بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر شناسایی عوامل مؤثر بر پذیرش و کاربرد فناوریهای سیار در فرایند یاددهی و یادگیری در دبیرستانهای شهرستان بم بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دبیران و دانش آموزان دبیرستانهای دولتی، شاهد، تیزهوشان و غیرانتفاعی شهرستان بم میباشد که تعداد کل دبیران 294 نفر و تعداد کل دانش آموزان 3935 نفر بود که از این تعداد 167 دبیر و 351 دانشآموز به روش نمونه گیری تصادفی طبقهای انتخاب شدند.
ابزار پژوهش حاضر دو پرسشنامه محقق ساخته یکی مربوط به دبیران و دیگری مربوط به دانش آموزان بود که بر اساس مصاحبه نیمه ساختاریافته با معاونین فناوری مدارس شهر بم و الگوی پذیرش فناوری دیویس ساخته شده بود.
یافته های پژوهش نشان میدهد از بین عوامل ده گانه مؤثر بر پذیرش فناوریهای سیار عواملی همچون مدیریت خود در یادگیری و مهیا بودن شرایط در بین دبیران و دانش آموزان دبیرستانی شهر بم به صورت مشترک و عوامل کیفیت اداراک شده و تأثیر عوامل اجتماعی برای دانش آموزان پایینتر از حد متوسط قرار دارند و عوامل کارایی مورد انتظار و قصد استفاده به صورت مشترک برای دبیران و دانش آموزان و عوامل تلاش مورد انتظار، جذابیت و لذت فقط برای دانش آموزان بالاتر از حد متوسط قرار دارند.
همچنین از بین عوامل ده گانهای مؤثر بر کاربرد فناوریهای سیار عوامل جذابیت و لذت و قصد استفاده هم در بین دبیران و هم دانش آموزان دبیرستانی شهر بم به صورت مشترک بالاتر از حد متوسط قرار دارند و عامل خودکارآمدی برای دبیران و عوامل کارایی مورد انتظار، مهیا بودن شرایط، تأثیر عوامل اجتماعی، خودکارآمدی و مدیریت خود در یادگیری برای دانش آموزان پایینتر از حد متوسط میباشند و عواملی مانند تلاش مورد انتظار، سهولت دسترسی و کیفیت ادراک شده در بین دانش آموزان و دبیران در حد متوسط قرار دارند.
-1 مقدمه
در آغاز قرن بیست و یکم، افراد و جوامع با نیاز روزافزون خود به آموزش، مسئولیت فوق العاده سنگینی را بردوش مؤسسات آموزشی و ساختارهای سنتی آن قرار دادند؛ به طوری که در این دوران آشفته، دیگر روشهای سنتی آموزش نمی توانست پاسخگوی نیازهای افراد باشد. بدین ترتیب در بین مربیان این نیاز احساس شد که باید تغییرات و نوآوری هایی در آموزش و پرورش به وجود آید. یکی از این نوآوریها پیدایش فناوریهای نوینی مانند تخته های هوشمند، رایانه و اینترنت، و همچنین ابزارهای سیار است تا دانش آموزان و معلمان بتوانند با استفاده از این فناوری ها به منابع یادگیری وسیعی دست یابند، انگیزه یادگیری خود را افزایش و شکل های مختلف یادگیری را مورد استفاده قرار دهند.
از سوی دیگر با توجه به سرعت گسترش فناوری، امروزه با نسلی از ابزارهای سیار روبرو هستیم که تقراًیب تمامی قدرت موجود در کامپیوترهای شخصی در آنها نیز یافت میشود و با گسترش تکنولوژی و کاهش قیمت، استفاده از آنها نیز به سرعت در حال رواج در میان افراد جامعه به ویژه جوانان و نوجوانان است.. بنابراین گسترش و پیشرفت در ابزارهای سیار از یک سو و نیاز روز افزون بشر به یادگیری در جوامع اطلاعاتی از سوی دیگر فرصتهای یادگیری جدیدی با نام یادگیری سیار را برای همگان به وجود میآورد که این اجازه را میدهد که در هر زمان و در هر مکان افراد به فرآیند یادگیری و آموزش دسترسی داشته باشند.
گزارشها حاکی از آن است که در برخی از شرایط کاربران بالقوه به رغم دسترسی به فناوریهای جدید از آن استفاده نمیکنند و به عبارت دیگر فناوریهای جدید مورد پذیرش کاربران قرار نمیگیرند - وانگ، لین و تانگ1، - 2003 لذا درک عواملی که موجب پذیرش یک فناوری میشود و ایجاد شرایطی که تحت آن فناوری اطلاعاتی مورد نظر پذیرفته میشود از موضوعات مهم در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات است. خدمات و ابزارهای سیار هم از این قضیه مستثنی نیستند؛ برای مثال، کارلسون2 و همکاران - 2006 - بیان میکنند که چالش اساسی که در حال حاضر در حوزه سرویسهای سیار وجود دارد این است که چگونه و چرا پذیرش مردم نسبت به یک سرویس شکل میگیرد و یا آن را نمیپذیرند؛ در دهههای اخیر مدلهای مختلفی در ارتباط با پذیرش فنآوری طراحی و ارائه شده است؛
ادبیات موضوع پذیرش فنآوری نشان میدهد که تئوری عمل مستدل3، تئوری رفتار برنامه ریزی شده4، مدل پذیرش فناوری5، مدل ثانویه پذیرش فناوری و تئوری تلفیقی پذیرش و کاربرد فناوری6 از جمله مدلهای مطرح و پرکاربرد در زمینه پذیرش فناوری هستند لذا، پژوهش حاضر به دنبال یافتن علل و عوامل این پذیرش میباشد. از سوی دیگر، از آنجایی که یکی از اهداف به کارگیری فناوری های سیار آموزشی رفع تبعیضات آموزشی بین مناطق گوناگون شهری و روستایی است در این صورت استفاده از فناوریها در صورتی موفقیت آمیز خواهد بود که افراد نسبت به کاربرد آن نگرش مثبت داشته و در ضمن از توانمندیهای آن فناوری اطلاع داشته باشند.
بنابراین در این تحقیق منظور از فناوریهای سیار کاربرد رایانه، اینترنت، تلفنهای همراه و سایر ابزارهای سیار در آموزش مناطقی است که جزو مناطق برخوردار محسوب نمی شوند. از آنجایی که شهرستان بم استان کرمان به دلیل محرومیت های ناشی ازعوامل جغرافیایی مانند زلزله از شهرستانهایی است که مانند بسیاری از مناطق دور افتاده از امکانات آموزشی نظیر بهره مندی از آزمایشگاهها، کتابخانه های مجهز، معلمان مجرب و کارآزموده به نسبت کمتر از سایر نقاط ایران بهره مند است و از آنجایی که فناوری ها می توانند جایگزین بسیار خوبی برای بسیاری از این کمبود ها باشند، مسئله اساسی این است که چه عواملی در پذیرش این فناوریها برای دانشآموزان به عنوان مهمترین عنصر نظام آموزشی و معلمان به عنوان مهمترین عامل اجرایی در کلاس های درس، تاثیرگذار است؟
-1-1 یادگیری سیار
یادگیری سیار به یادگیری از طریق وسایل دستی و قابل دسترسی در هر زمان و مکان اشاره دارد. این یادگیری ممکن است رسمی یا غیر رسمی باشد. در گذشته یادگیری سیار غالباً به کاربرد فناوریهای سیار محدود بود، اما امروزه ملاک تفکر در این زمینه تحرک یادگیرندگان است.. میتوان گفت، یادگیری سیار یک شیوه آموزشی است که از وسایل قابل حمل و بیسیم و ابزارهای ارتباطی و رایانهای مثل تلفنهای هوشمند، رایانههای شخصی جیبی، رایانههای صفحهای، همیار دیجیتال شخصی، تلفنهای همراه و آیپدها برای انتقال مفاهیم و پشتیبانیهای آموزشی استفاده میکند.
-2-1 مدل پذیرش فناوری دیویس
این مدل توسط دیویس - 1989 - 7 مطرح شد و از بنیادی ترین و نافذترین نظریه های رفتار انسانی است و برای پیش بینی سطح وسیعی از رفتارها به کار میرود. مدل پذیرش بر این اساس استوار است که پذیرش نظامهای اطلاعاتی به وسیله دو متغیر اصلی در برداشت ذهنی از سودمندی و برداشت ذهنی از آسانی استفاده تعیین میگردد. ونکاتش8 و دیویس در سال 2000 کوشیدند با اضافه کردن سازههای جدید به مدل پذیرش فناوری، آن را توسعه دهند
در این مدل اختیاری بودن، تصویر ذهنی - میزانی که فرد تصور میکند استفاده از یک فناوری باعث ترفیع منزلت او میشود - ، تجربه فرد در استفاده از فناوری، داوطلبی و ارتباط شغلی - میزان حمایت فناوری از وظایف شغلی کاربر - ، کیفیت - ادراک کاربر از مطلوب یا نا مطلوب بودن عملکرد سیستم مورد استفاده - و قابلیت توضیح نتایج حاصل از استفاده از فناوری، به عنوان متغییرهای بیرونی تعیین و به مدل اضافه گردیدند.
شکل:1 مدل ثانویه پذیرش فناوری نتایج
-3-1 پیشینه پژوهش
پژوهش در زمینه یادگیری سیار و عوامل موثر بر پذیرش و کاربرد آن مورد توجه پژوهشگران میباشد به عنوان مثال عبداللهی - 1386 - در تحقیقی با عنوان »یادگیری سیار و نقش آن در آینده یادگیری الکترونیک« به بررسی ابعاد کلی این نوع یادگیری پرداخته و با ملاحظه دو نمونه از پروژههای انجام شده پیرامون یادگیری سیار در اروپا و آفریقا امکان پیاده سازی این تکنولوژی را در ایران مورد بحث قرار داده است و به این نتیجه رسیده است که مسئله پیش روی متخصصان تعلیم و تربیت طراحی و توسعه محیطهای یادگیری مناسب برمبنای اصول آموزشی صحیح است که تضمین میکند یادگیری به بهترین صورت در این محیط رخ خواهد داد و ترکیب یادگیری از راه دور با تکنولوژی تلفن سیار به منظور تولید یادگیری سیار، آینده یادگیری را تامین خواهد کرد.
