بخشی از مقاله
چکیده
بر اساس تعریف برنامه توسعه سازمان ملل - - LNDP،توسعهانسانی یعنی"فرآیند بسط انتخابهای انسانی و افزایش سطح رفاه زندگی".همواره توسعهاقتصادی یکی از اهداف مهم کشورهای درحال توسعه بوده است و شاخص توسعهانسانی - HDI - ،امروزه بعنوان بارزترین نماد سطح توسعهیافتگی شناخته میشود وابعاد این شاخص در پی اندازهگیری سه ظرفیت اساسی کسب دانش،دسترسی به امکانات مادی لازم برای یک زندگی بهتر و برخورداری از عمری طولانی توأم با سلامتی است.
هدف از این مطالعه بررسی سه شاخص امید بهزندگی،تولید ناخالص داخلی و آموزش،روش تحقیق تحلیلیBتوصیفی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای بوده و پردازش های مربوط بوسیله روش حداقل مربعات OLS ،از طریق نرم افزارهای Eviews واکسل انجام گرفته است ،اطلاعات مربوط به این مدل بصورت سری زمانی سالانه و برای دوره زمانی 1372 - تا - 1391 میباشد.جمعآوری داده ها از آمار منتشره توسط بانک مرکزی و مرکز آمار ایران ،WDI - سایت بانک جهانی - و سایت شاخص توسعه انسانی HDIاستفاده شده است .
ابزارهای تحلیلی معرفی شده در گزارش برای سیاستگذاران و مولفان توسعه این مزیت را دارند که ساده هستند و فقط به دادههای اساسی آماری و دانش پایه ریاضیات نیاز دارند. برای غیرحرفهایها قابل فهم هستند و یافتههای معمولی را فراهم میسازند که باعث جلب پشتیبانی از مفهوم توسعهانسانی می شوند و به سیاستگذاران کمک میکنند تا سیاستهایی در ارتباط با توسعهانسانی تدوین نمایند. نتایج به دست آمده به ترتیب نشان از تاثیر مثبت و معنی دار متغیر تولید ناخالص داخلی و امید به زندگی و کسب آموزش بر توسعه یافتگی ایران بر اساس معیارHDI طی دوره بعد از انقلاب اسلامی - 1372 -1391 - می باشد .
-1 مقدمه
توسعه غنچهای است که در باغچه ثبات و با آب سرمایه اجتماعی و با گرمای امید به آینده و زیر نور قوانین شفاف، کارآمد خواهد شد.مقام معظم رهبری در یکی از راهبردهای پیشنهادی خود درباره توسعهاقتصادی می فرمایند »:اسلام به هیچ حدی از رشد و توسعهاقتصادی و رفاه عمومی قناعت نمیکند. عدهای ناجوانمردانه یا از روی جهالت این گونه وانمود میکنند که اسلام اهمیتی به دنیای مردم نمیدهد فقط به معنویت میپردازد ،نه این تهمت به اسلام است «. حضرت آیت االله خامنهای در توسعهاقتصادی بر این باور هستند که نباید توجه ما فقط به رشد سریع سرمایه باشد و هیچ توجه به توزیع ثروت نداشته باشیم ،زیرا این امر باعث شکاف طبقاتی در جامعه میشود و برخلاف عدالت و سیره و شیوه انبیاء وفقه است .
بنابراین آنچه که مهم است توسعه محوری و عدالت محوری هر دو هم زمان باید لحاظ شود .بطورکلی توسعه در هر جامعهای - اعم از پیشرفته و یا عقبمانده ،شهری یا روستایی - یک امر نسبی است .به عبارت دیگر ،موفقیت هر جامعهای در تحقق اهداف توسعه و دستیابی به سطح مطلوبی از شاخصهای آن را باید با توجه به امکانات و تواناییهای آن جامعه مورد ارزیابی قرار داد.به هر نسبت و به هر میزانی که امکانات ،توانایی و شرایط در اختیار آن جامعه باشد ،بههمان نسبت در آن جامعه توسعه از سطح معینی برخوردار خواهد شد .
همچنین اهداف پیش بینی شده برای آن جامعه بههمان نسبت بلند و آرمانی خواهد بود که این شرایط و امکانات و اهرمها در اختیار آن جامعه است و یا اینکه باری آن فراهم شده باشد .شاخص توسعهانسانی از شاخصهای مهم توسعهیافتگی است و کاربردهای زیادی در سطح ملی دارد .مهمترین کاربرد این شاخص ،شناسایی زمینههای اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی است که به جهت سیاستگذاری نیازمند حمایت و توجه بیشتری هستند و در نهایت فراهم نمودن تمهیدات لازم جهت بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور است .
در نظریات اقتصادی - اقتصاددانان کلاسیک - انسان بعنوان یکی از نهادهای تولید در چرخه تولید کالا و خدمات مورد توجه بود و سرمایه فیزیکی را عامل تشکیلدهنده ثروت کشور می دانستند - آدام اسمیت ،کارل ،مارکس ،ریکاردو - .اما ،منتقدین نظریات کلاسیکها ،انسان را مبدأ توسعه معرفی میکنند ،نظریههای تازه رشد ،متکی بر انسان است .
به این معنا که سرمایهگذاری بر روی انسان را معتبرترین شرط حرکت به سمت توسعه بهینه اقتصادی می دانند و تأکید میکنند که توسعهیافتگی بدون کاهش نابرابریها ومحرومیتها ،بدست نخواهد آمد - سولو ،جونز ،شومپیتر - مفهوم توسعهانسانی ،به مراتب گستردهتر از مفاهیم قراردادی توسعهاقتصادی است ،زیرا الگوهای رشداقتصادی عموماً با گسترش تولید ناخالص ملی اندازهگیری میشود ،تا بهبود کیفیت و سطح زندگی انسان - مروی ،علی ،. - 1388
توسعهانسانی ،سه بعد از زندگی را در بردارد .این سه بعد عبارت است از :زندگی طولانی و سالم ،دانش و سطح استاندارد زندگی ،شاخص امید بهزندگی ،دستیابی نسبی هر کشور به امید بهزندگی را در بدو تولد اندازهگیری میکند .حداقل سن برای امید بهزندگی در بدو تولد 25 سال و حدااکثر 85 سال است .شاخص آموزش ،از ترکیب دو شاخص درصد باسوادی بزرگسالان و شاخص نسبت ترکیبی ثبتنام ناخالص در سطوح مختلف تحصیلی به دست میآید . طول عمر :امید بهزندگی در بدو تولد ،نرخ زنده ماندن نوزاد دانش :باسوادی بزرگسالان ،نرخ ثبتنام دختران و تعداد دانشمندان و متخصصان تحقیق و توسعه سطح زندگی :درآمد سرانه ،تعداد نیروی کار بعنوان درصدی از جمعیت ،تعداد جمعیتی که به آب سالم دسترسی دارند - امیری،فاطمه ، . - 1392
