بخشی از مقاله
چکیده :
این مقاله با هدف شناسایی عوامل موثر بر پیاده سازی موفق سیستمهای مدیریت کیفیت در واحد تولیدی شمال ایران تهیه شده است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش غیر آزمایشی - توصیفی - و از نوع پیمایشی می باشد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بوده که به کمک طیف لیکرت تهیه شده است و جهت پردازش اطلاعات از نرم افزار اس پی اس - - SPSS استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش نمایندگان مدیریت واحدهای تولیدی شمال ایران بوده است که در استقرار و پیاده سازی سیستم مدیریت کیفیت همکاری داشته اند. و حداقل دو دوره سه ساله مراقبت سیستم کیفیت را با موفقیت سپری نموده اند و در حال حفظ و نگهداری سیستم مدیریت کیفیت می باشند. نتایج حاصل از آزمون ناپارامتریک استفاده شده در این تحقیق نشان داد که عوامل اصلی موثر بر مدل تحقیق به ترتیب، معیارهای روش ،ابزار، مستندات و سنجش می باشند که به همراه زیر معیارهای خود بر موضوع تحقیق موثر می باشند.
واژگان کلیدی: سیستم مدیریت کیفیت ISO9000،کیفیت ، مدیریت کیفیت ، مدیریت کیفیت جامع
مقدمه
امروز اوضاع حاکم بر بازارهای جهانی، محدودیت منابع و رقابتهای بسیار فشرده و... سازمان ها را به سوی اتخاذ راهبرد های مناسب سوق داده است .یکی از این راهبردها، سیستمهای مدیریت کیفیت می باشند که با برنامه ، تغییرات را ازلایه های بالای سازمان به لایه های پایین سازمان منتقل می نماید و چنانچه بطور مناسب درسازمان به کارگرفته شود موجب ارتقای انعطاف پذیری سازمان، افزایش مشارکت کارکنان ، کاهش هزینه ها ، افزایش رضایت مشتریان وکارکنان و در نهایت تعالی کسب وکارمی گردد. برخلاف وعده کسب نتایج اقتصادی و اجتماعی ارزشمند ، متاسفانه اجرای سیستمهای مدیریت کیفیت ، آن طوری که انتظار می رفت موفقیت آمیز نبوده است. این عدم موفقیت ، علاوه بر اتلاف زمان و هزینه ، اثر مخرب دیگری نیز دارد و آن مقاومت سازمان به تغییرات بعدی است.
با توجه به گستردگی دامنه فعالیتهای سیستم مدیریت کیفیت شناسایی عوامل واولویت گذاری آنهاامری قابل توجه است . همچنین با وجود محدودیت منایع سازمان ، اگر این منابع به یک اندازه در بخشهای مختلف تخصیص یابد می توان انتظار موفقیت داشت چرا که بخشهای مختلف هر سازمان مانند حلقه های زنجیر می باشند ، بنابراین باید ضعیف ترین حلقه را شناسایی و تقویت نمود تا استحکام کل زنجیر ارتقا یابد . در غیر اینصورت زنجیر از ضعیف ترین حلقه دچار آسیب خواهد شد. هدف این تحقیق شناسایی و تعیین عوامل اصلی و موثر بر اجرای موفق سیستمهای مدیریت کیفیت در واحدهای تولیدی شمال ایران می باشد.
تحقیقات و مطالعات فراوانی درسطح جهان درخصوص اثرات استقرار سیستم های مدیریت کیفیت صورت گرفته است، شمار این تحقیقات در ایران در مقایسه با سایر نقاط جهان بسیار اندک بوده است. در ایران پژوهشی باعنوان » ارزیابی اثربخشی استقرار سیستم های مدیریت کیفیت مبتنی بر سری استانداردهای ISO9000 در ایران با تمرکز بر فرایندهای تجاری و عملیاتی« صورت گرفته است ، از مهمترین نتایج این تحقیق اثربخشی استقرار سیستم های مدیریت کیفیت در شاخص هایی مانند مستندسازی و تعیین ضوابط ، ایجاد سوابق کیفیتی، مشتری گرایی و کنترل فرایند طراحی و توسعه , برنامه ریزی و نگهداری پیشگیرانه بوده است - اخوان ، - 1381
.درپژوهش دیگری که باعنوان» دلایل عدم موفقیت اجرای استاندارد ISO9000 در برخی از شرکت ها« صورت گرفته است نشان داده شدکه هیچ ارتباطی میان میزان موفقیت این استاندارد در شرکت ها و نوع فعالیت آن ها وجود ندارد و مهمترین دلایل عدم موفقیت این استاندارد در شرکت ها عبارت است از: عدم اعتقاد کارکنان سازمان ها به کارا بودن این استاندارد، درک نادرست از سیستم و طراحی و پیاده سازی آن و میل مدیران شرکت به اخذ گواهینامه تنها جهت تبلیغات و نه با هدف بهبود وضعیت - جوادی ،. - 1389 در تحقیقی دیگررضازاده وهمکاران به ارزیابی واولویت گذاری عوامل بحرانی در اجرای موفق مدیریت کیفت جامع پرداختند - رضازاده وهمکاران ،. - 1391
در دانشگاه ملبورن استرالیا رابطه بین گواهینامه سیستم مدیریت کیفیت ISO9000، با عملکرد اجرایی و کسب وکار مورد مطالعه قرار گرفت، چارچوب اصلی تحقیق بر 3 محور ، طرح ریزی برای گواهینامهISO9000 ، تعهد سازمانی وروش استقرار استواربود . - Fening et al, 2008 - در تحقیقی دیگر رابطه بین مدیریت کیفیت جامع وگواهینامه ISO9000 را برعملکرد 316 واحد تولیدی و خدماتی در نروژ مورد مطالعه قرار گرفت نتیجه نشان داد ، استانداردهای ISO9000 به مقدار ناچیزی در بکارگیری مدیریت کیفیت جامع و بهبود عملکرد تجاری موثر است. - - Sun ,2000
.در تحقیقی در غرب استرالیا تاثیر مدیریت کیفیت جامع رابرعملکرد 49 سازمان متوسط وکوچک که برخی دارای گواهینامه ISO9000 و تعدادی هم فاقد این گواهینامه موردبررسی قرار گرفت و هیچ تفاوت قابل توجهی بین شرکتهای کوچک و متوسط دارای ویا فاقدگواهینامه ISO9000 دربکارگیری مدیریت کیفیت جامعه و عملکرد سازمانی آنها یافت نشد - . - Rahman '2000 درحالیکه براساس تحقیقی دیگر در بین 80 سازمان دارا و فاقد گواهینامه ISO9000 در مالزی ، دریافت گواهینامهISO9000 منجرب به یک عملکرد سازمانی بالاتر گردد - . - Sohail and Hoong ,2000 ارتباط بین شیوهای مدیریت کیفیت جامع و عملکردکیفیت را درواحدهای تولیدی که دارای گواهینامه ISO9001:2000 بودند درکشور مالزی مورد مطالعه قرارگرفت، نتایج این تحقیق بیان نمود شیوه های مدیریت کیفیت جامع تا حدی با عملکرد کیفیت واحدهای تولیدی که دارای گواهینامه ISO9001:2000 می باشند مرتبط می باشد.
همچنین توجه خریدار و بهبود مستمر به عنوان روشها یا شیوه های اولیه مدیریت کیفیت جامع در عملکرد کیفیت بشمار می آیند - . - Arumugam et al , 2000 همچنین یک بررسی جامع ازسیستم مدیریت کیفیت با در نظر گرفتن سوابق گذشته و اکنون و نیز شرایط یادگیری و روندها و شیوه های اجرای آن صورت گرفت تا تعیین نمایند که آیا بکارگیری سیستم مدیریت کیفیت براساسISO9000 ارزش هزینه و تلاش مورد نیازش را دارد یا خیر؟. - Oke et al, - 2007 ازطرف دیگر دریک بازه زمانی11ساله تحقیقی در خصوص تاثیر گواهینامهISO9000 برعملکرد سازمانها ومزیتهای تجاری حاصل از استقرار و پیاده سازی آن صورت گرفت ،نتایج حاصل از این تحقیق بیان نمود که گواهینامهISO9000 در سازمانها موجب کاهش اتلافها می گردد در حالیکه مزایای حاصل از هزینه ها وکیفیت بهتر، احتمال کمتری را دارا می باشد مگر درصورتی که انگیزه اتخاذ گواهینامهISO9000 جهت توسعه سازمان به جای انگیزه های خارجی باشد - . - Dick, 2009
براساس تحقیقی دیگر ارزشISO9000 بین سازمانهای مختلف متفاوت است و به چندین عامل داخلی و خارجی ازجمله ، انگیزه برای اجرا و بکارگیری ISO9000 ، سطح یا بلوغ مدیریت کیفیت ، استراتژی کاربرد آن ،گواهی ممیزان و حضور افراد وابسته است.که همه آنها خودبه مجموعه اهداف کیفیت سازمان و سطح تعهد مدیریت ارشد به منظور رسیدن به کسب وکار عالی بستگی دارند - . - Paksinska, 2010 وضعیت مدیریت کیفیت درسازمانهای دارای گواهینامه ISO9000 و فاقد این گواهینامه می باشند در چهار زمینه ابزار ، روش، مستندات و سنجش در کشور عمان مورد بررسی قرار گرفت ،نتایج حاصل از تحقیق نشان داد تفاوت های قابل ملاحظه ای در چهاربعد ذکر شده بین سازمان های دارای گواهینامه ISO9000 و فاقد این گواهینامه می باشند وجود دارد - . - Ashrafi and Bashir, 2011
براساس تحقیقی در امریکا تاثیر زیرساختهای مختلف مدیریت کیفیت و روشهای اصلی آن برکیفیت عملکرد 226واحد تولیدی مورد بررسی قرار گرفت، نتایج نشان داد مدیریت کیفیت یک رابطه مستقیم با بهبود کیفیت عملکرد وحمایت مدیریت ارشد دارد. - - Zu '2009 .نتایج حاصل از بررسی اصول اساسی استقرار سیستم مدیریت کیفیت جهت اخذ گواهینامهISO9001:2000 درموسسات بدون سود کوچک و متوسط نشان داد که استقرارو پیاده سازی دقیق و اصولی سیستم مدیریت کیفیت دریک شرکت موجب افزایش عملکرد تجاری وپس اندازهای زیر بنایی در تولید می گردد همچنین زمانیکه سیستم مدیریت کیفیت ،بعنوان بخشی از یک ابتکارعمل در سازمان استقرار می یابد موجب بهبود عملکرد سازمان در طولانی مدت می گردد - . - White et al ' 2009
براساس تحقیق انجام شده در استرالیا ،یک رابطه مثبت بین عوامل نرم مدیریت کیفیت - عوامل رفتاری مانندحمایت فروشنده،آموزش کارمند، فلسفه مدیریت ارشد،افزایش تعامل با کارمندان وخریداران - وعوامل سخت مدیریت کیفیت - تمایلات سیستمی مانند بهبود مستمر،کارایی، پایش واندازگیری - در سازمانهای کوچک و متوسط وجود دارد - Gadenne and ' 2009 . - sharmaدر طی تحقیقی دریونانی مشخص گردید وضعیت کسب وکار سازمانها و بهبود کیفیت آنها در درجه اول تحت تاثیر عوامل نرم و در مرحله بعد تحت تاثیر عوامل سخت مدیریت کیفیت جامع قرار دارند - - Fotopoulos and Psomas ' 2009.نتایج حاصل ازبررسی دلایل عدم تحقق نتایج مورد انتظار از اجرای برنامه های مدیریت کیفیت نشان داد، سازمانها به منظور رسیدن به حداکثر منفعت باید از یک متودلوژی کلان پیروی می نمایند و همچنین برنامه های مدیریت کیفیت باید با
