بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش بررسی پتروگرافی و فلوروسانس به همراه حرارتسنجی سیالاتدرگیر آبگین و نفتی به تله افتاده در مخازن آسماری و بنگستان میدان نفتی کوپال میباشد. اکثر سیالاتدرگیر از مقاطع تهیه شده در سیمانهای کلسیت اسپاری و سیمانهای پرکننده قالبهای انحلالی، مشاهده و قابل مطالعه برای اهدافی نظیر حرارتسنجی، تعیین شوری، ترکیب و ... میباشند. نتایج نشان میدهد بیشترین فراوانی دماهای یکنواختی برای میانبارهای نفتی سازند آسماری شامل 60 °C تا 70 °C و 70 °C تا 80 °C و سازند سروک شامل 65 - 85 °C و 100 -120 °C میباشد . همچنین درجه شوری سیالات درگیر در نمونههای مطالعه شده از 5 تا 15 درصد معادل کلراید سدیم - wt% NaCl eq. - متغیر است. فلوروسانس نفت مخازن آسماری و گروه بنگستان - سروک - دو نوع رنگ فلوروسانس زرد و آبی را نشان میدهد.
مقدمه:
سیالات درگیر دارای نفت - Oil-Bearing Fluid Inclusion - ، معمولا در داخل مخازن نفتی و طول مسیرمهاجرت نفت در کانیها وسیمانهای دیاژنتیکی بدام میافتند و اطلاعات مریوط یه درجه حرارت و ترکیب سیال را از زمان بدام افتادن بطور محفوظ در خود ذخیره میکنند. با توجه به اینکه مخازن نفتی اغلب بوسیله نفتی که از چند منشاء مختلف تولیدشده و با بلوغ متفاوت در مراحل زمانی گوناگون پر میشوند، میانبارهای نفتی میتوانند در تعیین تاریخچه پرشدگی مخزن، محققین را یاری کنند.
سیالات درگیر اگر حاوی هیدروکربنهای حلقوی یا معطر باشند قادرند خاصیت فلورسنت از خود نشان دهند . - Burke, 2001 - اجزای اصلی فلورسانس در نفت هیدروکربنهای آروماتیک هستند . - Hagemann and Hollerbach ,1986; Khavari ,1987 - فلورسانس رنگ زرد روشن در سیالاتدرگیر - معمولا اولیه - گویای نمونهای از نفت با بلوغ کمتر با زنجیره ای طولانی -nآلکانها و آروماتیکها است. فلورسانس زرد متمایل به سبز در سیالات درگیر - معمولا ثانویه - ، نمونه نفت با بلوغ بالاتر با n -آلکان سبک بیشتر و آروماتیک های کمتر به عنوان یک قاعده کلی قابل قبول است . - Li and Parnell,
مواد و روشها:
منطقه مورد مطالعه میدان کوپال میباشد که یکی از میدان های بزرگ نفتی است و در در 60 کیلومتری شمال شرق اهواز، استان خوزستان دربخش مرکزی فروافتادگی دزفول شمالی با روند شمال غربی- جنوب شرقی قرار دارد - مالگرد، . - 1391 در این پژوهش نمونهها از سنگهای رسوبی و مغزههای چاههای شماره 40 و44، آسماری و چاه شماره 20 و 4 سروک برداشت شدهاند. ابتدا از مغزههایی که دارای رگههای کلسیتی بودند، 31 مقطع نازک تهیه شده و نوع بافت، کانیهای غالب و سیمانهای موجود مطالعه قرارگرفتند.
برای انجام مطالعات پتروگرافی و فلوروسانس و حرارتسنجی میانبارهای سیال 24 مقطع دوبر صیقل با ضخامت 150تا200 تهیه شد. برای مطالعات پتروگرافی سیالاتدرگیر در این پژوهش از میکروسکوپ نوری ZEISS با بزرگنمایی 800 و 500 برابر، و جهت حرارتسنجی سیالاتدرگیر ازStage:THMS600 گرمکننده و منجمد کننده با مدل Linkam با تغییرات دمایی -190 تا+600 درجهسانتیگراد که بر روی میکروسکوپ ZEISS نصب شده، واقع در آزمایشگاه کانیشناسی مرکز تحقیقات فراوری مواد معدنی ایران در کرج، استفاده شده است.
کالیبراسیون Stage در گرمایش با دقت -0/6 درجه سانتیگراد بوده که با نیترات سزیم - Cesium nitrate - با نقطه ذوب 414 درجه سانتیگراد صورت پذیرفت و در انجماد با دقت -0/2 درجه و با ماده استاندارد ان-هگزان - n-Hexane - با نقطه ذوب -94/3 درجهسانتی گراد انجام گرفت. 8 مقطع نازک دوبر صیقلی جهت مطالعات حرارت سنجی مناسب بودند که این نمونه ها بهترین شرایط دیاژنزی را برای مطالعه سیالاتدرگیر دارا بودند. برای اثبات حضور سیالاتنفتی و تفکیک سیالات نفتی از آبگین از میکروسکوپ Olympus مجهز به نور uv - با فیلتر 346 نانومتر - با عدسی 50x و 100x در پژوهشگاه صنعت نفت تهران استفاده شد.
نتایج و بحث
پتروگرافی سیالاتدرگیر:
بر اساس مطالعات پتروگرافی تمامی میانبارهای مطالعه شده در سیمان کلسیتی اسپاری یا پرکننده حفرات قالبهای فسیلی و بصورت اولیه بصورت میانبارهای منفرد شکل و ثانویه با روند خطی بوده و در امتداد شکستگیها حضور دارند - شکل a-1و. - b بطور کلی در نمونههای مطالعه شده، 2 نوع سیالدرگیر از نظر فازهای درونی - شکل c - 3و - d به شرح زیر قابل مشاهده میباشد : میانبار سیال دو فازی غنی از مایع که خود به سه نوع تقسیم میشوند: الف- - Lwater-Loil-V - ، ب- - Loil-V - ، ج- . - Lwater -V - میانبار سیال تک فازی مایع - L - که خود به سه نوع تقسیم میشوند: الف- - Loil - ، ب- . - Lwater - از نظر مورفولوژی، میانبارهای سیال نمونههای مورد مطالعه انواع اشکال نظیر، مستطیل، بیضی، مثلث و نامنظم را نشان میدهند. اندازه میانبارهای سیال بین 5 تا 30 میکرومتر متغییر می باشد.
حرارتسنجی سیالاتدرگیر:
در نمونههای سازند آسماری 24 و در نمونههای سازند سروک 28 میانبار نفتی و نفتی- آبگین مورد حرارت-سنجی قرارگرفتند و برای 26 میانبار نفتی - آبگین نیز آخرین دمای ذوب یخ جهت تعیین شوری بدست آمد. در همهی اندازهگیری ها میانبارهای سیال به فاز مایع همگن شدند که این نشانگر بدامافتادگی در فاز مایع می باشد. با توجه به شکل 2 دمای یکنواختی برای میانبارهای نفتی درون مخازن آسماری دارای محدودهی گسترده از60-120 °C را نشان میدهد.
بالاترین فراوانی دمای یکنواختی برای میانبارهای نفتی اولیه در سیمان کلسیتی سازند آسماری °C 60- 70 و 60- 80 °C و100-110 °Cمیباشد. یافتههای حرارت سنجی سازند سروک - مخزن بنگستان - سه نسل از میانبارهای سیال با دمای همگنشدگی بین 50- 87 °C و100 - 137 °Cو گروه سوم بالاتر از 170 °C را نشان می-دهند که بیشترین فراوانی دمای یکنواختی متعلق به میانبارها بین 65 - 85 °C و100-120 °C میباشد. دماهای بالاتر نظیر130 -140 °C در سازند آسماری و170 °Cبه بالا در سازند سروک احتمالاً به یافتههای حرارتی گرفته شده از شکستگیهای پهنتر دیاژنز تدفینی و مراحل نهایی دفن باشند.
