد، زیرا دانش آموزان ضمن شناخت هنجارهای اجتماعی، به تحلیل آنها می
پردازند و در حین ایفای نقش، نگرش خود را تثبیت می کنند و نوعی ارتباط عاطفی و انسانی با دیگران برقرار می سازند.
اهداف روش ایفای نقش هدف از اجرای الگوی تدریس بازی نقش کمک به دانش آموز - فراگیران - است تا شخصیتی منحصر به فرد بسازد و این مهم را در قالب آن چه در مواد درسی پیش بینی شده است عملی کند. الگوی تدریس بازی نقش فرصتی را ایجاد می کند که در آن یادگیرندگان در تحصیل موقعیت ها به صورت همیار و مشترک فعالیت کنند. به ویژه یادگیرندگان شیوه ای آزادمنشانه برای پرداختن به انواعی از واقعیت های اجتماعی را به وجود می آورند. ایفای نقش به مثابه یک روش تدریس ریشه در دو بعد شخصی و اجتماعی فرد دارد.
این روش تدریس یادگیرندگان را در تحلیل موقعیتهای اجتماعی به صورت همیار و مشترک فعال میسازد. احدیان و آقازاده - 1378 - معتقد است؛ این روش تدریس موجب میشود که فراگیران احساسات خود را بروز دهند؛ از بینش خود در نگرشها و برداشت ها سود جویند، نگرش ها و مهارت های حل مسایل را گسترش دهند و مواد درسی را از طریق گوناگون بررسی کنند. این روش موجب رشد همدلی با دیگران و بررسی مسایل و واقعیت ها و از ارزشهای اجتماعی در عمل است و افتتاح باب گفتگو درباره ارزش ها و چگونگی اثر آنها در زندگی روزانه است - خورشیدی؛ . - 148
محاسن روش ایفای نقش:
- ایجاد شور و شوق و انگیزه درونی در فراگیران
- مشارکت و فعالیت دانش آموزان در کلاس درس موجب تعامل آنان در یادگیری می گردد و در کلاس درس منفعل نمی باشند.
- کسب نگرش های جدید و قبول ارزش های اجتماعی: اجرای این روش تدریس موجب کسب مهارت های ذهنی، عواطف، نگرش و احساسات فراگیران میگردد و آنان باور عمیق نسبت به موضوع پیدا می کنند.
- سهیم شدن مشاهده کنندگان در احساس ایفاگران نقش که این حالت عاطفی در یادگیری و القای احساسات تأثیر فراوانی دارد.
- ایجاد زمینه برای بحث گروهی.
پژوهش حاضر به منظور کاهش پدیده اخراج از کلاس توسط معلمان و با روش ایفای نقش انجام پذیرفت . در مدارس دولتی عادی و به ویژه مدارسی که از تراکم دانش آموزی زیاد برخوردارند با بهانه ها یا دلایل مختلف دانش آموزان از کلاس درس اخراج و گاهی جلسات متعدد توسط یک معلم محروم می شوند . در این تحقیق یکی از همکاران بدون اینکه سایر دبیران مطلع باشند از جلسه شورای دبیران دقیقا همانطور که یک دانش اموز اخراج می شود ، با سروصدا و غرولند ، سرزنش و تحقیر به بیرون انداخته شد .سپس احساسات و نظرات سایرین به بحث گذاشته شد . جو منفی همکاران نسبت به شخص اخراج کننده - با وجودی که حق با بنده بود ! - موید اثرات منفی این پدیده بود.
همدردی اکثر همکاران با شخص اخراج شده - با وجودی که واقعا مقصر بود ! - نشان می داد که ضرر کننده اصلی اخراج از کلاس شخص معلم می تواند باشد چرا که همکاران - همکلاسی ها - اخراج را حتی در واکنش به رفتار ناهنجار فرد اخراج شده ، تندروی یا زیادروی می دانستند . در پایان این مقدمه امیدوارم همکاران گرامی که این اثر را مطالعه خواهند کرد ، نگاهی نو نسبت به اثرات منفی به پدیده ی اخراج از کلاس پیدا کرده و در خصوص راه های مواجهه با بی نظمی های رایج در مدارس دولتی و پرجمعیت اطلاعاتی اندک اما کاربردی آشنا شوند . همچنین برای چندمین بار از زحمتی که به همکارانم به واسطه ی انجام این پژوهش دادم و از لطف آنها در زمینه مشارکت فعال در این تحقیق متشکرم . اهداف پژوهش با انجام این پژوهش تحقق اهداف زیر مورد انتظار است :
-1 بررسی میدانی و عینی اخراج دانش آموز از کلاس درس .
-2 ایجاد نگرش منفی دبیران این واحد آموزشی نسبت به پدیده اخراج از کلاس درس .
-3 کاهش آمار افراد اخراج شده از کلاس در این دبیرستان .
شواهد و اطلاعات - 1 - اینجانب در هفته آخر مرداد ماه 1394 به عنوان مدیر دبیرستان فردوسی منطقه 9 تهران مشغول به کار شدم . پس از سالها دوری از این پست و فعالیت در جایی که 620 دانش آموز پسر در پایه های اول تا چهارم تحصیلی می کردند و مدرسه از نظر آموزشی ، تربیتی ، اداری و سازماندهی منابع دچار مشکلات عدیده بود . دانش آموزان ناهنجار و دارای افت تحصیلی ، درگیری های لفظی و فیزیکی و.. از مشاهدات و شنیده هایم بود . به هر حال پس از خروج دهها دانش آموز پایه اول تعداد کل حدود 321 نفر مطابق جدول زیر سال تحصیلی 94 - 95 را آغاز کردند .
جمع کل دانش آموزان 320 نفر
مطالعه پرونده انضباطی دانش آموزان - یک نمونه در بخش پیوست ها موجود است - حجم بی نظمی های دانش آموزان را نسبتا بالانشان می داد و موارد ثبت شده ی اخراج از کلاس ها نیز متعدد گزارش شده بود به طوریکه در بازه زمانی مهر ماه 1393 تا نیمه اردیبهشت 94 در مجموع 18 کلاس حدود 65 مورد اخراج از کلاس در پرونده انضباطی دانش آموزان درج گردیده بود .
مفهوم انضباط چیست؟
انضباط نیز به معنای نظم و انتظام، تربیت و درستی، عدم هرج و مرج، سامانپذیری و آراستگی است. میدانیم آنچه که امروز حرف اول را در مدرسه میزند انضباط است، انضباط اخلاقی و رفتاری دانشآموزان میتواند روی آموزش اثرگذار باشد. بنابراین پرورش همراه آموزش مهم جلوه میکند .
