بخشی از مقاله
چکیده
رسیدن به خودکفایی، استقلال و توسعه ی پایدار روستایی و توسعه کشاورزی، مستلزم مشارکت اقشار مختلف جامعه در فعالیت های اقتصادی - تولیدی - ، اجتماعی و فرهنگی است. از آن جا که زنان و به ویژه زنان و دختران روستایی درصد قابل توجهی - بیش تر از نیمی - از نیرو های فعال جامعه را به خصوص در بخش روستایی و کشاورزی تشکیل می دهند، مشارکت آنان در عرصه ی تولیدات و فعالیت های اقتصادی و اجتماعی، اهمیت فوق العاده ای را دارا می باشد.
از طرفی، دختران جوان روستایی همان زنان آینده ی جامعه ی روستایی می باشند که چنین نقش ارزنده ای را ایفا خواهند کرد و برای ایفای نقش خود در جنبه های مختلف نیاز به آگاهی، دانش ، اطلاعات و مهارت دارند، لازم است برای دستیابی آنان به این توانایی ها برنامه ریزی های لازم و مناسب انجام شود. یکی از این برنامه ریزی ها و کارهای انجام شده، استفاده از زنان و دختران تسهیل گر روستایی است که در این میان نقش مهمی را در زمینه افزایش آگاهی و مشارکت آنان ایفا می کند.
این مقاله به روش کتابخانه ای و با استفاده از کتب، مجلات و سایر اسناد مکتوب و همچنین سایت های فارسی و لاتین تدوین شده است و تلاش دارد ضمن معرفی جایگاه و نقش مهم تسهیلگران در روستا به عنوان پیشگامان نهادینه شدن خود اتکایی و توسعه روستایی، به اهمیت و نقش زنان تسهیلگر روستایی و افزایش میزان مشارکت آنان در برنامه های توسعه ای پرداخته و در خاتمه راهکارهای لازم جهت ورود آنان در این عرصه را ارائه نماید.
مقدمه
نقش فعال زنان روستایی در توسعه روستا بسیار مشهود است. همان طور که گفته شد زنان روستایی ایران همانند سایر نقاط دنیا دارای سهم چشمگیری در تولید مواد غذایی و فرآوری محصولات کشاورزی هستند - بنکدار و هاشمی،. - 1386 اعتقاد به رشد و تعالی انسان ها به عنوان هدف نهایی توسعه، مشارکت واقعی یعنی خود برنامه ریزی و خود توسعه ای را طلب می کند و در این راستا، مشارکت به عنوان حق انتخاب و تصمیم گیری افراد برای سرنوشت خودشان مطرح می شود. مشارکت به این مفهوم یعنی آغاز خود توسعه ای هر فرد و هر جامعه، در هر موقعیت و سطحی که هستند.
مشارکت در اینجا پروسه تسهیل توسعه انسانی است تا ابزار توسعه اقتصادی. مشارکت به این مفهوم به وسیله انتقال دانش و به صورت یک طرفه شکل نمی گیرد، بلکه یک روند خود باوری و توانمندی است که افراد در جریان عمل و تصمیم گیری به آن می رسند. در این فراگرد افراد به عنوان فاعل و سازنده زندگی خود مطرح هستند تا موضوع تصمیم دیگران - بی نام، . - 1386 یکی از روش های افزایش مشارکت زنان سوق دادن آن ها به سمت ایجاد گروه ها و تیم های مستقل است تا بتوانند از مزایای تشکل ها و قدرت حاصل از آن برای بهبود وضعیت خود استفاده کنند.
این امر با ارائه ارتباط و آموزش های ترویجی در هر منطقه با توجه به شرایط زنان باید صورت بپذیرد و البته هیچ الگوی آماده و یکنواختی برای همه مکان ها وجود ندارد - سوانسون و دیگران،. - 1381 وضعیت فرهنگی در روستاهابه صورتی است که تنها زنان با زنان می توانند ارتباط برقرار کنند از طرفی تعداد کم پرسنل مراکز توان پاسخگویی به مشکلات را ندارد در این میان استفاده از تسهیلگران و مروجان زن می تواند بهترین راهکار باشد. این افراد به صورت پیشرو آمادگی دریافت و تحلیل و پذیرش و انتقال پیام های جدید ترویجی را دارند و از این رو می توانند نهادهای مستقل و خود اتکای زنان را ایجاد و نقش های زسازنده آن را بر عهده گیرند.
زنان روستایی که نقش مروج یا تسهیلگر را دارند با داشتن رابطه متقابل وفعالیت های مشترک با سایر زنان روستایی زنجیره ای از روابط اجتماعی وکانال های ارتباط قوی را ایجاد می کنند که می توان برای تقویت اعتماد به نفس و خود باوری و خود اتکایی از آن ها استفاده کرد و در نتیجه آن برخی باورهای کلیشه ای را تغییر داد و ارزش ها و هنجارهای نو را جایگزین آن ساخت در چنین اوضاعی ایجاد ارتباط و سازمان دهی مشارکت مردمی درگروه های زنان اولویت اصلی کار مروجان محلی محسوب می شود. آن هادر حقیقت نقش تسهیلگری و برنامه ریزی را برای تسریع در روند توسعه روستایی برعهده دارند - حاجیلو و همکاران،.
سامعی پور نیزبه نقل از خانی، می نویسد: زنان همچنین نقشی اساسی در ممانعت از فقر مطلق خانوار های روستایی دارند اما از این طریق، خانوار های روستایی در چرخه ای بسته به زندگی باکیفیت نازل خود ادامه داده و تنها امکان بقا می یابند. به عبارت دیگر، اگرچه زنان در درآمد خانوار تأثیرگذار هستند، اما نقش تعیین کننده ندارند - شاهرودی و همکاران،. - 1385
تعریف مفاهیم
زنان تسهیلگر روستایی: زنان روستایی پیشرو که با ایجاد تعامل قوی با سایر زنان، پل ارتباطی میان دانش بومی و پیام های ترویجی بین کارشناسان ترویج و زنان روستایی به شمار می روند و نقش اصلی آن ها ظرفیت سازی برای زنان به منظور ایجاد حرکت های گروهی مستقل و خود اتکا است.
تسهیلگر موفق: کسی که توانسته است با فعالیت مستمر خود زنان روستایی را جهت انجام فعالیت های تیمی به حرکت در آورد و آنان را برای انجام کارهای مشارکتی در قالب گروه های مستقل سازمان دهی نماید.
