بخشی از مقاله
چکیده
در بررسی ادبیات کودك و نوجوان تأثیر مخاطب از این شکل ادبی به لحاظ وجود شناختی از اهمیت ویژه اي برخورداراست. بنابراین عناصر سازنده در یک اثر ادبی به ویژه عناصر داستان می تواند در رشد و پرورش وجود شناسی مخاطب تأثیرگذار باشد. این مقاله به بررسی شش رمان از رمان هاي نوجوان یوسفی با محوریت عنصر شخصیت و شیوه هاي ارائه آن می پردازد با این هدف که روشن شود یوسفی از چه شگردهاي شخصیت پردازي بیشتر استفاده می کند؟
همچنین شخصیت هاي داستانی خود را بیشتر از میان کدام تیپ هاي شخصیتی انتخاب می کند؟ رمان ها از نظر زمانی مربوط به نیمه دوم دهه هفتاد و دهه هشتاد است. این بررسی نشان می دهد شخصیت هاي یوسفیاکثراً کودکان و نوجوانانی پویا هستند که یا براي رسیدن به آرزوها و اهداف خود در تلاشند یا به دنبال راه حل هایی براي رفع مشکلات زندگی هستند .او در پردازش شخصیت ها بیشتر از شیوه شخصیت پردازي غیرمستقیم استفاده می کند که در این شیوه از عواملی چون توصیف، گفت و گو، کنش، نام و وضعیت ظاهر بهره می گیرد.
مقدمه
محمدرضا یوسفی نویسنده پرکار ادبیات کودك و نوجوان نزدیک به 200عنوان کتاب نوشته است. او در سال 1332 در همدان متولد شد. در همان شهر به تحصیل پرداخت. پس از آن به تهران رفت و در دانشگاه تهران به ادامه تحصیل در رشته تاریخ پرداخت. نخستین کتاب او با عنوان» سال تحویل شد« در سال 1357 منتشر شد. یوسفی از سال 1365 نویسندگی براي کودك را به طور جدي آغاز کرد.
محور اصلی فعالیت هاي یوسفی داستان نویسی براي کودکان است اما در زمینه فیلم نامه، نمایشنامه و مباحث نظري ادبیات کودکان آثاري دارد. اودرباره دوران کودکی و نوجوانی خود چنین می گوید: »دوران کودکی من در یخ، برف و سختی ها و قصه ها گذشت. تا آنجا به یاد دارم که در آرزوي داشتن یک ماشین پلاستیکی و در شکل تکاملی آن رسیدن به یک دوچرخه، سال ها و سال ها انتظار کشیدم و هرگز به آن نرسیدم. بخشی ازاین روزگار را در رمانی نوشته ام که هنوز چاپ نشده است.«
یوسفی فرزند پنجم خانواده بود.پدرش مردي زحمتکش و فردي بسیار خشمگین بود به گونه اي که نویسنده در خاطراتش می گوید:» همیشه فکر می کردم آقا جان با خدا هم دعوا دارد چون در موقع نماز خواندن هم خشمگین بود. اما مادرم که دنیایی شفاف، سیال و پر از قصه و مثل و ترانه و عشق بود. همه چیز را از او آموختم. یوسفی مادرش را در قصه نویسی و قصه گویی استاد اول و آخر خود معرفی می کند و داشتن چنین استادي از دوران کودکی نعمتی می دانست که نصیبهمه کس نمی شود.«
دوران نوجوانی یوسفی با کار و زحمت و سختی سپري شده است.او زنجیرباف، شاگردقهوه چی، چوپان، دوره گرد، شاگرد قصاب، شاگرد کفاش و شاگرد کتاب فروشی بوده است.او همه این کارها را انجام می دهد تا بتواند درس بخواند و ادامه تحصیل بدهد. خودش می گوید: خیلی بازیگوش بودم همه کاري انجام دادم فقط دزدي و کارهاي ناشایست دیگر را انجام ندادم. دوران کودکی و نوجوانی او در سختی ها می گذرد و به گفته خودش سختی ها به او مهلت ندادند تا به آرزوها، فرداها و آینده بیندیشد.
»رمان ماهان«و » فرزندان خورشید« دو اثري هستند که براي یوسفی نقطه عطفی در نویسنگی او به شمار می رود. او پس از نوشتن اولین اثر سمبلیک خود، » فرزندان خورشید«، داستان » یک وجب از آسمان« را نوشت که در آن قصه بچه هاي کپرنشین را روایت کرد چرا که به نوعی احساس اداي دین به آن ها داشت. داستان هاي یوسفی محصول زندگی میدانی و حضوري او با بچه هاست.
در حال حاضر یوسفی نویسنده مطرح در سطح جهان است. داستان » ستاره کوچک« او بنا به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش ارمنستان به عنوان بخشی از کتاب ادبی دانش آموزان در کنار آثار بزرگان ادبیات جهان چون پوشکین، برادران گریم و اندرسن منتشر شده است.همجنین کتاب هاي »ستاره اي به نام غول« و» حسنی به مکتب نمی رفت« برنده دیپلم افتخارIBBYشده است.از دیگر آثار او می توان به رمان»اسب سفید«، »بچه هاي خاك«، » هزارپاها«، »شازده کرگدن«،افسانه هاي »بلیانس جادوگر«و »شیر سپیدبال« و... اشاره کرد - . - www.Iranianfiction.com
پیشینه پژوهش
در عرصه ادبیات داستانی همچنین ادبیات داستانی کودك و نوجوان پژوهش هاي فراوانی در باره عنصر شخصیت و شخصیت پردازي انجام شده است که مطالب همگی آن ها به نوعی وامدار یکدیگر هستند. در این راستا از منابعی چون عناصر داستان میرصادقی،هنرداستان نویسی یونسی، قصه نویسی براهنی، دستور زبان داستان اخوت، شیوه هاي شخصیت پردازي عبدالهیان، ریخت شناسی پراپ، درس هایی درباره داستان نویسی بیشاب و... استفاده شده است.در حوزه ادبیات کودك و نوجوان به کتاب ها و مقاله ها و پایان نامه هاي چندي می توان اشاره کرد که در آن ها به دوره نوجوانی، ویژگی هاي رشد در این دوره ، رمان نوجوان و عناصر آن پرداخته شده است.
