بخشی از مقاله
چکیده
همه ساله سوانح در حمل و نقلهای مختلف با بروز صدمات و تلفات گاها جبرانناپذیر بخش عمده ای از دغدغههای مدیران، کارکنان و شاغلین در این حرفه را به خود اختصاص میدهد. صنعت دریایی نیز با توجه به رشد روزافزون خود از این قاعده مستثنی نبوده و تلاش برای کاهش صدمات ناشی از این سوانح همواره مورد توجه بوده است. باید به این نکته مهم اعتراف نمود که بیشتر سیاستها و قوانین ایمنی دریایی در سرتاسر دنیا بعد از وقوع حوادث دریایی وضع و توسعه یافتهاند بنابراین با توجه به این امر میتوان به ضرورت شناسایی عوامل خطرآفرین بیش از پیش پی برد.
بطور کلی هدف اصلی این مقاله که به روش کتابخانهای و توصیفی نگاشته شده، شناسایی عوامل اصلی بروز تصادفات دریایی و ارائه راهکارهایی جهت کاهش صدمات ناشی از آنها می باشد. بدین منظور ابتدا عوامل موثر در بروز حوادث تعیین می گردند و در انتها نیز برای عوامل اصلی بروز حوادث، راهکارهایی پیشنهاد می گردد تا بتوان با محدود کردن این عوامل، نقش آنها را در بروز حوادث دریایی، کم رنگ نمود.
.1 مقدمه
در دنیای امروز حمل ونقل، نقش انکارناپذیری در اقتصاد جهانی ایفا می کند. به طوری که از آن به عنوان یکی از ارکان مهم جهانی شدن یاد میشود
کشتیرانی یکی از مهمترین، بزرگترین و در عین حال، مخاطرهآمیزترین صنایع در جهان است و حمل و نقل دریایی به عنوان مهمترین روش حمل و نقل، از جایگاه ویژهای برخوردار است. در این میان ایمنی در حمل و نقل دریایی به دلیل ماهیت آن به عنوان عامل ارتباطی بین یک کشور با سایر نقاط جهان و تأثیر مستقیم آن بر تجارت کشور دارای اهمیت ویژهای است.
از اواسط قرن نوزدهم میلادی، قوانین و مقررات دریایی در قالب معاهدات بین-المللی وضع می گردید. اما تلاش چند کشور جهان برای افزایش ایمنی دریانوردی و تشکیل یک سازمان و نهاد مستقل بینالمللی دریایی، در نهایت با تأسیس سازمان مللمتحد1 به نتیجه رسید. به همین منظور، سازمان مللمتحد در سال 1948 با برگزاری یک کنفرانس بینالمللی در ژنو سویس، با امضای یک معاهده رسمی، سازمان بینالمللی ایمنی دریانوردی2 را تأسیس نمود. در ابتدا نام این نهاد، سازمان بین دولتی مشاوره ای ایمنی دریانوردی3 بود، اما در سال 1982 به سازمان بینالمللی ایمنی دریانوردی تغییر پیدا کرد. در سال 1959 این سازمان جدیدالتأسیس برای اولین بار با حضور اعضاء تشکیل جلسه داد. مهمترین اهداف سازمان بینالمللی ایمنی دریانوردی به شرح زیر است:
· تهیه و تدارک وسایل و ملزومات مورد نیاز همکاری میان دول عضو سازمان در زمینه تهیه و تدوین قوانین و مقررات فنی و سایر موضوعات مرتبط با تجارت بینالمللی دریایی.
· تدوین استانداردهای فنی مرتبط با ایمنی دریانوردی و دریانوردی سالم و سودمند.
· پیشگیری و کنترل آلودگی دریایی ناشی از فعالیتهای دریانوردی
گفتنی است سازمان بینالمللی ایمنی دریانوردی برای حل و فصل موضوعات حقوقی مرتبط با اهداف خود، از قدرت و کفایت قانونی لازم که از سوی سازمان ملل متحد تفویض شده است، برخوردار میباشد. با وجودی که از ابتدا ایمنی و توسعه مهمترین وظیفه سازمان بینالمللی ایمنی دریانوردی بوده و هست، اما در سال-های اخیر مشکل آلودگی دریاها به شدت فکر اعضای این سازمان را مشغول کرده است.
در واقع، افزایش حمل نفت و سایر اقلام سوختی از راه دریا، به ویژه خطرات فاجعه بار غرق شدن نفتکشهای غول پیکر مانند غرق شدن نفتکش توریکنیون4 در سال 1967 که بر اثر آن 120 هزار تن نفت وارد آبهای دریایی گردید، اهمیت این موضوع را دو چندان کرده است. بعد از این حادثه، این سازمان برای پیشگیری از تصادم و غرق شدن تانکرها و نفتکشهای بزرگ و کوچک در دریا و کاهش پیامدهای آن، اقدام به معرفی یک سری قوانین و مقررات جدید نمود
بررسی و تحلیل حوادث یکی از مقولههای مورد توجه در مدیریت ایمنی بنادر است تا به این طریق از تکرار حوادث پیشگیری شود. در واقع سوانح و بحرانها بخشی از نظام زندگی بشری محسوب می شوند که به هیچ عنوان با پیشرفتهای علمی و تکنولوژیکی نمیتوان از وقوع این گونه حوادث دلخراش جلوگیری کرد، بنابراین تلاش در راستای متعادل ساختن اثرات نامطلوب آنها به عنوان یک الزام به منظور دستیابی به توسعه پایدار مطرح است
بازرسی دریایی و تلاش برای کشف علل وقوع سوانح دریایی از جمله عملیاتی است که همواره بایستی جزیی از سیستمهای مدیریت ایمنی در سطح کلان امور دریایی باشد
هدف از بررسی هر سانحهی دریایی، کشف دلایل و عوامل وقوع آن و بهرهبرداری از تجارب حاصله و سعی در جلوگیری از بروز سوانح مشابه در آینده با توزیع و انتشار یافتهها از بررسی سانحهی دریایی است. همچنین بکارگیری توصیههای ارائه شده برای اهداف آموزشی و اصلاح ساختارها و قوانینی جهت ارتقاء ایمنی دریانوردی ضروری می باشد.
کنوانسیون مربوط به مقررات بینالمللی جلوگیری از تصادم در دریا مورخ بیست و هشتم مهر 1351 - بیستم اکتبر - 1972 مشتمل بر یک مقدمه و 9 ماده مقررات مذکور مشتمل بر سی و هشت ماده و چهار ضمیمه به شرح پیوست تصویب و اجازه مبادله اسناد آن داده شد. طرفهای کنوانسیون حاضر، به منظور تامین حداکثر ایمنی در دریا و آگاهی به لزوم تجدیدنظر و به روز درآوردن مقررات بینالمللی جلوگیری از تصادم در دریا که پیوست سند نهایی کنفرانس بینالمللی حفظ جان اشخاص در دریا 1960 می باشد، بدین شرح موافقت نمودند: طرفهای کنوانسیون حاضر به عهده می گیرند که قوانین و سایر پیوستهای مقررات بینالمللی جلوگیری از تصادم در دریا 1972 را که منبعد "مقررات" نامیده می شود، به مورد اجراء بگذارند. این مقررات در مورد کلیه شناورها در دریاهای آزاد و در کلیه آبهای مرتبط به دریاها و قابل کشتیرانی بوسیله شناورهای دریارو اعمال خواهد شد.
.2 تعریف سانحه دریایی
"هر اتفاق یا حادثه ای که باعث ایجاد خسارت - اعم از تلفات جانی و مالی - یا جراحت به افراد شود و یا بطور جدی آنها را تهدید نماید، سانحه گفته میشود"
.1-2 سوانح شدید
سوانحی هستند که ناشی از آتشسوزی، انفجار، به گل نشستن، صدمات ناشی از هوای نامساعد، آسیبهای ناشی از برخورد به کوه یخ، ترک خوردن بدنه یا آسیبهای مشکوک بدنه کشتی که باعث مشکلات زیر گردد:
· آسیبهای سازهای که سبب عدم دریاپیمایی کشتی شود - از قبیل سوراخ شدن بدنه کشتی در پایین خط آب6، از کار افتادن موتورهای اصلی کشتی ، صدمه عمده بر محل زیست خدمه و غیره.
· آلودگی آب به هر میزان.
· از کار افتادن کشتی که باعث یدک شدن آن یا ناچار به کمک گرفتن از ساحل گردد
.2-2 سوانح بسیار شدید
سوانح بسیار شدید سوانحی هستند که تلفات کل کشتی ، تلفات جانی یا آلودگی شدید زیست محیطی را موجب شوند. قطعنامه مربوط به این حوادث، بطور واضح تأکید میکند تا سوانح شدید و بسیار شدید می-بایستی رسیدگی و بازرسی شوند.
