بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش به منظور شناسایی علل گرایش یا عدم گرایش خانواده ها به ادامه تحصیل فرزندان خود در رشتههای فنی و حرفهای انجام شده است. روش تحقیق توصیفی-پیمایشی و هدف آن کاربردی بوده است. جامعه آماری را کلیه والدین دانشآموزان سال اول متوسطه دوره عمومی دبیرستان های شهرستان رودهن به تعداد 779 نفر تشکیل دادهاند. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 260 نفر تعیین گردید. روش نمونه گیری تصادفی ساده بوده است. ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامه محقق ساخته دارای 24 سوال در مقیاس 5 درجهای در دو بعد گرایش و عدم گرایش والدین بوده است.
روایی پرسشنامه با نظر اساتید راهنما و مشاور مورد تایید قرار گرفته است. محاسبه پایایی پرسشنامه از طریق محاسبه آلفای کرونباخ برای گرایش والدین برابر با 0/84 و برای عدم گرایش والدین برابر با 0/82 بدست آمد. دادههای جمع آوری شده به کمک آزمون های تحلیل عاملی، فریدمن و یومان ویتنی تجزیه و تحلیل شده است. نتایج به دست آمده نشان داد که چهار عامل فردی، خانوادگی، آموزشی و فرهنگی و اجتماعی در گرایش و عدم گرایش خانوادهها به ادامه تحصیل فرزندانشان در رشتههای فنی و حرفهای تاثیر دارند.
سهم عوامل فردی در گرایش خانوادهها و سهم عوامل خانوادگی در عدم گرایش خانوادهها به ادامه تحصیل فرزندانشان در رشتههای فنی و حرفهای بیشتر از بقیه عوامل بوده است. همچنین، بین نظرات آزمودنیها به هر یک از عوامل موثر در گرایش یا عدم گرایش خانوادهها به ادامه تحصیل فرزندانشان در رشتههای فنی و حرفهای بر اساس جنسیت والدین تفاوت معناداری وجود ندارد.
مقدمه
در هزاره سوم، یکی از مهمترین عوامل موثر در توسعه درونزا و پایدار کشورهای در حال توسعه، توجه به آموزشهای فنی و حرفهای دانسته شده است - یارمحمدیان و جمالزاده، . - 1387 اقتصاد جهانی، که تا چندی پیش بر روی نیروی بازوی افراد به حرکت درمیآمد، امروزه بر روی کسب مهارتهای تخصصی افراد، استوار گشته است.
به همین جهت، انتظارات کارفرمایان از نظام آموزش و پرورش آن است که در عصر کنونی به تعلیم و تربیت افرادی همت گمارند که در آینده کارکنانی متفکر، مولد، هوشمند، چندمهارتی و دانشی باشند - ادواردز،1998 1؛ تایلر،2 2003؛ لیندبک،. - 2000 3 تربیت نیروی انسانی مورد نیاز جوامع در قالب آموزشهای فنی و حرفهای از اواخر قرن نوزدهم میلادی و اوایل قرن بیستم، مورد توجه بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفت.
در پی پیشرفتهای علمی و صنعتی پس از جنگ جهانی دوم، این آموزشها به نحو بیسابقهای در جهان گسترش یافت؛ تا آنجا که امروز آموزشهای فنی و حرفهای وزارت کار و امور اجتماعی پس از آموزش و پرورش، در بسیاری از کشورها خصوصا جوامع صنعتی در جهت پاسخگویی هر چه بیشتر به نیازهای اقتصادی و اجتماعی در حرکت میباشد - امینبیدختی، . - 1383 چرا که شرکت نوجوانان و جوانان در این آموزشها در کشورهای در حال توسعه علاوه بر تاثیر اقتصادی، بازده و آثار فرهنگی، سیاسی و جمعیتی دارد.
بیان مسئله
در هزاره سوم، بحث آموزش به عنوان یک ضرورت اساسی و پایه مطرح میباشد و در کنار آن نیز آموزشکده های فنی و حرفهای به دلیل رسالت ها، اهداف ، ساختار و فرآیندهای خاص خود نیاز به توجه جدیتری به بحث آموزش نیروی انسانی دارند. در واقع میتوان گفت امروزه در این بخش از آموزش، رشد و توسعه مهارتهای دانش آموختگان یک ضرورت بنیادی و کلیدی است.
با کمی تامل، به خوبی می توان دریافت که غفلت از آموزش جامع و کامل مهارتها در آموزشکده های فنی و حرفه ای، نائل آمدن به اهداف توسعهای کشور با مشکل روبرو شده و فلسفه وجودی آن در جامعه خدشه دار میشود. در کنار این ضرورت، نیروی انسانی، که مشتریان اصلی سازمانهای آموزشی هستند، می بایست پیرامون ضرورت و دلیل آموزشهایی که در مراکز فنی و حرفه ای بدانها داده میشود، توجیه گردیده و با نوع آموزش هایی که می بیننند و استفاده آن در آینده، آگاهی یابند.
همچنان که پیشتر نیز گفته شد، از آنجایی که تحصیل دانشآموزان در آموزشگاههای فنی و حرفهای تا حد بسیار زیادی منوط به تمایل والدین در زمینه فوق است، در این تحقیق محقق بر آن است تا به بررسی این سوال بپردازد که با توجه به اهمیت آموزش فنی و حرفه ای در توسعه و رشد جامعه و ضرورت گسترش آن در کشور، بویژه در جهان اقتصاد محور امروز، چه عواملی در گرایش یا عدم گرایش خانوادههای دانشآموزان شهرستان رودهن به ادامه تحصیل فرزندانشان در رشتههای فنی و حرفه ای تاثیر دارند؟ برای تحقق این سوال، سه سوال فرعی به شرح زیر مطرح شده است:
-1 عوامل موثر در گرایش یا عدم گرایش خانوادهها به ادامه تحصیل فرزندانشان در رشتههای فنی و حرفهای کدامند؟
-2 کدامیک از عوامل، سهم بیشتری در گرایش یا عدم گرایش خانواده ها به ادامه تحصیل فرزندانشان در رشتههای فنی و حرفهای دارد؟
-3 آیا بین عوامل موثر در گرایش یا عدم گرایش خانوادهها به ادامه تحصیل فرزندانشان در رشتههای فنی و حرفهای بر اساس جنسیت والدین تفاوت معناداری وجود دارد؟
اهمیت وضرورت تحقیق
شاید بنیادی ترین مانع در راه گسترش آموزش فنی و حرفهای در برخی از کشورهای در حال رشد، همانگونه که در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز چنین است، وجود نگرش منفی بسیاری از افراد نسبت به این آموزش است. کار دستی و فنی از قدیم به مثابه کاری خوار و پست و فقط درخور افراد بیسواد در نظر گرفته شده است. در نتیجه، در بسیاری از کشورها وضعی موجود است که در اثر آن درصد بزرگی از کسانی که دوره دبیرستان را به پایان می برند یا حتی فارغ التحصیل دانشگاهها هستند، صرفا به این دلیل که شغلهای اداری کافی برای آنان وجود ندارد، بیکار میمانند.
روشن است که نمیتوان نگرشها را یک شبه دگرگون کرد، اما با آموزش فنی، به عنوان عنصر مکمل نظام آموزشی و با آگاهسازی مردم نسبت به امکاناتی که آموزش فنی و حرفهای در اختیار افراد قرار میدهد، تغییر نگرش ها خیلی سریع انجام خواهد گرفت - یونسکو، 1973، ترجمه قاسمی پویا، . - 1379 رسالت آموزش های فنی و حرفهای، پرورش دانشآموختگان خوداشتغال و خودباور است تا با توجه به نیازهای جامعه، بتوانند از طریق حمایت های اندک دولت وارد بازار کار شوند. برای رسیدن به این هدف باید کیفیت آموزش را بالا برد و دانشآموزان و دانشجویان را به آینده امیدوار کرد. توسعه و هماهنگی مراکز آموزشی با نیازهای جامعه از دیگر رسالتهای آموزشهای فنی و حرفه ای است.
پیشینه ومطالعات نظری تحقیق
ساداتی کیادتی و قهرمان - 1390 - در پژوهشی به بررسی وضعیت دانش آموزان هنرستان های فنی و حرفهای و مدارس کاردانش در استان خراسان رضوی به لحاظ تطبیق مولفه های آموزشی با استانداردها به لحاظ نیروی انسانی، فضا و تجهیزات پرداختهاند. نتایج تحقیق بیانگر آن است که در هنرستان های مورد بررسی از میان سه مولفه فضا، نیروی انسانی و وضعیت نیروی انسانی در مقایسه دو مولفه دیگر وضعیت بهتری دارد. نظر به آنکه در رشته های مورد بررسی در مجموع حدود 56.75 درصد فضای آموزشی غیرکارگاهی - شامل کلاس درس و کتابخانه - در سطح غیراستاندارد و نزدیک به 43.25 درصد در سطح استاندارد می باشد؛ ارتقای وضعیت موجود باید در اولویت قرار گیرد.
پاکارد5 و همکاران - 2012 - تحقیقی با عنوان انتقال فارغ التحصیلان مدرسه به کار از طریق آموزش های شغلی و فنی انجام دادهاند. این تحقیق توسعه مسیر شغلی فارغ التحصیلان مدارس در انتقال آموختهها به دنیای کار و بخصوص توسعه تواناییهای آنها در مواجهه با موانع را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. چهل نفر از فارغالتحصیلان - شامل 22 مرد و 18 زن - با پیشینههای کاری یکسال پس از فارغ التحصیلی در آموزش و مصاحبههای پدیدار شناسانه شرکت کردند.
ابتدا افرادی که مشاغل خود را از دست داده بودند یا به دنبال توسعه شغلی میگشتند، اینها دسترسی کمتری به آموخته های دانشگاهی داشتند، یا فکر میکردند آموزش دانشگاهی تاثیری در تجربه افراد ندارد، آنها فکر کردند که این آموزشها در دنیای واقعی از آنها حمایت نمیکند. در حالیکه آموزشهای شغلی به عنوان یک ذخیره محسوب میشود. معلمان و مشاوران مدرسه تاکید دارند که موانع سازمانی بکارگیری نیروی انسانی برای دورههای ریاضی سطح بالا و مشارکت در محل کار متناقض را محدود می-کنند.
پرایس - 2009 - 6 در پژوهش خود با عنوان توسعه شغلی دانشآموختگان بر مبنای برنامه درسی آموزش و پرورش فنی و حرفهای، محتوای آموزشی غنی را یکی از دلایل موفقیت سازمانهای فنی و حرفه ای عنوان نموده است. کاهیارارا7 و همکاران - 2008 - در مطالعهای که در کشور در تانزانیا انجام دادند، دریافتند که افراد با سطوح بالای آموزش آکادمیک از افرادی که دارای مدارک پایینتر دانشگاهی یا دارای مدارک فنی و حرفهای هستند درآمد بیشتری دارند ولی افرادی که دارای مهارتهای فنی و حرفهای هستند از افرادی که دارای مدرک پایین دانشگاهی هستند دارای درآمد بیشتری هستند. آنونیموس - 2004 - 8 در تحقیقی، آموزشهای فنی و حرفهای در ایالت نبراسکا9 را مورد بررسی قرار داده است.
روش تحقیق
نوع تحقیق: از نظر هدف،تحقیق کاربردی است.ازنظر شیوه جمعآوری اطلاعات، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری، نمونه و روش نمونهگیری: جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه والدین دانشآموزان سال اول متوسطه دوره عمومی دبیرستان های شهرستان رودهن به تعداد 779 نفر میباشد. برای نمونهگیری از روش نمونهگیری تصادفی ساده استفاده شده است. برای تعیین حجم نمونه نیز از جدول مورگان استفاده شده است که با مراجعه به این جدول، تعداد نمونه مناسب برای جامعه 779 نفری مورد مطالعه، برابر با 260 نفر میباشد.
ابزار جمع آوری داده ها: جهت شناسایی دلایل گرایش و عدم گرایش والدین به ادامه تحصیل فرزندان خود در رشتههای فنی و حرفهای، پرسشنامه ای محقق ساخته دارای 24 سوال بر روی طیف لیکرت پنج درجه ای که نمرهگذاری آن به صورت =1 خیلی کم، =2 کم، =3 تا حدودی، =4 زیاد و =5 خیلی زیاد بوده است، طراحی و استفاده شده است.
این پرسشنامه، دارای چهار بعد فردی، خانوادگی، آموزشی، فرهنگی و اجتماعی می باشد که پرسشنامه گرایش، توسط والدینی که موافق با ادامه تحصیل فرزندان خود در رشته های فنی و حرفهای بوده اند و پرسشنامه عدم گرایش، توسط والدینی که موافق با ادامه تحصیل فرزندان خود در رشتههای فنی و حرفهای نبودهاند، پر شده است.
