بخشی از مقاله
چکیده
استعماروناآگاهی جامعه،دانسته یاندانسته ابزار جریان های بزرگتری هستندکه هوشمندانه بانام جهانی شدن،تجدد ونوآوری قصد تسخیرمنابع وداشته های دیگران وبازداشتن ملت ها ازتفکر ودرنتیجه انسانیت رادارند.وازآنجائی که همواره گفته می شودساختمان یامحل اقامت بایدبه گونه ای طراحی وساخته شودکه ویژه گی آرامش،آسایش وامنیت رابرای انسان به دنبال داشته باشد.هدف پژوهش ،آشنائی بااصول ساخت وسازدرآموزه های دینی و ارائه به مخاطب می باشد.
کلمات کلیدی: معماری،اسلام،انسانیت،کمال
-1مقدمه
معماری ایران،که پس ازاسلام وجوه اعتقادی اسلام رامنعکس کرد.اگرچه ریشه درمعماری ایران باستان داشت اماتوانست مصالح وابزاروتوانائی های فنی خودراباشون اسلامی منطبق کندوشاخه ای ازمعماری اسلامی گردد.هنرمنداسلامی چون جهان وهرچه درآن است رامظهری ازتجلی آیات خداوند می داند،لذاطبیعت راچنان می بیند که گوئی جلوه ای ازصفات الاهی رامی بیند،پس اگربخواهد چیزی دراین طبیعت بسازد وشی رابرعرصه ی این زمین خاکی تحمیل کند.لاجرم به همان سرچشمه رجوع می کندکه حق درآن حضور دارد.اگریک درخت زیباست،مظهرزیبائی خداوند است پس ساختن یک بنای بزرگ باکوچک درمهظرخداوند نیزبایدمتذکربه همان زیبائی باشد.
اماهدف هنراسلامی ساختن پیرامونی است که ضمن طبیعی بودن ازکیفیتی معنوی برخوردارباشد.به قول دکترنصر - هنراسلامی همسازاست باطبیعت دست نخورده وبکر،بویژه همانند بیابانی است که آدمی را به تفکرواندیشه واداشته ومی دارد.درواقع معماری اسلامی فضائی می سازدکه هم درصورت وهم درمعنا اسلامی باشد.فضاهائی که اصول دینی وروحانی درماده تجلی کند وبرمحیط روزمره انسان که اثری چنین عمیق برگرایش های فکری وروحی او داردتاثیر بگذارد. - معماری اسلامی اثری است که ارتباط قلبی انسان رادرپرستش خدای تبارک وتعالی برقرارمی سازد.تفاوت درساختمان های قبل اسلام باساختمانهای بعد ازاسلام نه درساختمان ونه درشکل آن ونه حتی درطرح ونقشه آن است.بلکه درمنظر ولباسی است که اسلام براندام ساخنمان هاخواسته است. - آندره گدار -
-2 هماهنگ با نظام تکوین - طبیعت -
طبیعت ازمواهب الاهی است که باجلوه ها،زیبای هاوبعضاهمراه باتهدیداتی است.خداونداستفاده ازطبیعت را دراختیار انسان قرارداده است.دراین بین آنچه درمعماری اسلامی وساخت وسازدارای اهمیت است،بهره گیری واستفاده واستفاده بهینه ودرست از زیبائی های طبیعت می باشد.ساخت وسازبایدبه گونه ای طراحی شودکه بیشترین بهره گیری را ازمناظرزیباوپشم اندازهای طبیعت داشته باشد ودرفصول مختلف ازنورطبیعی استفاده نماید.
-3 هماهنگ بانظام تشریع
خداوند درنظام هستی برای انسان باید هاونباید های قرارداده تادرپرتوآن مسیرکمال رابه پیماید.ازاین روباید نقشه ساختمان رابه گونه ای طراحی کردکه نمادهاوشعائردینی درمحوریت قرار گیرد،تایاد خالق هستی ومرکز توحیددرخاطرهازنده بماند.طراحی ساختمان نبایدبه گونه ای باشدکه انسان را ازکمال جوئی غافل سازدوخودساختمان ازعوامل غفلت آفرین قرارگیرد.ساختمان بایدتامین کننده نیازواقعی روحی وجسمی انسان درحد شان ومنزلت اوباشد.
-4 معماری سنتی
دراین نوع معماری حیاط دروسط ومرکزخانه قرارمی گرفت،همه اعضای خانواده ازهوای سالم وآزادونورکافی بهره می برند؛پشت بام هاهیچ گونه اشرافی برهمسایه نداشته وحریم وامنیت خانه به واسطه پشت بام هاحفظ می شدواندرونی وبیرونی روال طبیعی پیدا می کردوبنا نظربه آسمان دارد.
-5 نما وتزئینات بیرونی
نما وتزئین وزیباسازی بیرون ساختمان باید بیانگرزیبائی های هستی باشد.امیرالمومنین - ع - فرمود:»خداوند زیباست وزیبائی رادوست داردکه نشانه نعمتش بربنده اش دیده شدهوآشکارشود.«زیباسازی بایددرحیطه ایدئولوژی توحیدی قرارگیردوانسان را دمسازفطرت وطبیعت کندویادآورصنع الاهی بوده،انسان رابه فضائل وحقایق هستی سوق دهد.نمای بیرونی ساختمان باید به گونه ای طراحی گرددکه طبیعی،ساده،آرامش بخش ودرعین حال زیباباشدوازنماهای تصنعی،پرزرق وبرق وغفلت زاپرهیز شودوهمچنین ازتصاویرموجودات ذی روح ونماهایی که جلوه های مادی وزندگی اشراف گرائی رادرنظرانسان بزرگ جلوه می دهد،یابرای پوشاندن عیوب ساختمان انجام می گیرد،یاحکایت ازامتیازجوئی وبرتری طلبی دارد،دورباشد. - م،آخوندی، - 1390
-6رعایت حقوق شهروندان
اسلام توجه زیادی به رعایت حقوق همسایه گان نسبت به هم داردکه پیامبر - ص - می فرماید:»گمان کردم که همسایه جرء وارثان محسوب می شود.«ازساخت وسازتااسکان باید جنبه های شرعی،اخلاقی،روحی،روانی،امنیتی وآرامشی حقوق همسایه ها وشهروندان مدنظرقرارگیرد.مثلا ارتفاع ساختمان به گونه ای طراحی گرددکه مانع استفاده همسایه ازمواهب طبیعی - باد،هوای آزاد،نورخورشید... - نشودمگربا اجازه او.
-7نمای داخلی
-1-7اندرونی وبیرونی
یک محل اقامت مناسب بایدتابه عرصه بندی ومبانی حریم های لازم باشدواهل بنا راحفظ کند.
-2-7اتاق ها
درحال حاضربیشترفضادرمعماری رابه فضای هال وپذیرائی اختصاص می دهنددرحالی که باید ازتقسیم صحیح فضاهابا کاربری های متفاوت دست یافت.
-3-7اتاق خواب
اتاق خواب والدین بایدجداباشد وفرزندان درسه وقت برای ورود به آن ازوالدین اجازه بگیرند. - نور، - 58مستحب است انسان به موقع خواب روبه قبله بخوابد.لذامی طلبدبه نحوی دکوراسیون داخلی نمایدکه انسان دروقت خواب روبه قبله بخوابد.
-4-7اتاق خواب فرزندان
پیامبر - ص - فرمود:»وقتی بچه هایتان به هفت ویازده سالگی رسیدندخوابگاه آنان راجداکنید - من لایحضره الفقیه،ج - 3
-5-7روشنائی
خواندن نمازدرتاریکی مکروه است - تحریرج1،کتاب صلو - درطراحی بنابایدمسائل طراحی رابه گونه ای درنظرداشت که بیشترین دریافت نوروروشنائی - خورشید ومهتاب - راداشته باشد،به وسیله نصب دروپنجره درموقعیت های مناسب ساختمان.
-6-7سرویس بهداشتی
دراسلام به دلیل توجه زیاد به پاکیزه گی ونظافت شده؛توالت بید درموقعیتی ازبناقرارگیردکهدرمخفی ترین نقطه به دلیل دیددیگران وقرارگیری سرویس درمحل رفت وآمدونشیمن دورازآداب اسلامی است.پیامبراسلام - ص - هنگام تخلی روبه قبله وپشت به قبله قرارنگیرید. - وسائل الشیعه،ج1،ص - 215
-8نمای بیرونی
-1-8منع شرف
سرک ونگاه کردن به خانه همسایه نهی پیامبر - ص - بوده است.نصب دروپنجره باید به گونه ای باشدکه هیچ دید واشرافی برخانه همسایه نداشته باشدتراس درفضای بیرونی وهمچنین پله هابه گونه ای طراحی شودکه برحیاط ومحل زندگی اشراف نداشته باشد.
-2-8حیاط
محلی برای دورهم بودن،استفاده ازنور،آفتاب وهوای تازه وآسوده به دور ازچشم نامحرم واستفاده ازگل وگیاه وسبزی نیزبهره ببردکه بهترین فضای سالم برای خانواده محسوب می شود.
