بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه دانشگاه ها کارکرد زیادی در جهت توسعه همه جانبه به ویژه فرهنگ حاکم بر جامعه دارند. دانشگاه ها که مقدرات کشور در دست محصولات آن هاست، کارکرد های اساسی در زمینه تولید، اشاعه و تربیت نیروهای کارآمد و همچنین گسترش فرهنگ اصیل اسلامی دارند. بنابراین، شناخت موانع نوآوری از این جهت اهمبت دارد که به شناسایی عوامل بازدارنده نوآوری در دانشگاه کمک می کند و شناسایی این موانع به بهبود و بازسازی، رفع موانع و افزایش بهره وری آن ها فایده می رساند.
بنابراین، در این مقاله به بیان تعاریف نوآوری، انواع نوآوری، محور های دانشگاه خلاق و نوآور، تکنیک های موثر خلاقیت و نوآوری در دانشگاه، موانع و چالش های نوآوری به لحاظ فردی،اقتصادی، تاریخی B مذهبی و اجتماعی پرداخته و راهکار های موثر برای توسعه نوآوری ارائه شده است.
مقدمه
بدون تردید نوآوری یکی از مهم ترین و اساسی ترین ویژگی های انسان است که تقریبا همه ابعاد و جنبه های زندگی وی را تحت تاثیر کامل خود قرار می دهد
خلاقیت و نوآوری همیشه برای انسان با اهمیت بوده است. در واقع همه تمدن انسانی محصول نوآوری است
نوآوری عمری به درازای عمر بشر دارد، زیرا بشر همواره به دنبال یافتن راههای جدید برای انجام کارهای خود بوده است
هماهنگی و سازگاری سازمانها با محیط پیچیده و متغیر اطراف خود، امری حیاتی و اجتناب ناپذیر است. شرط ضروری این مهم، خلاقیت و نوآوری است و همه سازمان ها برای بقا، به ایده های نو و بدیع نیازمندند. فکرهای نو همچون روحی در کالبد سازمان دمیده می شود و آن را از نیستی و فنا نجات می دهد.نوآوری سازمانی تقریبا، جنبه های حیاتی سازمان، سازو کارها، فرایند ها، فعالیت ها و جنبه های خرد وکلان سازمان را شامل می شود.
دانشگاه نیز یکی از ارکان بنیادین جهت هر گونه تغییر و تحول و نوآوری است و تحقق اهداف عالیه، استقلال،پیشرفت اجتماعی و اقتصادی از طریق فراگرد آموزش عالی میسر است.نیاز به افراد نوآور و خلاق در دانشگاهها و دیگر مراکز علمی آموزشی، اهمیتی دو چندان دارد. چرا که این مراکز نقش بسیار مهمی را از لحاظ تعلیم و تربیت نیروی انسانی متعهد و متخصص برای کلیه سازمانها و ادارات به عهده دارند
بیان مسئله
با پیشرفت روز افزون دانش و فناوری و جریان گسترده اطلاعات، امروزه جامعه ما نیازمند آموزش مهارت هایی است که با کمک آن بتواند همگام با توسعه علم و فناوری به پیش برود. هدف باید پرورش انسان هایی باشد که بتوانند با مغزی خلاق با مشکلات روبرو شده و به حل آن ها بپردازند
مسائل امروز سازمانها با راه حلهای دیروز حل شدنی نیستند و پیشبینی آینده مشکلات آتی را حل نمیکند، بلکه می بایست برای پیش بینی سازی آینده اقدام کرد. امروزه شرایط محیطی به حدی پیچیده، پویا و نامطمئن گردیده که سازمان ها نمی توانند با تغییرات سطحی و ظاهری در ساختار ها، روشها، نظام ها و غیره، بقاء خود را بلند مدت تضمین کنند و از طرفی با توسعه فناوری و ماشینی شدن کارها، نوع فعالیت انسانی در سازمان تغییر شکل داده و به صورت کار فکری در میآید که این نیاز به تفکر خلاق و ارتقای سطح خلاقیت درمیان افراد را بیش از پیش نمایان میسازد
ضرورت و اهمیت موضوع
امروزه موضوع خلاقیت و نوآوری توجه بسیاری از دانشمندان و محققان رشته های مختلف را به خود جلب کرده است و اهمیت بسیار زیادی در سازمان های پر از تغییر و تحول امروزی برای رقابت با سازمان های رقیب و ماندن در چرخه تحولات پیدا کرده است. چرا که نوآوری به عنوان عامل مهم و حیاتی سازمانها به منظور ایجاد ارزش و مزیت رقابتی پایدار در محیط پیچیده و متغیر امروزی میباشد.
سازمان ها با نوآوری بیشتر، در پاسخ به محیط های متغیر و ایجاد و توسعه قابلیت های جدیدی که به آن ها اجازه دهد به عملکرد بهتری برسند، موفق تر خواهند بود.در واقع در دنیای امروزی، توان سازگاری و اداره کردن تغییرات، عنصر اصلی موفقیت و بقای هر سازمان است و کسب این توانایی ها خود، مستلزم توجه سازمان به خلاقیت و نوآوری افراد است. سازمان های موفق، سازمان هایی هستند که نوآوری، نوک پیکان حرکت آنان را تشکیل می دهد
با این تفاسیر، امروزه دانشگاه های پیشرفته دنیا درصدد تغییر سیستم آموزشی و آموزش مهارت های تبادل دانش به نسل بعدی دانشجویان و تغییر فرایند تحقیق بوده و با در نظر گرفتن ماهیت کاربردی توسعه به دنبال ایده های جدید می باشند، نوآوری های مرتبط با تبادل دانش را مطالعه و آن ها را مستند مینمایند و همچنین نحوه تفکر، سیاست گذاری و عمل در مورد تبادل دانش و کارآفرینی در دانشگاه، صنعت و دولت را تغییر می دهند. توسعه مهارت های انسانی از طریق برنامه های توانمند سازی به گونه ای که دانش آموختگان قادر باشند در یک محیط ارتباطی بین صنعت و دانشگاه به طور نوآورانه ای به فعالیت بپردازند از اصلی ترین هدف این موسسات است.
از این رو دانشگاه ها باید به گونه ای مدیریت و رهبری شوند که نوآوری به عنوان یک فرهنگ و بخش طبیعی فعالیت های روزانه درآمده و به عنوان دانش افزوده برای همه اعضای هیئت علمی و دانشکده مطرح شود، توانایی تسریع در انتشار و تبدیل این دانش به سرمایه که محرکی برای بهبود آموزشی می باشد، امری ضروری است
مبانی نظری تحقیق
تعاریف نوآوری
نوآوری در لغت به معنای اختراع، ابداع، ابتکار و بدعت گذاری است و در اصطلاح مدیریتی و سازمانی، فرایندی است که به ساختن چیزی تازه می انجامد. نوآوری1 به معنای ساختن یک چیز جدید استخراج شده و نخستین بار - شومپیتر - مفهوم نوآوری را در سال 1934 تعریف کرد. او نوآوری را با توسعه اقتصادی مرتبط دانست و آن را به عنوان ترکیب جدیدی از منابع مولد ثروت معرفی کرد
"نوآوری" ایده، روش و یا موضوعی است که از نظر فرد، گروه و یا یک سیستم جدید تلقی می گردد و تا آنجا که به رفتار بشر مربوط می شود، جدید بودن ایده از نظر عینی نسبت به طول زمان به اولین کاربرد و یا کشف آن بستگی چندانی ندارد، بلکه برداشت و یا تازگی ذهنی ایده است که واکنش فرد یا گروه را در مقابل آن تعیین می کند. اگر ایده به نظر فرد یا گروه جدید باشد نوآوری به شمار میآید
انواع نواوری:
الف. نوآوری اداری و فنی: تمایز بین نوآوری های اداری و فنی بر ساختار اجتماعی استوار است. نوآوری اداری با تغییر در ساختار سازمانی و فرایند های اداری سروکار دارد، به صورتی که نوآوری سازمان اداری ارتباط نزدیکی با فعالیت های اداری سازمان و ارتباط غیرمستقیمی با فعالیت های کاری سازمان دارد.
نوآوری فنی با تغییر در محصول، خدمات و فناوری فرایند تولید ارتباط دارد؛ این نوع نوآوری سازمانی مستقیما با فعالیت های کاری یک سازمان سر و کار دارد ب.
نوآوری محصول و فرایند: سازمان عموما از این دو نوع نوآوری برای ایجاد مزیت رقابتی استفاده می کند.
نوآوری محصول به »تولید محصولات تازه یا پاسخ به یک مصرف کننده خارجی یا نیاز بازار« اطلاق می شود و نوآوری های فرایندی در واقع، »عناصر جدیدی هستند که در تولیدات یا فعالیت های خدماتی سازمانی به کار می روند.«
ج. نوآوری بنیادی و توسعه ای: نوآوری بنیادی به تغییر نگرش مدیران و تقویت منابع دانش فنی سازمان و نوآوری توسعه ای بر پیچیدگی ساختار و عدم تمرکز تاکید دارد. هنگامی که سازمان ها محصولات تازه ای را تولید می کنند و فرایند های مدیریتی را بهبود می بخشند، آن ها به انگیزه و استعداد سرمایه انسانی برای خلق ایده های تازه، توسعه رویکرد های نوآوری و ایجاد فرصت های تازه نیاز دارند
محورهای دانشگاه خلاق و نوآور:
برخی از ویژگی های دانشگاه خلاق و نوآور عبارتند از:
· دانشگاه، دانشجو محور است و توجه به نیازهای دانشجو و جلب رضایت آن ها، هدف نهایی آن را تشکیل می دهد.
· علاوه بر توجه به نیازهای دانشجو، دانشگاه خود منبع ایجاد تحول و تنوع در جامعه به شمار می رود و سلایق دانشجویان را هدایت می کند.
· دانشگاه شرایطی فراهم کند که کارکنان و اعضای هیأت علمی در رده بالای سلسله مراتب نیازهای مازلو قرار گیرند تا بتوانند نیروهای خلاق خود را بروز دهند.
