بخشی از مقاله
چکیده
ایده از کجا خلق می شود؟ کدام ایده راهگشاست؟ هر یک از این سئوالات و بسیاری از این دسته پرسش ها ما را به اعماقی از ژرفای پیچیده انسان میبرد که واقعاً ما کیستم؟ و این عضو وجودی 600 ، 700 گرمی چیست ؟ که مبدا و منبع تفکر، خالق ایدهها و ادراک آدمی شده است، چه نقشی در ما دارد؟ در پاسخ به این پرسش ها شاید بتوانگفت که حاصل فکر کردن حتماً منجر به بروز نتایج شگرفی خواهد شد که نمومه ای از آن همانا ایده هایی است که به ذهن انسان خطور خواهد کرد اما همه این ایده ها راه گشا نخواهد بود و ارزیابی ایده که به ذهن انسان خطور می نماید امری ضروری می باشد تا ارزنده ترین آنها انتخاب شود .
در این مطالعه تلاش شده است تا با بررسی در منابع کتابخانه ای و با کسب نظر صاحب نظران روشهایی رایج برای ارزیابی ایده مورد بررسی قرار گیرد و از یک چارچوب مفهومی برای ارزیابی ایده های نوآورانه در حوزه خدمات گردشگری و هتلداری به میهمانان بهره برداری شده است. در این روشها ایده ها، از منظر ارائه خدمت جدید و نوآورانه و یا چگونگی رد ایده ها مورد ارزیابی براساس شاخص های شناسایی شده، در مجموعه ورزشی و آموزشی آبعلی شرکت ملی نفت ایران مورد ارزیابی قرار گرفته است و ایده راه اندازی برخی از خدمات جدید به مشتریان مورد ارزیابی قرارگرفته است که در نهایت با نظر سنجی به عمل آمده فرضیه تحقیق مورد تایید واقع شده و رضایت مشتریان افزایش یافته است.
مقدمه
در دنیای امروز دانش و ایده هایی که از آن ناشی می شود، نقش اصلی در قدرت و ثروت یک کشور بازی می کند و در این مسیر و برای خلق دانش و ایده های نوآورانه نیاز است به ارزیابی ایده هایی که به ذهن انسانهای خلاق و نوآور می رسد، پرداخته شود تا بتوان از بین ایده های بسیاری که به ذهن انسانهای خلاق می رسد آن ایده ای را که ارزش افزوده بیشتری دارد را شناسایی نمود و دانشی را که زایده تفکر آنها است را بدست آورد و پس از آن است که به قدرت و ثروت برای کشور دست خواهیم یافت.
تمامی سازمان ها خواهان ادامه حیاتند، اما برای دستیابی به این مهم و حفظ مزیت رقابتی توجه به چند نکته ضروری است از آنجا که اکثر سازمانها بر روی تولیدات، محصولات و یا خدمات خود تمرکز دارند، نوآوری در این حوزه از اهمیت زیادی برخوردار است. همچنین وجود چارچوبی به عنوان عامل تعیین کننده در انتخاب ایده های توسعه محصول نوآورانه امری حیاتی و مهم می باشد. - 1 -
این تحقیق به دنبال آن است تا با استفاده از راههایی که برای ارزیابی و اندازه گیری ایده های نوآورانه، وجود دارد بررسی نماید چه ابزار هایی برای این ارزیابی ها متصور است؟ این ارزیابی ها چگونه باید باشد؟ چگونه می توان به شناسایی و جمع بندی عوامل تاثیر گذار در ارزیابی ایده های محصول، خدمت نوآورانه پرداخت؟ در پاسخ به این سئوالات باید گفت که انواع روشهای مختلف برای ارزیابی ایده های نوآورانه تا کنون توسط محققین معرفی شده است که هر یک از زاویه خاصی به ارزیابی ایده های نو آورانه پرداخته اند.
تعداد زیادی از محقیقن روی موارد مختلفی که باید در توسعه محصول جدید مد نظر قرار گیرند، تمرکز داشته اند و مدل های زیادی برای توسعه محصولات یا خدمات جدید به وجود آمده است. این مدل ها دارای کاستی هایی بوده اند که می توان به سطح ناکافی از جزئیات، کمبود قابلیت آرایش دهی، فقدان شواهد علمی، عدم بکار گیری ابزار مدیریت راهبردی در نوآوری محصول، کمبود پشتیبانی فنآوری اطلاعات و زیر ساخت ارتباطات اشاره کرد.
- 1 - و نیز فرآیند ارزیابی ایده بسیار وابسته به محیط تجاری، شرایط توسعه محصول، خدمت و همچنین وابسته به عملکرد سازمان برای شایستگی ها و آنالیز جزئیات است. - - 1 برای ارزیابی ایده راههایی منجمله ارزیابی فنآوری که در ایده بکار گرفته شده است، ارزیابی ایده از منظر ذینفعانی که از این ایده بهره خواهند برد، ارزیابی ایده در شبکه تامین، ارزیابی رقابتی ایده در مراحل تولید، اندازه گیری کیفی ایده و سایر موارد که می توان در ارزیابی ایده از آن نام برد.
بررسی واژه ایده
- - ایده - - در فرهنگ معین به معنی اندیشه، فکر، عقیده،تصور و راٌی بیان شده است. - - 2 در فرهنگ عمید نیز در ذیل واژه - - ایده - - به عبارت اندیشه، فکر و عقیده اشاره کرده است - - 2 و به لحاظ ریشه انگلیسی این کلمه که - - idea - - می باشد در فرهنگ دهخدا این واژه یافت نشد. با جستجو در شبکه اینترنت در خصوص واژه Idea به عبارت فکر، اندیشه، تصور و خیال، انگاره، طرز تفکر، طرز فکر، گمان، معنی، خاطر، مراد، خاطره، نیت، آگاهی و نقشه کار، برمی خوریم.
- - 3 پس لازم است ابتدا معنی تفکر روشن گردد و سپس در خصوص - - ایده - - صحبت گردد. - - تفکر - - مصدر ثلاثی مزید از ماده - - ف ک ر - - است. ابن منظور در بیان معنای لغوی آن می گو - - یالفَکٌرد و الفکِر : اعمال الخاطر فی الشییفَکر، یفِکر،ا به کار گرفتن ذهن در موضوع معینی است - - - ابن منظر، :1996 ماده فکر - جوهریتفکر، را به تاٌمل و اندیشیدن معناکرده است.
- جوهری، : 1423 ماده فکر - فیروز آبادی نیز در بیان معنی لغوی فکر، عبارتی مشابه عبارت ابن منظور به کار برده است - - 4 در جمع بندی گفتار لغت شناسان درباره - - تفکر - - می توان گفت، تفکر تلاشی روشمند در بکار گرفتن قوه اندیشه در موضوع معینی به منظور نیل به شناختی از آن موضوع است که تصویر پردازی آن در ذهن، امکان پذیر باشد. پس با توجه به معانی اشاره شده، واضح است که ایده نوعی فکر کردن است که بر اساس خلاء ها و نیاز های احساس شده توسط صاحب ایده به منظور ارزای نیاز و خواسته ای شکل می گیرد.
پیشینه پژوهش ایده زاییده تفکر و اندیشه
ابن سینا در ضمن تعریف منطق به وسیله ای برای در امان ماندن فکر از خطا و لغزش، در بیان معنای فکر می گوید: مراد از فکر در اینجا - منطق - حرکت انسان از امور حاضر در ذهنش - چه تصورات و چه تصدیقات، خواه یقینی باشد یا ظنی و خواه وضعی باشد یا تسلیمی - به امور غیر حاضر است ، آن گاه که عزم چنین حرکتی را داشته باشد. - 4 -
مشتقات واژه تفکر در هجده آیه از آیات قرآن کریم به کار رفته است - ر.ک: عبد الباقی، : 1364 ماده فکر - همه موارد استعمال این واژه در قرآن، از ابواب ثلاثی مزید است که در یک مورد - مدثر، - 18 در قالب فعل ماضی باب تفعیل - فکر - و در بقیه موارد، در قالب فعل مضارع از باب تفعل استعمال شده، که بیشترین کاربرد آن هم در صیغه جمع مذکر غایب آن - یتفکرون - است .کاربرد مصدری آن در آیات قرآن دیده نمی شود. با بررسی این آیات به دست می آی د که واژه فکر و مشتقات آن، هم در سوره های مکی و هم در سوره های مدنی قرآن به کار رفته است، گرچه موارد استعمال آن در سوره های مکی بیش از سوره های مدنی است.
از میان انواع تفکر، دو نوع تفکر، نظر اندیشه ورزان را به خود جلب نموده است، یکی تفکر کاربردی است که صاحبان اندیشه برای حل مسائل و مشکلات روزمره و زودگذر از آن کمک می گیرند و دیگری تفکر خلاق و تولید گر است که هدف از آن حل مشکلات بزرگ و پیچیده می باشد، و چون اندیشه هایی به ابتکار، ابداع و تحول می انجامد و توسعه و تمدن شگرف امروزین جامعه ها در پرتو همین نوع اندیشه هاست. - - 5 حضرت امیر المومنین امام علی ابن ابی طالب - ع - در نامه 31 نهج البلاغه علاوه بر اینکه فرزندش را به تفکر خلاق می خواند، مربیان و متصدیان امور سیاسی، تربیتی و فرهنگی را در قرون و اعصار، به زمینه سازی و برنامه ریزی برای تحقق اندیشه خلاق در جامعه دعوت می نماید. - - 5
ارزیابی فنآوری ایده
با توجه به نوع فنآوری بکار رفته در ایده ارزیابی های مختلف و گوناگونی برای آن ایده متصور می باشد که با توجه به گسترده بکار گیری فنآوری در ایده های مختلف ارزیابی های تخصصی و فنی برای آن باید در نظر گرفته شود.
ارزیابی ایده از منظر ذینفعان
ذینفعان نهادهایی هستند که نقشی مستقیم و غیر مستقیم در ایجاد نیاز ها و ویژگی های محصول جدید بازی می کنند. ذینفعان شامل مصرف کنندگان عمومی، گروههای محیطی، بخش های سیاسی، نمایندگی های تنظیمی، ارتباطات محیطی انفرادی و گروهی و سازمانهای موثر بر محصولات جدید هستند. آنها همچنین شامل گروهای مصرف کنند، سازمانهای محیطی، سازمانهای مالی، رسانه ها، نهادهای ساده ای هستند که به تاثیر محصول بعد از تجاری سازی توجه می کنند، ذینفعان معین مثل نمایندگی های دولتی، سازمانهای دولتی و تاثیری حرفه ای، نقش بازبینی یا تاییدی در فازهای فرآیند توسعه محصول و ایده نوآورانه دارند.
با ایجاد نیاز و احساس نیاز در جامعه بخشی از جامعه که شامل افراد خلاق، محققین و متفکرین می باشند برای پاسخ به این نیاز ایده هایی را مطرح می نمایند ارزیابی ذینفعان تلاشی است جهت تعیین و تحلیلی ملاحظات مهم و مفاهیمی که محصولات جدید می توانند روی ذینفعان بالقوه داشته باشند. این ارزیابی تلاش می کند با شناسایی مفاهیمی مثل عوامل محیطی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فنآورانه اشتباهات را کاهش دهد ارزیابی ذینفعان در ارائه و ارزیابی ایده به این لحاظ مهم است که با افزایش اهمیت موضوعاتی مانند محیط، سلامتی، ایمنی و تعهد به طور چشمگیری در دهه گذشته افزایش یافته است. - 7 - این مهم سهم مهمی در به دست آوردن ای ده های جدی د و نوآورانه و توسعه محصولات جدید دارد که اهمیت ارزیابی ایده از منظر ذینفعان را افزایش می دهد.
ارزیابی ایده از منظر شبکه تامین
مدیریت شبکه های تامین نقشی حیاتی در فرآیند توسعه محصول بر پایه ایده های نوآورانه جدیددارد. سازمان عموماً مجبور به تصمیم گیری در مورد چگونگی طرح ریزی تولید محصولات فرایند توسعه محصول جدید است. اگر بخش مهمی از محصول توسط تامین کنندگان پشتیبانی شود آنها می بایشت جزئی از فرآیند باشند. - - 8 ارزیابی شبکه تامین، تحلیلی جامع از توانایی های شبکه ها و منابع تامین است. سئوال اساسی در ارتباط با فرصت هایی است که تامین کنندگان و توزیع کنندگان برای محصول جدید پیشنهاد می کنند - فرصت های راهبردی، مالی، فنی، اطلاعاتی و قانونی - باین ارزیابی، جنبه های مدیریت ارزیابی و انتخاب روش ها را پوشش می دهد.
مراحل ساختاری آن شامل تنظیم اهداف، طراحی جریان فرآیند، برنامه ریزی، ارزیابی توانایی های فعلی و بلقوه هر تامین کننده، تعیین نیازهای داخلی و خارجی، توسعه طرح جامع، ایجاد خط مشی ها و رویه ها، تعیین اولویت ها، حل تعارضات و ارزیابی عملکرد است. مدیریت زنجیره تامین و توسعه آن شامل عملی اتی است که توسط خریدارن انجام می شود تا تامین کنندگان را به صورت موثر و کارا مدیریت کرد. هدف از چنین برنامه ای توسعه مداوم ایده ها و محصولات جدید و نوآورانه است. - - 9
رویکرد ارزیابی رقابتی ایده
بر اساس تحلیل ساختار صنعت و بخش های بازار انتخابی، تحلیل رقابتی ضروری است تا بدین طریق رقبای اولیه و تاثیر آنها روی ایده محصول جدید تعیین شود. در مرحله اول تمکز روی رقبای معینی در بخش های بازار هدف می باشد، تحلیل متفاوت از دیدگاه های مورد بحث، در مرحله دوم قرار می گیرد. هدف از تحلیل رقابتی، معین کردن اطلاعات و داده های جزئی درباره رقبای انتخابی است که ممکن است تهدیدی در موفقیت ایده و محصول آن باشد. 12 - ،11، - 10 رویکرد ارزیابی رقابتی ایده، ایجاد جزئیات مناسب درباره رقبای اولیه است تا ارزیابی موثری در مورد ماندگاری ای ده های محصول جدید و نوآورانه انجام شود. تحلیل شامل پاسخ به پرسش های زیر است :
- مهمترین رقبای موثر روی ایده ها چه کسانی هستند؟
- اهداف راهبردها و پاسخ آنها چیست ؟
- مهمترین نقطه قوت و نقطه ضعف آنها در ارتباط با ایده چیست ؟
- چگونه می توان تعداد ایده های را به منظور بهره بردای از نقطه ضعف ها یا کاهش قدرت آنها افزایش داد؟
- چه راهبردی جهت کاهش تاثیر رقبا به کار می رود؟ تحلیل رقابتی می تواند منجر به ایجاد دیدگاهی از تاثیرات
رقابتی مورد انتظار شود امکان پذیری ایده های جدید را درک کنند. ارزیابی ممکن است شامل تعدادی از رقبای فعلی باشد تا تخمینی از محیط بدون صرف زمان و هزینه زیادی به دست آید. رویکرد اصلی داشتن حس خوبی از رقبا و توانایی های آنها است تا بدین وسیله ایده های محصول جدید گردآوری شوند. اگر تعداد ایده ها زیاد باشد، تعداد رقبای بالقوه که می بایست مورد تحلیل قرار گیرند بسیار زیاد است. - 13، - 14
اندازه گیری کیفی ایده
هدف اصلی طرح ایده، ارائه خدمت یا تولید محصولات نوآورانه، ایجاد محصولی با بالاترین کیفیت و سطح بالای قابلیت اطمینان است که ارزش استثنائی را برای مشتریان ایجاد می کند. جهت دستیابی به رضایت کلی مشتری، ایده ای که به محصول منجر می شود بایستی به موقع و بدون ضایعات یا شکست های زودرس در ارائه خدمات تحویل داده شود. کیفیت شش سیگما، و به صفر رساندن ضایعات، مفاهیمی هستند که در دهه 1980 و 1990 در فلسفه ایجاد کیفیت محصول از طریق تجاری سازی ایده، ارائه شده اند. ایده، مقاومت خوبی مابین ارزش بالاتر برای محصول نوآورانه و ارزش پایین تر دارد.
تفاوت مابین پارامتر بالاتر و پایین تر، همان مقاومتی است که بر اساس ویژگی های ایده محصول جدید پایه ریزی شده است. مقاومت مناسب بایستی به طور منطقی حد بالایی را بدون فرارفتن از وضعیت فیزیکی مورد انتظار و درخواست های ظاهری از دیدگاه مشتری، دارا باشد. از نقطه نظر طراحی، مقاومت قابل قبول، در محدوده تعریف شده به نوع محصول بستگی دارد. مقاومت ای ده جدید در طول زمان همان گونه که درخواست مشتریان بهتر در محصول نمایان شود و محصول بهتر تولید شوند، با ثبات تر می شود.
مقاومت در برابر طرح ایده، انعکاس و اجرای درخواست های مشتری را نمایش می دهد و توانمندی فرایند، نتایح قابل قبول و کاربردی را ارائه می کند. شاخص ظرفیت - Cp - مطابق رابطه یک ، ارتباط و اندازه توانمندی فرایند را جهت مواجهه با درخواست های مشتری، از یکدیگر تفکیک می کند. - - 15 مشتریان خواستار مقاومت طرح و ایده مناسب هستند و تولید کنندگان می خواهند خروجی های استثنایی با توانمندی فرایند برجسته، تحویل نمایند . USL , LSL به ترتیب دو محدوده ویژگی های بالاتر و پایین تر می باشند.
چنانچه مقاومت در ارتباط با توانمندی فرایند بزرگ باشد، محصولات، اجزاء، یا قطعات قابل قبول خواهند بود. شاخص Cp برابر با 1 یا بزرگتر نشان می دهد که روند توانایی رویارویی با انتظارات را دارد. چنانچه شاخص 1 باشد، بنابراین روند صرفاً توانمند است، 2 نشان دهنده این است که روند به نسبت دو برابر، توانایی رویارویی با انتظارات را دارد. - - 15
