بخشی از مقاله
چکیده
امروزه گردشگری یکی از بزرگترین و متنوع ترین صنعت های دنیا به شمار می رود . گردشگری یکی از پنج منبع مهم کسب ارز خارجی است و در 60 کشور رتبه اول را به خود اختصاص می دهد. مسئله این است که آیا سیاست های دولت ها در رشد گردشگری در ایران موثر بوده یا اینکه رشد گردشگری متاثر از عواملی غیر از تغییر دولت هاست؟ اهداف این تحقیق در واقع به دو بخش اهداف کلی و اهداف جزئی تقسیم می شود که هدف کلی از این تحقیق در واقع تبیین نقش سیاستها و برنامه های دولت ها در ایران بر توسعه صنعت گردشگری و میزان پذیرش گردشگران و به عبارتی نقش دولتها در ایران بر روند توسعه گردشگری چگونه است؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی - تحلیلی است.
نتایج این تحقیق نشان می دهد که سیاست های کلی جمهوری اسلامی ایران درقبال توسعه صنعت گردشگری در طول چند دهه گذشته با توجه به سیر نزولی آمار و ارقام در خصوص جذب گردشگر و سرمایه گذاری های حاصل از آن سیاست هایی اشتباه بوده زیرا اولا با جریان و روند جهانی شدن صنعت توریسم همخوانی ندارد دوما نقش روابط سیاسی بین المللی در ارتقا این صنعت به طور کلی نادیده گرفته شده و از طرفی برنامه های بلند مدتی که برای توسعه گردشگری در طول این فرایند در نظر گرفته شده با توجه به تغییر دولت ها و همراه با آن تغییر سیاست ها و نگرش ها نسبت به این صنعت چندان جوابگوی رسیدن به خواسته مطلوب در این صنعت نیست .
کلید واژه : دولت ، سیاست ، توسعه ، گردشگری ، برنامه
مقدمه
امروزه گردشگری یکی از بزرگترین و متنوع ترین صنعت های دنیا به شمار می رود . در چهار پنجم کشور های جهان یعنی در بیش از 150 کشور ، گردشگری یکی از پنج منبع مهم کسب ارز خارجی است و در 60 کشور رتبه اول را به خود اختصاص می دهد - رضوانی ، 1383 ، غ - . بنابراین گردشگری و به ویژه گردشگری خارجی دارای جایگاه خاصی در اقتصاد کشور هاست و نقش موثری در ارتقای ساختار اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی آنها - به خصوص در کشور های رو به توسعه - بازی می کند . - راجی ، 1374 ، . - 1 آن ها از همین داده توانسته اند دستاوردهای مهمی را نظیر درآمد ارزی ، رونق اشتغال ، تبادل و تعامل فرهنگی ، ایجاد بازار مصرف تولیدات و خدمات ، پر کردت اوقات فراغت و حضور آگاهانه و فعالانه در عرصه ارتباطات و اطلاعات جهانی ، با هدف پیشرفت و توسعه برای مردمشان به ارمغان آورند. در طی 60 سال اخیر گردشگری از رشد پیوسته ای برخوردار بوده است به طوری که یکی از بخش های اقتصادی با سرعت رشد بالا در جهان تبدیل شده است . در طی سال های -2005
1950 گردشگری بین المللی با نرخ رشد سالانه 6/5 درصدی از 250 میلیون گردشگر در سال 1950 به 806 میلیون نفر در سال 2005 افزایش یافت . بر اساس پیش بینی های رسمی سازمان جهانی گردشگری - - unwto تا سال 2020 تعداد گردشگر ورودی در سطح جهان به 1/5 میلیارد نفر خواهد رسید - 2006، - unwto ایران سرزمینی چهار فصل با تمدنی چند هزار ساله است که از جاذبه های متنوع و منحصر به فرد تاریخی ، مذهبی، فرهنگی، طبیعی و... برخوردار است. به همین دلیل در رتبه بندی جهانی از نظر برخورداری از جاذبه های گردشگری در ردیف 10 کشور اول جهان قرار دارد اما با این وجود هنوز نتوانسته است جایگاه واقعی خود را در دنیا به دست آورد .
2-1 بیان مسئله
گردشگری به عنوان مجموعه فعالیت هایی تعریف می شود که مردم به خاطر تفریح ، استراحت و نظایر آن از محل زندگی خود به سایر مکان ها مسافرت می کنند . - داس ویل - اعرابی و یزدی ، 1378 ، - 19گردشگری در مقیاس داخلی و بین المللی انجام می پذیرد که هر کدام ویزگی های خاص خود را دارد - دیبایی ، 1371 ، . - 95 سیاست گذاری در زمینه گردشگری تحت تاثیر دو دسته عوامل خارجی و داخلی قرار دارد. عوامل داخلی عبارتند از : قوانین ، آداب و رسوم جامعه ، ارزش ها ، ایدئو لوژی ها و گروه های فشار و سیاست های دولت ها و ... - هال و جنکینز- اعرابی و ایزدی ،1378، - 30 و عوامل خارجی نیز شامل : روند جهانی شدن و شرکت های بین المللی است - لی- رکن الدین افتخاری و صالحی امین ، 1378،. - 7
سیاستهای بخش گردشگری و فعالیت های ناشی از آن می تواند ساختار، اشکال فضایی و نقش مکان و محیط های جغرافیایی را شکل داده یا تغییر دهد .کاربرد قابلیت های گردشگری ایران به عنوان یکی از منابع توسعه ملی در دهه های گذشته تحت تاثیر ایدئولوژی و سیاست های حکومت ها و دولت ها به ویژه در نگرش نسبت به جهانگردی داخلی و خارجی قرار داشته است . بنابراین توجه بیش از حد به این صنعت از سوی سیاستگذارن اقتصادی می تواند به عنوان یکی از راهکارهای مناسب جهت رهایی از وابستگی به درآمدهای نفتی و خروج از اقتصاد تک محصولی و همچنین غلبه بر مشکلات جاری نظیر کمبود درآمد های ارزی ، پایین بود صادرات غیر نفتی و افزایش سطح درآمد جامعه تلقی شود .با توجه به این تعاریف و توضیحات ، مسئله این است که آیا تغییر دولت ها در رشد گردشگری در ایران موثر بوده یا اینکه رشد گردشگری متاثر از عواملی غیر از تغییر دولت هاست؟
2-2 اهمیت و ضرورت تحقیق
جهانگردی دارای پیامدهای متفاوتی است که می توان آن را به منزله نیروی محرک توسعه اقتصادی در تمام کشورها محسوب نمود . هیچ کشوری را نمی توان یافت که فاقد مواد اولیه برای جهانگردی باشد. آنچه به تنهایی کشورها را از هم متمایز می سازد، جاذبه های جهانگردی است، بنابراین هر کشوری با کوششی شایسته در زمینه جهانگردی می تواند وارد کننده جهانگرد باشد و از این راه به رشد و شکوفایی خود و بالا بردن درآمد ارزی خود کمک کند. پیش بینی شده است که در ده سال آینده، گردشگری به عنوان پرمنفعت ترین صنعت دنیا بوده و سالانه رشد %4 را داشته باشد بنابراین توجه به این صنعت که ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را در یک جامعه تحت تاثیر قرار میدهد حائز اهمیت است.
ایران علی رغم این که از جاذبه های فراوان طبیعی، تاریخی و فرهنگی برای جذب گردشگران خارجی برخوردار است، نتوانسته جایگاه مناسبی در عرصه ی گردشگری و استفاده از فواید این صنعت به خود اختصاص دهد. بنابراین، لازم است به منظور توسعه ی این صنعت مدیریت و برنامه ریزی صحیحی در این زمینه صورت گیرد. هدف این مقاله ارایه ی یک الگوی پویا برای صنعت گردشگری به عنوان سیستمی متشکل از عوامل و متغیرهای مؤثر در تقاضا، ظرفیت ها و فعالیتهای گردشگری است تا با استفاده از آن بتوان وضعیت این صنعت را با ادامه ی روند کنونی آن تا سال 1404 پیش بینی کرده و در خصوص شرایط دستیابی به اهداف این صنعت در چشم انداز 1404
