بخشی از مقاله
چکیده :
گردشگری روستایی عبارت است از فعالیت ها و گونه ها ی مختلف گردشگری در محیط های مختلف روستایی و پیرامون آن ها که در بردارنده ارزش ها وآثار متفاوتی برای محیط زیست روستا - طبیعی و انسانی - می باشد. گردشگری روستایی منبع با ارزش اشتغال زایی و ایجاد در آمد است و می تواند وسیله مهمی برای توسعه اجتماعی- اقتصای جوامع روستایی باشد و در بسیاری از کشورها با سیاستهای کشاورزی در ارتباط است و غالباً وسیله ای در جهت حمایت از محیط زیست و فرهنگ روستایی می باشد بنا براین می تواند نقش اساسی در توسعه و حفظ روستا می باشد.گردشگری روستایی در دنیای امروز یکی از بخشهای مهم فعالیتهای اقتصادی محسوب می گردد.
صنعت گردشگری در جهان توسعه فراوانی یافته است و بسیاری از کشورها از این راه توانسته اند وضعیت خود را بهبود ببخشند و از مشکلاتی مانند بیکاری، پایین بودن سطح درآمد سرانه و کمبود درآمد ارزی خویش بکاهند.صنعت جهانگردی بزرگترین و متنوعترین صنعت در دنیا به حساب می آید. بسیاری از کشورها این صنعت پویا را منبع اصلی درآمد، اشتغالزایی، رشد بخش خصوصی و توسعه زیرساختها میدانند. صنعت گردشگری امروزه به قدری در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را صادرات نامرئی نیز مینامند.یکی از انواع گردشگری که روز به روز طرفداران بیشتری پیدا می کند، گردشگری روستایی است و به نظر میرسد روستاها در آینده به یکی از مهمترین مقاصد گردشگران تبدیل شوند.
این فعالیت مهم اقتصادی از دیدگاههای مختلفی مورد توجه قرار گرفته است.بعضی آن رابه عنوان بخشی از بازار گردشگری می شناسند و عده ای نیز آن راسیاستی برای توسعه روستایی قلمداد می کنند. حال سؤال این است که گردشگری روستایی چه نقش و اثری در توسعه مناطق روستایی دارد؟ ماهیت صنعت گردشگری، ایجاد اشتغال و درآمد، متنوع سازی اقتصاد، مشارکت اجتماعی و استفاده از منابع محلی است. از آنجا که بخش اعظم مشکلات عقب ماندگی و توسعه نیافتگی روستایی، به فقدان این صنعت برمی گردد. گردشگری روستایی با حل این مسائل و مشکلات می تواند به توسعه مناطق روستایی کمک نماید. در این ×مقاله از روش میدانی و کتابخانه ای استفاده شده است.
واژگان کلیدی: گردشگر، گردشگری روستابی، تنوع زیستی، فعالیت های اقتصادی، توسعه نیافتگی
مقدمه:
باوجودی که مدت هاست از بحث توسعه یافتگی می گذرد، هنوز توسعه روستایی با مسائل و چالشهای متعددی مواجه است ؛ زیرا که راهبردهای گذشته در زمینه توسعه روستا ئی موفقیت آمیز نبوده و نتوانسته است مسائلی همچون فقر،اشتغال، بهداشت، امنیت غذائی وپایداری محیط زیست راتأمین کند، این مسئله باعث شده است که در سال های اخیر بار دیگر توسعه روستا ئی مورد توجه قرار بگیرد و، از معضلات و مسائلی که این نواحی گریبانگر آن می باشند، بکاهند. یکی از این راهبردهائی که اخیرا در اغلب کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته و حتی در برخی از این کشورها به اجرا در آمده است و نتایج مثبتی هم به همراه داشته، توسعه و گسترش گردشگری در نواحی روستائی است که دارای پتانسیلهای لازم برای گردشگری می باشد.
اگر گردشگری روستائی به نحوی مناسب برنامه ریزی و مدیریت شود می تواند خالق یا محرک یک فرایند توسعه در نواحی روستائی و نیز پایداری جوامع محلی در کلیه زیر شاخه های اقتصادی ، اجتماعی فرهنگی و همچنین خود صنعت گردشگری باشد. علی رغم این موضوع، گردشگری روستائی فعالیت بسیار پیچیده ای است که با بخش های دیگر جامعه و اقتصاد وجود مشترکی دارد؛ در نتیجه دارای آثار و پیامدهای مختلفی می باشد که می باید در فرایند برنامه ریزی تمامی جوانب آن مورد ملاحظه قرار بگیرد تا از عوامل منفی جلوگیری شودو تأثیرات مثبت عوامل اقتصادی، اجتماعی و محیطی با آن افزایش پیدا کند.
گردشگری روستایی دربرگیرنده زمینههای مختلف فعالیتهای گردشگری مانند: سکونتگاه ها، رویدادها، جشنوارهها، ورزش و تفریح های مختلفی است که در محیط روستا انجام می شود. با گردشگری روستا، اقتصاد روستایی که وابسته به زمین است می تواند منبع درآمد دیگری نیز داشته باشد. علاقه مردم به آداب و رسوم و فرهنگهای محلی و فرار از فشارهای زندگی صنعتی را می توان از جمله موارد توسعه گردشگری روستایی به شمار آورد. توسعه مناطق ایجاد شده برای فعالیت گردشگری در روستاها، افزایش آگاهیهای زیستمحیطی، افزایش تعداد گردشگران و علاقه آنها به مناطق روستایی و ییلاقی و نیز گسترش حمل و نقل و ارتباطات از دیگر عوامل توسعه گردشگری است.
انسان متمدن امروزی که از فشارهای گوناگون شهرنشینی صنعتی و ماشینی شدن رنج می برد تمایل فزاینده ای برای روی آوردن به آرامش طبیعی و ظرافتهای فرهنگی جوامع روستایی دارد. توریسم روستایی خود به چند دسته تقسیم می شود که از آن جمله می توان به توریسم طبیعی، فرهنگی، توریسم کشاورزی و... اشاره کرد و هر یک از این اشکال در منطقه ای از جهان مورد توجه خاص قرار گرفته اند. همچنین با کمی سرمایه گذاری در مناطق ساحلی شمال و جنوب کشور می توان گردشگران را به عنوان ناظران غیرفعال به تماشای مراحل ×صیادی در دریا برد و فندق چینی نیز می تواند برای گردشگر جذاب باشد.
بیان مسئله:
گردشگری در رشد وتوسعه اقتصادی کشورها وبه خصوص کشورهای در حال توسعه نقش واهمیتی به سزا دارد. به گونه ای که گروهی بدان به منزله فعالیتی اقتصادی و در نتیجه یک صنعت می نگرند.با توجه به مطالب فوق، به منظور بهبود عملکرد توسعه در مناطق روستائی بویژه منطقه مطالعه شده که به لحاظ ساختاری، اکولوژی و فضائی از دیر باز برای گذران اوقات فراغت کلان شهر تهران قرار داشته است، لزوم بهره گیری از راهبردها و راهکارههای مناسب توسعه گردشگری روستائی، با توجه به شرایط و ویژگیهای زیست محیطی و جاذبه ها وفراورده های اکولوژیکی - طبیعی و انسانی - هر منطقه،به طور فراینده ای احساس می شود. با در نظر گرفتن موارد فوق و درک این مطلب که شناخت پتانسیل ها و محدودیت های توریستی مناطق روستایی می تواند تأثیر سازنده ای بر برنامه ریزی مناسب گردشگری در این ×منطقه روستائی و رفع مشکلات و مسائل آنها داشته باشد، پس چرا دولت برای بومیان این نواحی برنامه ریزی و امکانات را فراهم نمی کند؟
تعریف گردشگری روستایی:
گردشگری روستایی در معنای کلاسیک نوعی از فعالیتهای گردشگری است که درآمدی اضافی را برای آن هایی که شغلی ثابت مانند کشاورزی و دامداری دارند، فراهم میآورد. گردشگری روستایی در چشماندازهای بهسازی جای خاصی دارد که شامل فعالیتهای گردشگری در خارج از شهر است. گردشگری روستایی امروزه یکی از مردمیترین اشکال گردشگری محسوب میشود. بر اساس گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی - OECD - در ایالات متحده امریکا در سال 1992 بیشتر از 70 درصد جمعیت از انواع تفریحات روستایی برخوردار گردیدهاند - شارپلی، 1380، . - 5 این در حالی است که گردشگری روستایی یک روند دو سویه اقتصادی را در نواحی روستایی رقم می زند که میتوان دربر گیرنده یک رشد اقتصادی و تنوع فعالیتها از یک سو و همچنین ایجاد اشتغال و درآمدزایی برای ساکنان روستایی از دیگرسو باشد.
گردشگری روستایی مازاد نیروی انسانی را در روستا جذب نموده و همراه با آن میتواند یکی از فرصتهای شکلگیری توسعه همه جانبه روستایی محسوب شود - سقایی،1382،. - 2 گردشگری روستایی با قرارگرفتن در دو سوی یک جریان گردشگری از یک سو نشان دهنده گردشگری با ویژگیهایی همچون انعطاف پذیری، ترکیب و سفارش محصولات گردشگری برای نیازهای انفرادی مصرف کنند بوده - Sehofild, 1996, 334 - و از دیگر سو با توجه به ارزشها و اثرات ناشی از این گونه گردشگری رویکری مطرح در کنار دیگر گزینههای توسعه همه جانبه فضاهای روستایی محسوب میگردد که می تواند در حمایت از سیاستهای کشاورزی و حفظ محیطزیست ایفای نقش کند - جوان1 ، - .1382گردشگری روستایی را میتوان اینگونه تعریف کرد - - گردشگری روستایی عبارت است از فعالیت ها و گونه های مختلف گردشگری در محیط های مختلف روستایی و پیرامون آنها که در بردارنده آثاری [ مثبت /منفی ] برای محیط زیست روستا[ انسان/ طبیعی ] می باشد - - - سقایی،1382،. - 43
بدیهی است این چنین برداشتی از گردشگری روستایی می تواند زمینه های مختلف فعالیت های گردشگری چون - سکونتگاهها ، رویدادها ، جشنواره ها ، ورزش ها و تفریحات گوناگون را در بر گیرد که در محیط روستا شکل می گیرنددر این بین شرایط طبیعی ، مورفولوژیکی ، عناصر اقلیمی همراه با ساختار اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی soteriades,2002,617 - . محیط روستا اشکال گوناگون و متنوعی از روستا ها را به وجود می آورند که هر کدام به لحاظ فیزیکی ، تیپ معماری ، نوع مسکن ، الگوی سکونت ، نوع معیشت ، آداب و رسوم و سنت ها از یکدیگر متمایز می باشند . این وجه تمایز و وجوه مختلف روستاها خود خالق جاذبه های است که گردشگران روستایی را به بازدید از این مناطق علاقمند و آنها را هر از گاهی به مسافرت به این مناطق وا می دارد - رضوانی ،
