بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله درپاسخ به این پرسش اصلی است که مولفه های سبک زندگی اسلامی در بعد سیاسی چیست نوشته شده است. سبک زندگی پیامبراکرم - ص - در همه ابعاد اسوه والگوی مسلمانان است. اخلاق سیاسی و منش حکومتداری ایشان نیز متفاوت از سایر سیاست مداران ودارای ابعاد متعالی اخلاقی است ؛بویژه انکه پیامبر اعظم - ص - هدف از رسالت خویش را اتمام مکارم اخلاق معرفّی کرده است. . نظر به اینکه منش رفتاری ایشان در حوزه سیاست و ادارهی جامعهی اسلامی و تعامل با موجودیت های سیاسی دیگر، بخش مهمی از سیرت عملی آنحضرت بوده است، از اینرو میتوان اصول اخلاق و سبک زندگی سیاسی در سطح داخلی و خارجی را در سیرهی ایشان جستجو کرد. در این جستار، پس از تبیین مباحث عمومی اخلاق وسیاست، به اخلاق سیاسی پیامبر پرداخته شده و ابعاد مختلف آن کاویده شده است. روش تحقیق مقاله ، کتابخانه ای است و تجزیه و تحلیل داده ها به صورت توصیفی- تحلیلی با رویکردی تاریخی وبا استناد به آیات و روایات اسلامی خواهد بود.
کلید واژه : سبک زندگی ، سیاست ، اخلاق سیاسی ، اهل ذمه
مقدمه وطرح مساله
آن گونه که برآمدن آفتاب و چرخش جانبخش آن در مداری جاوید و روییدن و شکفتن گلها هیچگاه کهنه نمی شود و همچنانکه که تفکر در طبیعت پهناور هیچگاه خالی از لطف و عبرت آموزی نمی باشد، ژرف اندیشی در شخصیت بی نظیری حضرت محمد - ص - نیز هرگز کهنه نمی شود و در مقابل چشم اندازهایی تازه و مفید را در برابرمان می گشاید. پیامبر گرامی اسلام - ص - آخرین حلقه سلسله است که همگی تحت تربیتی الهی، انسانهایی آزاده، سرافراز و راستگو بوده اند که با دلهایی مالامال از محبت و صفا، این هدیه خجسته الهی را به صورت پرتوی نورانی از گریبان نسل بیرون دادند. .
پیامبرگرامی اسلام - ص - در قرآن کریم به عنوان شخصیتی با خلق عظیممعرّفی شده است و خود حضرت نیز هدف از رسالت خویش را تتمیم مکارم اخلاق معرفی کرده است. از سویی دیگر ، حضرت محمّد - ص - سرآمد سیاستمداران وبزرگترین سیاستمدار عالم بود؛ چرا که آن حضرت پرورش یافته پروردگار جهان و خاتم پیامبران اولوالعزم وصاحب شریعت، ومعلم همه انسان هاست که به عنوان سیاستمداری متدین و متعهد هیچ گاه از چهارچوب ارزش های الهی پا را فراتر نگذاشت و ضمن پای بندی کامل به اخلاق انسانی با درایت، دوراندیشی و تدابیر هوشمندانه خود،
دولت اسلامی را بنیان گذارد .
سیاست او براستی اندیشمندان عرصه سیاست را در شرق وغرب خیره ساخته است. سیاست خردمندانه ایشان توانست در مدت زمانی کوتاه،قبایل متنازع جزیره العرب را گرداگرد پرچم توحید متحد سازد و بیشترین شمار ممکن از انسان ها را پیرامون اسلام گرد آورد به طوری که تاریخ چنین سرافرازی وپیروزی مادی ومعنوی را در این فرصت اندک بخود ندیده است. خردمندان جهان در برابر شکوه وعظمت آن سر فرود آوردند، ودر سراسر تاریخ طولانی جهان مثل ومانند آن نمی توان یافت.درالگوی سیاست اخلاقی ایشان ، انسان محور سیاست است و باید برنامه ریزی و تصمیمات سیاسی در جهت آرمان انسان و با شناخت از واقعیت و حقیقت او باشد ؛ از این رو سیاست نبوی ، سیاست هدایت و ارشاد است و در آن ، مدیریت و توجیه انسان ها با نظر به واقعیت های انسان – آن چنان که هست و انسان آن چنان که باید– مورد نظر است .
در سیاست نبوی ، مدیریت هدف های عالی و مادی جایگاهی مقدس و ارزشی پیدا می کند . این جایگاه ارزشی ناشی از حقیقت است که سیاست به دنبال کشف آن در مورد انسان است .بنابراین مقدس بودن آن ناشی از هدف عالی آن است . با توجه به اینهدفِ ارزشی ، انبیاء سیاست مداران الهی هستند ، زیرا هدف بعثت انبیاء فراهم سازی شرایط برای پویایی ارزش ها و هدف های عالی انسانی است . انسان با تمسک به محتوای پیام بعثت ، گام در راه سیاست اخلاقی می گذارد و نیز با توجه به این جایگاه و هدف عالی است که سیاست یکی از واجب ترین عبادات و وظایف انسان هایی به شمار می رود که دارای شرایط هستند . علت وجوب آن این است که بدون مدیریت و توجیه انسان ها در زندگی اجتماعی ، در مسیر حیات معقول ، حیات آنان مختل خواهد شد . بنابراین کسی که دارای شرایط مدیریت انسان ها است باید به آن گردن نهاده و انسان ها را به سوی حیات طیبه رهنمون شود .
اگر کسی قدرت مدیریت داشت و از آن سرباز زد ، در واقع عبادتی را ترک کرده است ، چون سرباز زدن او از مدیریت ، باعث اختلال در حیات اجتماعی انسان ها می شود . کسی که با داشتن قدرت ، مدیریت نکند ، در حقیقت موجب اختلال حیات انسان ها شده و گویی آنان را از هستی ساقط کرده است و اگر با داشتن شرایط مدیریت و توجه مزبور این وظیفه را انجام دهد ، در حقیقت چنین شخصی همه ی انسان ها را احیا کرده است وبنا براین ، پیامبر اعظم - ص - بر اساس چنین پایه های اخلاقی وارزشی در وادی سیاست سیر نمودند و سیریتی برجای گذاشته اند که بحق چشم اندازی روشن ورهگشا والگویی متعالی برای سالکان این عرصه سرنوشت ساز درهمه اعصاربویژه در شرایط بغرنج امروزبشر بوده است. در دوران ما که برخی این مساله را مطرح میکنند که جمع بین اخلاق و سیاست ناممکن است؛ چرا که اخلاق در پی حقیقت و سیاست در پی مصلحت و اصلاح زندگیبشر است ولذا تصوّر نمودهاند این دو با هم ناسازگارهستند؛ در حالیکه به نظر میرسد در آموزههای دینی وسیره عملی پیامبر اعظم چنین انفکاکی وجود ندارد و این دو در کنار هم قرار گرفته اند
روش تحقیق :
روش تحقیق مقاله ، کتابخانه ای است و تجزیه و تحلیل داده ها به صورت توصیفی- تحلیلی با رویکردی تاریخی وبا استناد به آیات و روایات اسلامی خواهد بود
مفهوم شناسی
معنای لغوی سیاست
»سیاست« در لغت به معانی حکم راندن بر رعیت و اداره کردن امور مملکت ، حکومت کردن ، ریاست ، عدالت ،داوری ، سزا ، جزا ، تنبیه ، محافظت از حدود ملک ، اداره امور داخلی و خارجی است . - جلال الدین مدنی ، - 12 :1375
