بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از برترین خصایل اخلاقی که انسان را در برابر سختی ها و مشقات حفظ می نماید، صبر است. خداوند متعال در قرآن کریم، صابران را بارها مورد ستایش و تمجید قرار داده است. انبیاءالهی و علمای علم اخلاق که خود برترین الگوهای بشریت تلقی می شوند، اهمیت بسیاری برای علم اخلاق قائل بودند؛ زیرا سعی می نمودند تا معنای حقیقی صبر را از منظر قرآن به مردم بیاموزند و عواملی و موانعی را که سبب رذالت وکج اندیشی دراذهان میگردد را شناسایی نمایند تا مردم بتوانند در صحنهی زندگی اجتماعی و فردی ازاین فضیلت اخلاقی بهره جویند؛ این خصیصهی اخلاقی نقش وافری در رشد وبالندگی انسان دارد و یکی از پایه های ایمان و به عنوان رمز پیروزی در برابرمشکلات شمرده می شود.
با توجه به اهمیت اخلاق و مباحث علم اخلاق درجهان امروز، صبر در ابهام زدایی چهرهی غبار آلود و آشفته بازارهای مکاتب اخلاقی و ارائهی برداشتهای مختلف درتعلیم و تربیت اسلامی نقش مهمی را ایفا میکند. با یک نگاه دقیق در بررسی آموزه های دینی و اسلامی و با مددگرفتن از تفاسیر مختلف دینی میتوان جریان امید، پویایی، حرکت و حماسه را در دل های مرده زنده نمود. این پژوهش با روش توصیفی به بررسی آثار و فواید صبر از دیدگاه قرآن و بزرگان دینی در زندگی پرداخته است و با استخراج برخی آیات و سخنان بسیار به این نتیجه رسیدیم که صبر به عنوان یکی از پایه های ایمان، نقش موثر در زندگی دارد. دراین مقاله از روش مطالعه کتابخانه ای و تحلیل استفاده شده است.
مقدمه:
شکیبایی واژه ای است که درمتون دینی با عنوان صبر یاد شده است و در دین مبین اسلام هم امری است که تحققش درگرو امور ظاهری و باطنی به حساب می آید. صبر به عنوان یک مضمون فرهنگی درجنبه های اجتماعی و دینی ازسوی اولألباب مورد تاکید قرار گرفته است، زیرا برخی ازمشکلات را میتوان درگرو فضیلت اخلاقی همچون صبر بر طرف نمود.
حضرت آیت االله خامنه ای در مورد این فضایل اخلاقی در کتابی با عنوان گفتاری در باب صبر می فرمایند: »اگر صبر نباشد، توحید هم نمی پاید، نبوت و بعثت پیامبران هم به ثمر نمی رسد، جامعه الهی و اسلامی هم تشکیل نمی شود، حقوق مستضعفان هم استیفا نمیشود و نماز، روزه، عبادت و ذکر هم به جای نمی ماند - «خامنه ای،. - 21:1358 صبر به عنوان ضرورت ازدیدگاه قرآن و احادیث نبوی حائز اهمیت میباشد و در باب این فضیلت اخلاقی، همین بس که از منظر قرآن صبر و نماز گویی اهرم استعانت در برابر مشکلات و وسیلهی تشکر از نعمت های خداوند متعال می باشد. امام علی - ع - نیز صبر رایکی از پایه های ایمان می داند و وجودش را در ایمان به منزله ی سر در بدن برمی شمرد.
عارفان و برخی از شاعران متصوف، دیدگاه های متفاوتی در این مقوله ارائه دادند و با استفاده نمودن ازآیات و روایات مختلف، برداشت های متفاوتی از آیات قرآن و احادیث نمودند، یکی از این عرفا، ابوسعیدخراز است که در مقوله ی صبردرکتابی به نام»الصدق« این عقیده را داشت: »صبر تحمل ناخوشایندی های نفس است و وجود آن بدین گونه است که هرگاه امری برنفس هجوم آورد، ازآن بیزاری نجوید و آن را بنوشد و شکیبایی نکند واندوه، درد و رنج را آشکار نکند و آنچه را که پیش آمده پنهان نماید« - خراز ،. - 146:1391
پیشینه ی تحقیق:
در مورد صبر مقالات و کتاب های متعددی نگاشته شده است از جمله : حسین انصاریان - - 1368 در کتابی با عنوان »عرفان اسلامی« درباره حالات صبر و چگونگی رفتار صابران اشاره دارد، دراین کتاب درجات مختلف صبررا بررسی می نماید و این کتاب، حاصل برداشت های متفاوت ازآیات واحادیث مختلف از سوی انبیاء به شمار میآید. حضرت آیت االله العظمی خامنه ای - 1358 - درکتابی تحت عنوان »گفتاری درباب صبر«، آن را عامل پیشرفت درجامعه اسلامی میداند.
خراز - - 1391 در کتابی با عنوان »الصدق« دیدگاه های صوفی گرایانه را در باب این ضرورت اخلاقی مورد بحث قرار داده و به این نتیجه رسید که دین و آموزه های دینی از جمله صبر می تواند نقش مهمی در تعادل نظام اجتماعی داشته باشد، زیرا این حقیقت بر هیچ کس پوشیده نیست که اسلام کامل ترین دینی است که همه ی ابعاد زندگی رافرا گرفته است و دینی است که بر عقل و فطرت بشری تکیه می ورزد.
فرضیه های تحقیق:
صبر یکی از پایه های ایمان و را رسیدن به سعادت می باشد. مفهوم صبر در قرآن با آن چه که متصوفین و عارفان می گویند با هم فرق دارد.
هدف:
هدف ما در این پژوهش، بررسی تطبیقی تفاسیر متصوفه با آیات قرآن و احادیث انبیاء است، امید است که مورد اقبال دوستان پژوهشگر واقع شود.
· بحث
صبر و پایداری از منظر قرآن
صبر وپایداری، یکی از عوامل مهم یا مهمترین عامل پیروزی تاریخ مردان استقامت و شکیبایی بوده است. این عامل نقشی بسیار مهم در پیشرفت افراد و جوامع ایفا می کند، که به تنهایی وجود استعداد و فراهم بودن امکانات نمی تواند به جای آن ایفای نقش کند به همین خاطر این واژه 103 بار در قرآن کریم اشاره شده است که نشان دهنده ی اهمیت این واژه، از دیدگاه قرآن کریم و دین اسلام شمرده می شود.
