بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش، رابطه درگیری شناختی و سبک تدریس ترجیحی با انگیزش یادگیری ریاضی است. روش پژوهش از نوع همبستگی و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه درگیری تشناختی - کمبر و همکاران، - 2004، سبک تدریس ترجیحی - موسی پور، - 1377 و مقیاس انگیزش یادگیری ریاضی - امینی فر و صالح صدق پور، - 1389 به دست آمده است. نمونه پژوهش شامل 237 دانش آموزان دبیرستانی دختر و پسر پایه نهم مقطع متوسطه اول ناحیه 2 شهر شیراز با استفاده از نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند.
داده ها با استفاده از رگرسیون همزمان مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که از میان ابعاد درگیری شناختی تنها بعد درگیری شناختی عمیق پیش بینی کننده بعد انگیزه رغبتی انگیزش یادگیری ریاضی بود. همچنین درگیری شناختی عمیق به صورت منفی و بعد سطحی به صورت مثبت بعد انگیزه اجتنابی انگیزش یادگیری ریاضی را پیش بینی کردند. از دیگر یافته ها این بود که هیچ کدام از ابعاد درگیری شناختی پیش بینی کننده بعد معلم محور سبک تدریس ترجیحی دانش آموزان نبودند. ولی در خصوص سبک شاگرد محور، درگیری شناختی عمیق به صورت مثبت سبک تدریس ترجیحی دانش آموزان را پیش بینی کرد.
مقدمه:
یکی از تدابیر لازم برای بهینه سازی آموزش پرداختن به مسائل و عوامل مؤثر بر رشد و دستاورد تحصیلی دانش آموزان است. شناخت این عوامل و تعیین سهم و نیز مشارکت هر عامل در فرایند آموزش لازم است زیرا در ارتباط با ویژگی های آموزشگاهی و اجتماعی افراد و استفاده مطلوب از آ نها کمک شایانی به بهبود وضعیت تحصیلی دانش آموزان می کند و زمینه ساز موفقیت های قابل توجه آنها در فرآیند آموزش و یادگیری و مهمتر از همه، استمرار یادگیری می شود - به نقل از فولاد چنگ، . - 1384 دستاورد تحصیلی دانش آموزان می تواند تحت تأثیر متغیرهای متفاوتی قرار گیرد.
انگیزه یادگیری ریاضی یکی از متغیرهای بسیار مهم در حوزه روانشناسی تربیتی و پیش بینی کننده پیشرفت و موفقیت های تحصیلی و شغلی در آینده می باشد - به نقل از کیامنش و پوراصغر، . - 1385 انگیزش یادگیری عامل نیرو دهنده به فراگیر در جهت انجام تکالیف درسی و علاقه مندی به پیگیری قلمداد می شود - آرتینو و استفانس، . - 2009 با توجه به اهمیت ریاضیات در جوامع، نظام های آموزشی می کوشند تا با گنجاندن مباحث ریاضیات در برنامه های تحصیلی به پرورش مباحث ذهنی و پرورش قدرت استدلال دانش آموزان خود کمک کنند و آنها را برای همگامی با تحولات علمی و پیشرفت های فناوری در زندگی آینده مهیا سازند.
بدیهی است که آموزش مناسب و پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی، مستلزم شناسایی مشکلاتی است که بر سر راه یادگیری دانش آموزان در این درس وجود دارد - علم الهدایی، . - 1381 مطالعه عوامل مؤثر در یادگیری درس ریاضی در دهه های اخیر مورد توجه بسیاری از صاحب نظران و متخصصان فن تعلیم و تربیت قرار گرفته است. یکی از عوامل درون فردی مؤثر بر انگیزش یادگیری ریاضی بعد شناختی است.
در سالهای اخیر، مفهوم درگیری شناختی از سوی پژوهشگران مختلف به کار برده شده است. درگیری شناختی نوعی سرمایه گذاری روانشناختی و تلاش مستقیم برای یادگیری، فهمیدن و تسلط در دانش و مهارت های مورد نیاز است - مانگو، . - 2011 این مفهوم به کیفیت تلاشی اشاره دارد که دانش آموزان صرف فعالیت های هدفمند آموزشی خود می کنند تا به صورت مستقیم در دستیابی به نتایج مطلوب نقش داشته باشند - به نقل از رستگار، حجازی، لواسانی و جهرمی، . - 1388 پژوهش ها نشان داده اند دانش آموزانی که در سطوح بالایی از درگیری شناختی هستند بیشتر به دنبال یادگیری اند و از یادگیری بیشتر بهره می برند.
مطالعات انجام گرفته از جمله - کاتینو و نمان، - 2008 حاکی از این است که کاهش درگیری تحصیلی دانش آموزان و در نتیجه عدم موفقیت تحصیلی فقط نتیجه ی عوامل ذکر شده نیست بلکه عوامل مدرسه ای مانند ارتباط با همسالان، فضای فیزیکی و روانی حاکم بر مدرسه، ارتباط معلم شاگرد و سبک تدریس معلمان را نیز می توان نام برد. موضوع استفاده از سبک های تدریس متناسب با ترجیحات فراگیران و تأثیرآن بر درگیری تحصیلی دانش آموزان به منظور ارتقای پیشرفت تحصیلی و افزایش بهره وری و کارایی نظام آموزشی در سال های اخیر یکی از مهمترین مباحث نظام آموزشی است.
تاریخچه ی مطالعات نشان می دهد که سبک تدریس معلم چه در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و چه در ایجاد انگیزه و رشد خلاقیت و درگیر ساختن او در فرایند یادگیری مؤثر است و این تأثیر با افزایش نرخ درگیری تحصیلی در به چالش کشاندن دانش آموز در مدرسه و موفقیت های آموزشگاهی وی آشکار می شود - به نقل از کرد افشاری، . - 1391 بدیهی است که از هر نظام آموزشی این انتظار وجود دارد که با فائق آمدن بر تنگناهای موجود، زمینه رشد استعدادها و خلاقیت های دانش آموزان را فراهم کند و بستری ایجاد نماید تا همه دانش آموزان در فرآیند توسعه جامعه مشارکت فعال و مؤثری داشته باشند.
گزارش برنامه عمران سازمان ملل متحد در سال 2001 حاکی ازآن است که نظام آموزشی ایران در جهت نیل به اهداف توسعه علمی، فرهنگی و انسانی خود موفقیت مورد انتظار را نداشته است - سلسبیلی، 1384؛ به نقل از سلیمانی و رکابدار، . - 1392 اما نکته قابل تأمل در این است که تاکنون محققان در بررسی این پدیدهعمدتاً و به طور سنتی عوامل ساختاری، همچون زمینه خانوادگی، فرهنگی، اقتصادی و شرایط محرومیت و فقر و همچنین عوامل فردی نظیر هوش، انگیزش، عزت نفس و خودپنداری را به عنوان عوامل تأثیرگذار مبنا قرار داده اند - توسلی، 1386؛ به نقل از سلیمانی و رکابدار، . - 1392 به همین منظورتحقیق حاضر در صدد است تا به بررسی رابطه ی بین درگیری شناختی دانش آموزان با سبک های ترجیحی تدریس آنان بپردازد تا در صورت وجود رابطه به گسترش سبک تدریس مناسب و در نتیجه افزایش درگیری تحصیلی دانش آموزان کمک نماید. لذا در این راستا فرضیاتی به شرح زیر بیان می شود:
-1 بعد انگیزه رغبتی انگیزش یادگیری ریاضی بر اساس سبک های درگیری شناختی پیش بینی می شود.
-2 بعد انگیزه اجتنابی انگیزش یادگیری ریاضی بر اساس سبک های درگیری شناختی پیش بینی می شود.
-3 بعد معلم محور سبک تدریس ترجیحی بر اساس سبک های درگیری شناختی پیش بینی می شود. -4 بعد شاگرد محور سبک تدریس ترجیحی بر اساس سبک های درگیری شناختی پیش بینی می شود.
روش پژوهش:
با توجه به هدف اصلی پژوهش تحقیق کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری داده ها، تحقیق توصیفی از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموزان پسر و دختر سال نهم از متوسطه اول مدارس دولتی ناحیه 2 شهر شیراز بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای تعداد 237 دانش آموز انتخاب شدند. داده های مورد نیاز در ارتباط با متغیرهای پژوهش به بوسیله سه پرسشنامه درگیری تحصیلی، سبک تدریس ترجیحی و مقیاس انگیزش یادگیری ریاضی به دست آمد.
برای اندازه گیری درگیری شناختی از خرده مقیاس راهبرد عمیق و سطحی پرسشنامه رویکردهای یادگیری کمبر و همکاران - 2004 - استفاده شد. که 4 گویه راهبرد عمیق و 7 گویه راهبرد سطحی را می سنجد. این پرسشنامه بر اساس لیکرت 5 درجه ای - هرگز 1= تا همیشه - 5 = تنظیم شده است. ضریب همسانی درونی این خرده مقیاس در مطالعه کمبر و همکاران - 2004 - برای راهبرد عمیق 0/66 و برای راهبرد سطحی 0/68گزارش شد. برای اندازه گیری سبک تدریس ترجیحی دانشجویان، از پرسشنامه سبک تدریس ترجیحی موسی پور - 1377 - استفاده گردید. این پرسشنامه شامل 39 سؤال است و هر سؤال دارای دو گویه است.
