بخشی از مقاله
چکیده
آگاهی از روند تغییرات خطوط ساحلی که عموما ناشی از عوامل متعدد طبیعی و انسانی می باشد، مسئله ای مهم در مدیریت بحران هاو منابع طبیعی محسوب می شود. در این پژوهش، به منظور تهیه نقشه سطح دریاچه پریشان واقع در استان فارس، شهرستان کازرون و تعیین تغییرات آن در دوره های زمانی 1988، 1992، 2000، 2008 و 2014 از تصاویر ماهواره ای لندست استفاده شد. بدین منظور پس از انجام تصحیحات هندسی، رادیومتریک و جوی تصویرهای ماهواره ای، سطح آب دریاچه با استفاده از روش آستانه گذاری بر روی باند 5 بدست آمد. مقدار آستانه در این روش به گونهای انتخاب گردید تا کلیه پیکسل های آب و اغلب پیکسل های خشکی متمایز گردند.
نتایج نشان داد ضمن وجود نوعی نوسان در مقادیر مساحت دریاچه در دراز مدت روند کلی کاهش در مساحت دریاچه وجود دارد. با ارزیابی نتایج حاصله مشخص گردید که خطوط ساحلی نیز در طی سالهای مورد مطالعه دستخوش تغییرهای معنی داری است. سطح آب در این سالها بترتیب 3946، 3993، 5022، 1848 و 755 هکتار می باشد که سالهای 2008 و 2014 نسبت به سال 1988 بترتیب 53 و 81 درصد کاهش را نشان می دهد. بر این اساس توجه به کاهش بهره برداری آب از چاه های اطراف دریاچه و جلوگیری از حفر چاههای غیر مجاز در دشت پریشان و حتی اعلام منطقه ممنوعه جهت کشت محصولات کشاورزی با نیاز آبی بالا ضروری است.
-1 مقدمه
پایش ویژگی های سطحی زمین به ویژه منابع آب، یکی از مهترین کاربردهای اصیل فن آوری سنجش از دور را مطرح می کند. دریاچه پریشان در شهرستان کازرون قرار گرفته است. در سال های اخیر، بعلت وقوع خشکسالی های هیدرواقلیمی چند دهه گذشته و به دلیل تبخیر زیاد منابع آبی، و حفر چاههای زیاد و غیر مجاز در منطقه، وسعت دریاچه کاهش یافته، درنتیجه خطوط ساحلی دست خوش تغییرهای قابل توجهی گشته است.
بررسی نوسانهای سطح آب دریاچه ها به منظور حفاظت آنها به لحاظ اهمیت، ماهیت و موقعیت این مجموعه های آبی و به عنوان یک میراث طبیعی در سالهای اخیر در بین کشورها در سطح ملی و منطقه ای جایگاه ویژه ای پیدا کرده است - رسولی و همکاران، . - 1387 طی سال های اخیر دریاچه با بحران افت تراز مواجه شده که بررسی علل آن به منظور حفظ آن دارای اهمیت است. برای بررسی علل این واقعه، درک مناسبی از رفتار دریاچه ضروری می باشد - جلیلی و همکاران، . - 1391
رسولی - - 1387 نوسانات دریاچه ارومیه را با تصاویر ماهواره ای در طی سال های 1992 تا 2005 پایش کرد. نتایج این محقق نشان دهنده ویژگی های گسترده دوره ای و تغییرهای چشمگیر فصلی در پارامترهای هندسی دریاچه ارومیه، به ویژه در طول دهه گذشته است. بیشترین تغییرها به دلیل کاهش ارتفاع آب دریاچه به مقدار 5/3 متر حادث شده است و این فرآیند به نوبه خود موجب ایجاد جابه جایی های اساسی در خطوط ساحلی، به ویژه در جنوب شرق و سواحل شرقی دریاچه ارومیه گردیده است. ظهور چنین نوسان های معنی داری باعث کاهش 23 درصدی از سطوح آب دریاچه شده است که خود باعث تسریع روند تبدیل اراضی آبی به زمین های لم یزرع و رسوب املاح نمکی در امتداد خطوط ساحلی شده است.
زمانی اکبری و ملکی - - 1389 تغییرات خط ساحلی دریاچه ارومیه را طی دوره 1989-2005 با استفاده از داده های سنجش از دور ارزیابی کردند. نتایج این محققین نشان داد که طی دوره یاد شده با کاهش روند نزولات آسمانی و نیز اثرات منفی ناشی از پدیده های انسان ساختی از قبیل ایجاد سدها و نیز بهره گیری بی مهابا از منابع آبی سطحی و زیرسطحی در سطح حوزه آبریز دریاچه ارومیه زمینه کامل بروز یک بحران زیست محیطی-اکولوژیکی را که با عقب نشست آب دریاچه شروع گردیده و با ادامه روند خود کویری شدن اراضی مرغوب زراعی منطقه را سبب خواهد شد، فراهم ساخته است.
هاشمی تنگستانی و همکارن - - 1391 نقشه پوشش زمین در منطقه دریاچه بختگان فارس با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در بازه زمانی 2005 - 2007 تهیه کردند. این مطالعه نشان داد تغییر پوشش زمین پیرامون دریاچه با تغییر پهنه آب دریاچه در ارتباط میباشد و هر گاه در این بازه زمانی مساحت پهنه آب کاهش مییابد، مساحت زمین بایر و پهنه شوره زار افزایش نشان میدهد که بیانگر خشک شدن دریاچه است. مقایسه پهنه آب دریاچه در فاصله زمانی 2 ساله نشان دهنده کاهش کلی مساحت آن به میزان 340 کیلومتر مربع است.
غزالی - - 1391 ارتباط متقابل میان سطح آب دریاچه پریشان و آب چاه های اطراف آن را مورد بررسی قرار دادند. نتایج این محقق نشان داد که افزایش برداشت از آب چاه های کشاورزی باعث افت آب زیرزمینی و کاهش سطح آب در دریاچه پریشان می گردد. از سوی دیگر کاهش سطح آب در دریاچه از طریق کاهش نفوذ آب به سفره آب زیرزمینی، سطح ایستابی چاه های اطراف دریاچه را افت می دهد. با توجه به تغییرات زیاد بارندگی و همچنین وقوع خشکسالی ها و سال های پر آبی در حوضه این دریاچه، تراز آن نوسانات و تغییرات زیادی دارد. آگاهی از این نوسانات در بررسی مسایل مرتبط، از جمله ریسک پذیری تاسیسات و سازه های وابسته، تغییرات ذخیره آبی دریاچه، ساخت و سازهای ساحلی و محیط زیست اهمیت دارد - دلاور و همکاران،. - 1381
آگاهی از روند تغییرات خطوط ساحلی که عموما ناشی از عوامل متعدد طبیعی و انسانی می باشد، مسئله ای مهم در مدیریت بحران هاو منابع طبیعی محسوب می شود. با توجه به مزیت ها و قابلیت هایی که داده های ماهوار های دارند، این تکنولوژی می تواند به شناسایی وکشف این تغییرات کمک شایانی بنماید - عابدینی و همکاران، . - 1394 در این تحقیق که بر مبنای روش تلفیق بصری و رقومی صورت گرفت، اقدام به شناسایی تغییرات خط ساحلی دریاچه پریشان گردید.
-2 مواد و روشها
-1-2 منطقه مورد مطالعه
دریاچه پریشان یکی از دریاچه های آب شیرین ایران است که در میان کوهستان فامو و در 13 کیلومتری جنوب شرق شهرستان کازرون و 125 کیلومتری غرب شیراز واقع شده است. منابع تامین کننده آب دریاچه بیشتر چشمه ها و سیلابهای زمستانه و بهاره می باشد. از بهم پیوستن چند چشمه رودخانه فامور تشکیل می شود که از قسمت شرق وارد دریاچه پریشان می گردد - عباسی. - 1376 ذخایر قابل ملاحظه ای از آب های زیر زمینی در اطراف دریاچه پریشان وجود دارد که دارای ارتباط تنگاتنگ با آب دریاچه پریشان می باشد. شکل - - 1 موقعیت منطقه مورد مطالعه را نشان می دهد.
