بخشی از مقاله
چکیده
گیاهان منبع غنی از ترکیبات فنلی متفاوتی - اسیدهای فنلی، فلاونوئیدها و تانن ها - می باشند که به دلیل خاصیت آنتیاکسیدانی آنها به طور قابل توجهی مورد توجه قرار میگیرند. آنتی اکسیدانهای موجود در رژیم غذایی به لحاظ محافظت بدن در مقابل استرس اکسیداتیو و حفظ سلامت حائز اهمیت هستند. تحقیق حاضر به منظور شناسایی ترکیبات پلی فنلی عصاره متانولی برگ گیاه Ziziphuse aucheri Boiss انجام شد. در این پژوهش عصاره برگ گیاه با استفاده از حلال متانول استخراج شد و آنالیز شناسایی ترکیبات فنلی عصاره متانولی برگ این گیاه با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارکرد بالا - HPLC - انجام شد.
هشت ترکیب پلی فنلی از عصاره متانولی توسط HPLC شناسایی شد. این هشت ترکیب شامل سیناپیک اسید - 119/792 - ، کاتچین - 136/496 - ، روتین - 93/067 - ، کورستین - 53/145 - ، پاراکوماریکاسید - 22/416 - ، کومارین - 34/556 - ، وانیلین - 30/645 - و ترانسفرولیکاسید با مقدار mg/lit - 40/919 - بودند. بر اساس یافته های این پژوهش عصاره متانولی گیاه مذکور حاوی ترکیباتی دارای خاصیت آنتی اکسیدانی بوده و می تواند کاندید مناسبی برای بررسی های آزمایشگاهی و تکمیلی جهت جداسازی ترکیبات فعال موجود در آن برای دستیابی به داروهای مؤثر آنتی اکسیدانی باشد.
-1 مقدمه
با توجه به مقاومت دارویی و عوارض جانبی داروهای آنتی باکتریال شیمیایی، رویکرد تحقیقات علمی به منابع طبیعی در چند دهه اخیر بسیار فراوان می باشد. گیاهان را می توان به عنوان منبعی از مواد شیمیایی بالقوه مفید دانست که تنها بخشی از آن مورد بهره برداری قرار گرفته است. یکی از مهمترین چالش های درمانی، مقابله با بیماری های عفونی به دلیل شیوع و گسترش بالای آنها ست . استفاده بی رویه از داروهای شیمیایی ضد میکروبی منجر به افزایش مقاومت های دارویی علیه آنتی بیوتیک های متفاوت در اکثر باکتری ها گردید.[1]
مقاومت باکتری ها به آنتی بیوتیک ها روز به روز در حال افزایش است که این مسئله باعث می شود تا بشر به فکر جایگزین کردن عوامل ضد میکروبی مؤثر و با عوارض جانبی کمتر به جای مواد ضد میکروبی با اثر کمتر و عوارض ناخواسته بیشتر باشد. عصاره های گیاهی دارای موادی هستند که می توانند بر علیه بسیاری از میکروارگانیسم ها بکار روند. این اثرات ضد میکروبی بر علیه باکتری ها و قارچ ها ثابت گردیده است.[2] کنار از گیاهانی است که از قدیم مورد استفاده بشر قرار گرفته است، به طوری که یک گیاه شناس یونانی تئوفراستوس در 400 سال قبل از میلاد مسیح مشخصات درختچه کنار با ویژگی برگ و میوه های آن را توضیح داده است.[3]
گیاه Ziziphuse aucheri Boiss یکی از گیاهان درختی متعلق به خانواده رامناسه - Rhamnaceae - می باشد. کنار دارای 60 جنس و بیش از 900 گونه است، که بیشتر در اروپا و نواحی استوایی می رویند. این گیاه گرماپسند است و انتشار جغرافیایی آن در حبشه، افریقای شمالی، عربستان و قسمت های گرم ایران تا هند می باشد. به طوری که در ایران در نواحی غربی و جنوبی از لرستان تا خوزستان، کرمان، جیرفت و بلوچستان انتشار دارد و در کازرون، جزیره خارک، لار، بندر عباس، اطراف نیک شهر، چاه بهار، بم و نرماشیر به طور خودرو می روید 4]؛.[5 جنس کنار از این خانواده حدود 100 گونه درختی یا درختچه ای خزان دار و یا همیشه سبز دارد که در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان پراکنده شده است .[5]
جنس کنار با نام های فارسی تنگرس، سنجد تلخ و خولان در ایران پنج گونه درختی و درختچه ای دارد.[6] مطالعات گیاه شناسی و استفاده های دارویی درخت سدر در کشور های مختلف بررسی و از جنبه های مختلف تاریخی، مذهبی، خواص دارویی و فارماکولوژیکی در کشور های آسیای شرقی ارزیابی شد که نشان می دهد گیاه مقدس و ارزشمندی می باشد .[7] در تجزیه اولیه عصاره برگ کنار حضور ترکیبات مهم دارویی مانند آلکالوئید ها، فلاونوئید ها، گلیکوزید ها، ساپونین و اسانس را نشان دادند.[6] تحقیق حاضر به منظور شناسایی ترکیبات پلی فنلی، خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی عصاره برگ گیاه انجام شده است.
-2 مواد و روش ها
-2-1 جمع آوری نمونه
برگ های گونه مورد نظر از کوه های گیسکان منطقه برازجان جمع آوری شدند. شناسایی گیاه Ziziphuse aucheri Boiss توسط گیاه شناسان مجرب و مقایسه گیاه جمع آوری شده با نمونه های هر باربومی انجام شد. نمونه های جمع آوری شده سپس برای آماده سازی نمونه منتقل شدند. برگ ها در دمای اتاق و دور از نور مستقیم خورشید در سایه خشک شدند. برای تهیه عصاره های متانولی از روش خیساندن استفاده گردید. گیاه خشک شده به قطعات کوچکتری خورد شدند و درون ظرف ریخته شدند. به طوری که درون ظرف 100 گرم برگ و 250 سی سی حلال اضافه شد و پس از گذشت سه روز عصاره به وسیله کاغذ صافی، صاف شدند.
-2-2 جداسازی و تشخیص ترکیبات فنلی توسط دستگاه HPLC
اندازه گیری ترکیبات فنلی با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا HPLC صورت گرفت. برای این منظور ابتدا 20 میکرولیتر از عصاره متانولی تهیه شده به دستگاه HPLC تزریق گردید. دستگاه مورد استفاده در این پژوهش Agilent سری 1200 بود که به یک تشخیص دهنده از نوع DAD، - Diode Array Detector - در طول موج های 280 و 320 نانومتر صورت گرفت. ستون آن از نوع Zorbaa eclipse با ابعاد 5 میکرو متر و 4/6×150 میلی متر بود . فاز متحرک شامل ترکیبی از متانول و اسید فورمیک 1 درصد با نسبت های مختلف بود که در طی 40 دقیقه با سرعت جریان یک میلی لیتر در دقیقه تزریق گردید. درجه حرارت آون در حد30 درجه سانتیگراد تنظیم گردید.
-3 نتایج و بحث
-3-1 نتایج تعیین نوع و مقدار پلی فنل های موجود در عصاره برگ متانولی گیاه Ziziphus aucheri Boiss با استفاده ازHPLC ترکیبات پلی فنلی بدست آمده از عصاره متانولی گیاه کنار بوشهری با استفاده از دستگاه HPLC صورت گرفته است. با مقایسه زمان بازداری استاندارهای تزریق شده به HPLC آنالیز کیفی - برای تشخیص و شناسایی نوع ترکیبات انجام می شود. - و با استفاده از منحنی استاندارد حاصل از تهیه غلظت های مختلف هر استاندارد آنالیز کمی - به منظور تعیین کمی مقدار آنالیت، سطح زیر پیک و یا ارتفاع پیک ترکیب مجهول را با نمونه استاندارد مقایسه می کنند - بدست می آید. آنالیز در دو طول موج 320 نانومتر و 280 نانومتر انجام شد که طول موج 320 نانومتر جهت تشخیص کلروژنیک اسید و طول موج 280 نانومتر برای تشخیص سایر ترکیبات استاندارد استفاده شد.
