بخشی از مقاله
چکیده:
درك معنا و مفهوم شکر، شکرگزاري، شادي، و ارتباطی که بین این واژگان از نظر قرآن کریم و احادیث وجود دارد، از ضروریاتی است که کمتر بدان پرداخته شده است. هدف از این مقاله، بررسی مفاهیم مذکور و اثبات وجود رابطه میان شکر گزاري و شادمانی، با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی و با توجه به قرآن کریم و احادیث می باشد.
در این تحقیق پس از واکاوي مفاهیم اسلامی شکر و شادي، به جستجوي وجود رابطه بین این دو مفهوم و سپس به کشف نوع رابطه موجود، در منابع یاد شده، پرداخته شده است. نتیجه این پژوهش حاکی از وجود رابطه اي ظریف، پنهان و در عین حال قطعی و دقیق میان شکرگزاري و شادمانی، با توجه به آیات قرآن کریم و احادیث، می باشد.
-1 مقدمه:
شکرگزاري و شادمانی، مفاهیمی می باشند که به علت دارا بودن منشأ فطري در انسانها، در فرهنگها و ادیان مختلف مورد توجه و در میان انسانها، قابل درك و دریافت می باشند. از منظر اسلام، میان معنا و مفهوم رایج و واقعی "شکر" و "شادي"، تفاوتهایی وجود دارد. به طوري که، در مورد شکرگزاري بطور عام، معمولا شکر لسانی، نهایت شکرگزاري بنده نسبت به خالق یا نسبت به هم نوعان تلقی می شود، در حالیکه مطابق با تعالیم اسلامی، شکرگزاري در هر زمینه اي شرایط خاص خود را دارا می باشد.
شادي، شادمانی، سرور، نشاط و خوشی نیز معمولا کلماتی هستند که به منظور ابراز خوشحالی در افراد به کار برده می شوند. در حالیکه از منظر قرآن کریم و روایات شادي هاي درونی و بیرونی، پایدار و ناپایدار و حتی مذموم و ممدوح با یکدیگر، متفاوت می باشند.
پژوهشهایی در زمینه هاي ادبی، تاریخی، روانشناسی و مذهبی در مورد "شادي"، صورت گرفته است. با توجه به منابع اسلامی به کار رفته در این مقاله، به پژوهشهاي انجام شده در این رابطه، اشاره می شود:
- خالدیان - - 1385، در مقاله اي با عنوان "شادمانی در قرآن"، پس از بیان اهمیت شادي، به تقسیم بندي شادي از دیدگاه قرآن پرداخته و چنین نتیجه گیري نموده است که شادي و سرزنده بودن از آثار ایمان است و شادمانی مطلوب قرآن از مقامات پارسایان و دین داران راستین است.
- صادقی نیري - - 1390، در پژوهش خود تحت عنوان"مفهوم شادي و نشاط از دیدگاه قرآن، مبانی اسلامی و سیره و کلام ائمه معصومین - ع - "، ضمن معرفی شادیهاي ممدوح و مذموم از نظر اسلام، به شرایط شادي ممدوح و عوامل و راهکارهاي عملی ایجاد آن در کلام قرآن و معصومین - ع - ، اشاره نموده است. وي چنین نتیجه گیري کرده است، که اسلام براي ایجاد شادي و نشاط پایدار در وجود انسانها، علاوه بر راهکارهاي اعتقادي، پرداختن به تفریحات سالم، انواع ورزشها، استفاده از خوردنیها و رنگها را در ایجاد جامعه اي شاد و با نشاط موثر می داند.
- صیفوري و فلاحتی - - 1390، در مقاله ي"بررسی اهمیت و ضرورت شادي و نشاط از دیدگاه قرآن، روایات و تعالیم دینی"، به بررسی اهمیت و ضرورت شادي در اسلام پرداخته و چنین نتیجه گیري نموده اند، که اسلام با شادي و نشاط که نیازي غریزي است، مخالفت نداشته و نشاط و شادي را ماده ي اولیه ي تغییر جامعه و تحول و تکامل درونی انسانها می داند؛ به طوري که در جامعه ي خوشحال، تولید و اشتغال بیشتر بوده و اقتصاد سالم تر است.
- مازوچی، جدي آرانی و عسگري - - 1391، در پژوهشی با عنوان"شادي از منظر مکتب اسلام و روانشناسی"، ابتدا به تبیین ماهیت شادي در روانشناسی پرداخته، سپس با تحلیل آیات قرآن، روایات و تعالیم اسلامی، مفهوم شادي را مورد بررسی قرارداده و در خاتمه چنین نتیجه گیري نموده اند که؛ تفسیر شادي از منظر دین با شادي در روانشناسی غربی، کاملا متفاوت می باشد. از نظر اسلام شادي در دل جاي دارد و هدف نمی باشد، بلکه عاملی براي رسیدن به کمال انسانی می باشد.
- میریان، باقري و براري - - 1391، در مقاله اي با عنوان"مطالعه تطبیقی شادي و نشاط از دیدگاه اسلام و عهدین"، به مقایسه و تطبیق شادي و نشاط در قرآن و عهدین پرداخته اند و نتیجه گیري نموده که دین موید آرزوها و شادکامی هاي اصولی انسان می باشد و براي هدایت و دستیابی به این امر، برنامه و دستوراتی صادر نموده است.
در مورد شکر و شکرگزاري با توجه به تعالیم اسلامی، پژوهشی مشاهده نشد، هم چنین وجود و بیان ارتباط میان شکر و شادي، نیز مورد پژوهش و بررسی قرار نگرفته است.
