بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش کیفی حاضر با هدف شناسایی نقاط قوت و ضعف تشکیل تعاونیهای دانشجویی کشاورزی و با بهرهگیری از تکنیک دلفای در سه مرحله انجام شد. جامعه موردمطالعه تحقیق را افراد باتجربه و صاحب نظر در مورد تعاونیهای دانشجویی در استان کرمانشاه تشکیل دادند - 40 نفر - که به روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند.
نتایج نشان داد که کاهش ترس دانشجویان از کار عملی، یادگیری ماندگارتر و تقویت توانایی کارکردن دانشجویان با یکدیگر مهمترین نقاط قوت و نداشتن پشتوانه مالی و یا فراهم نشدن سرمایه در زمان لازم، کمبود ابزار و ماشین آلات و یا وجود ابزار و ماشینآلات کهنه و مستهلک و عدم تعریف کارهای عملی و گروهی در سرفصلهای برخی از دروس کشاورزی مهم-ترین نقاط ضعف تشکیل و توسعه تعاونیهای دانشجویی کشاورزی میباشند.
مقدمه
نیاز به گسترش آموزش عالی به عنوان یک ضرورت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در بسیاری از کشورها مورد حمایت قرار گرفته است - گنشوٍ، . - 2002 بیشک نیروی انسانی یکی از مهمترین سرمایههای هر کشور در جهت پیشرفت اقتصادی به شمار میآید. بهطوری که اغلب اقتصاددانان معتقدند که در نهایت منابع انسانی است که روند و ویژگی اقتصادی و اجتماعی کشور را تعیین می-کند.
گویاترین صحنه نمایش واقعی نیاز به نیروهای انسانی ماهر و متخصص در زمینه کشاورزی، شرایط عرضه و تقاضای نیروی انسانی در بازار کار کشاورزی در مناطق روستایی و قطبهای تولیدی در سراسر کشور است. شرایط این عرضه و تقاضا در وضعیت موجود، حاکی از بیکاری بیش از حد بروندادهای نظام آموزش کشاورزی در سطوح مختلف است که یکی از دلایل آن را میتوان ناشی از عدم تطابق توانمندیهای دانش آموختگان با نیازهای مهارتی و تخصصی مورد نیاز در واحدهای تولیدی و تبدیلی در بخش کشاورزی فرض کرد - شهبازی و علی بیگی، . - 1385
از سوی دیگر، با وجود نیروی انسانی آموزش دیده و جوان در رشته-های کشاورزی، زمانی میتوان به جذب آنها در بخش های غیر دولتی و مولد امید بست که به دنبال تغییر در حیطه دانش، تغییرات بینشی و مهارتی را نیز ایجاد کرد - خسروی پور و سلیمانپور، . - 1388 برای توسعه پایدار کشاورزی در ایران، آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی مورد نیاز بخش کشاورزی، حائز اهمیت فراوان است. به طوری که دانشآموختگان کشاورزی بتوانند از دانش کارآمد و فناوری و مهارتهای حرفهای برخوردار شوند - میردامادی و جنگی مرنی، . - 1390
بسیاری از صاحبنظران علت بیکاری تحصیل کردههای بخش کشاورزی را نبود شایستگیها و مهارتهای مورد نیاز بازار کار ذکر میکنند و راهحل کاهش بیکاری را آموزش بهینه و کاربردی میدانند - موحدی، . - 1383 آشکروفت و گریفیتَ - - 1991 بیان می-کنند که دانشجویان احتیاج دارند تا از طریق کار در گروهها و مسئولیتپذیری در یادگیری خودکفا شوند.
یکی از راهبردهای رسیدن به این امر، تشکیل تعاونیهای دانشجوئی است. تعاونیهای دانشجویی میتواند مناسب ترین عرصه برای یادگیری تجربی دانشجویان در دوران تحصیل باشد زیرا از مزایای آن، حضور جمعی است که موجب پرورش روحیه کار گروهی میشود - نجات، . - 1390 تعاونیهای دانشجویی با تکیه بر یادگیری تجربی تغییرات مثبتی ایجاد خواهند کرد که شامل موارد زیر میباشد:
✓ آشنائی با روشهای مختلف کاشت و پیچیدگی و فعالیتهای کشاورزی
✓ توسعه و گسترش یادگیری در قالب تشکل دانشجویی
✓ نقش تعاونی در خودکفایی و خودباوری
✓ توانمندسازی دانشجویان برای اجرای پروژههای بزرگتر کشاورزی در آینده
✓ بنا نهادن رهیافت مشارکتی و گسترش آن - حمدحیدری، . - 2008
تقویت تشکلهای دانشجویی در قالب تعاونیها، میتواند در کاهش بیکاری قشر تحصیلکرده بخش کشاورزی نقش مهمی ایفا کند. اما عوامل زیادی هستند که بر نحوه کار تعاونیهای دانشجویی تأثیر میگذارند. برخی از دلایل ضعف یک تعاونی از دیدگاه خواجه محمدی - - 1389 نیز عبارتند از:
➢ ضعف در انتخاب مدیران، بهویژه آنهایی که نتوانند بهخوبی از تعاونی خود حمایت نمایند.
➢ اعضایی که از تعاونی استفاده میکنند اما از پذیرش مسئولیت سرباز میزنند، هر عضو باید در صورتی که مسئولیتی به وی پیشنهاد میشود یا زمانی که به وی نیاز بود آماده قبول آن باشد، تمامی اعضا باید فرصتهای برابری جهت ریاست تعاونی داشته باشند.
➢ عدم آموزش مستمر اعضا در خصوص مشکلاتی که تعاونی با آن مواجه است و چالشهایی که باید با آن روبهرو شوند.
➢ عدم حمایت مالی کافی از تعاونی - سرمایه قابل ریسک - برای تحقق امور.
➢ استراتژی مدیریت کاهش هزینهها که گرانترین نوع استرتژی مدیریتی برای تعاونی است. استراتژی مدیریت قیمت زیاد که معمولاً کمهزینهترین استراتژی برای تعاونی است.
➢ عدم کنترل کافی بر تشکیل دستههای مختلف در تعاونی و گروههایی با منافع خاص.
➢ اشتباه در سیاستگذاری مالی، نظیر گسترش بیش از حد اعتبار، سرمایه بسیارکم، سوابق مالی ضعیف، عدم وجود برنامه نظاممند برای باز پرداخت وامها که از نظر مالی سالم باشد.
➢ اشتباه در آموزش و فعالیتهای اجتماعی، این امر با عدم موفقیت در تفهیم ایدهآلهای تعاونی برای اعضای نا آشنا به مسائل وفاداری اعضا به تعاونی و یا مبارزه با توسعه چند دستهگی در تعاونی آغاز میشود.
➢ اشتباه مدیریتی نظیر فهرست نامشخص موجودی، مکان نامناسب، تجهیزات نامناسب، عدم صداقت کارکنان، مدیریت ناکارآمد، مدیران بیلیاقت، انتصاب خویشاوندان در پستهای مهم. باید یادآور شد که کار کردن در تعاونیها به همراه تحصیل در دانشگاه به دانشجویان کمک میکند تا خلاق و سازنده شوند. در حال حاضر، فارغالتحصیلان کشاورزی مایل نیستند در نواحی روستایی و سخت کار کنند و مناطق دوردست کشور از کمبود ارتباط بین متخصصان و جوامع روستایی رنج میبرد. این تعاونیها باعث میشود تا نگرش دانشجویان به سمت کار با گروههای اقلیت و زبانهای مختلف که در نواحی دوردست مختلف زندگی میکنند تغییر کند.
از طرف دیگر، کشاورزان، همیشه فارغالتحصیلان کشاورزی را بهخاطر نداشتن تجربه عملی مورد انتقاد قرار میدهند. در تعاونیهای دانشجویی، دانشجویان در مرکز فعالیتها و در تماس با طبقات مختلف مرتبط با کشاورزی - از کشاورزان تا وزیرکشاورزی - هستند و ارتباط دانشجویان با کشاورزان بسیار قویتر میشود چرا که آنها تعامل پایدارتری را در طول تحصیل و پس از فراغت از تحصیل با کشاورزان داشتهاند - حمدحیدری، . - 2008 با توجه به مطالب ذکر شده در بالا، تشکیل تعاونیهای دانشجویی برای کاربردی کردن دروس نظری و آماده کردن دانشجویان برای ورود به بازار کار بسیار مهم به نظر میرسد. لذا شناسایی نقاط قوت و نقاط ضعف پیش روی تشکیل و توسعه تعاونیهای دانشجویی کشاورزی، برای تسهیل این روند حائز اهمیت است.
روش شناسی پژوهش
پژوهش حاضر با استفاده از تکنیک دلفای از افراد صاحب نظر - متخصص - و به روش نمونهگیری هدفمند صورت گرفته است. افراد صاحب نظر در این پژوهش شامل افراد درگیر و صاحب نظر در زمینه تعاونی دانشجویی کشاورزی بودند - جمعاً 40 نفر - . در مرحله اول دلفای یک پرسشنامه باز حاوی دو سوال در رابطه با نقاط قوت و نقاط ضعف تشکیل و توسعه تعاونیهای دانشجویی کشاورزی، در اختیار صاحب نظران قرار گرفت.
پس از تکمیل پرسشنامه مرحله اول با استفاده از روش تحلیل محتوا و کدگذاری، 23 نقطه قوت و 48 نقطه ضعف مشخص شدند که بر اساس خلاصه برداری و جمع بندی این نکات، گویههای مورد نظر جهت تنظیم پرسشنامه مرحله دوم استخراج گردید. پرسشنامه مرحله دوم یک پرسشنامه بسته در قالب 23 گویه نقاط قوت، 19 گویه نقاط ضعف با طیف لیکرت 5گزینهای - از بسیار کم تا بسیار زیاد - بود که جهت تحلیل آن از نرم افزار آماری SPSSاستفاده شد.
بر این اساس، گویههایی که میانگین میزان موافقت آنها بیش از 3/5 بود به عنوان گویههای معتبر جهت استفاده در پرسشنامه مرحله سوم شناخته شد. پرسشنامه مرحله سوم که شامل گویههایی با گزینههای مخالف و موافق بود، تهیه گردید و در اختیار اعضا قرار گرفت. پس از تحلیل پاسخها توسط نرم افزار SPSS، پاسخهایی که میزان توافق اعضا بر روی آنها بیش از 66 درصد بود بهعنوان نقاط قوت و نقاط ضعف تشکیل تعاونیهای دانشجویی کشاورزی شناسایی گردید.
نتایج
نقاط قوت و نقاط ضعف پیشروی تشکیل و توسعه تعاونیهای دانشجویی کشاورزی بر اساس توافق نهایی صاحبنظران - نتایج حاصل از دور آخر - .
