بخشی از مقاله
چکیده
رشد روز افزون جمعیت و افزایش میزان مصرف محصولات کشاورزی و تولیدات دامی اهمیت و جایگاه بخش کشاورزی با کلیه زیربخش های مربوط به آن - زراعت، دامپروری وغیره - نمایانتر کرده است. مطالعه حاضر ضمن معرفی نقش بیمه کشاورزی، عوامل موثر بر تمایل کشاورزان استان آذربایجان شرقی که یکی از قطب های عمده بخش کشاورزی ایران محسوب می شود و تحقیقات چندانی در استان مذکور علیرغم اهمیت آن صورت نگرفته، پرداخته است.
این تحقیق از نوع توصیفی- پیمایشی می باشد. جامعه آماری این تحقیق کشاورزان دارای بیمه و فاقد بیمه کشاورزی در استان آذربایجان شرقی در سال زراعی 1390 -91 بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS 13 استفاده شده است.
آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد که بین عوامل تحصیلات کشاورزان، سن کشاورزان، آموزش و ترویج کشاورزان، میزان حق بیمه پرداختی توسط کشاورزان، ریسک گریزی کشاورزان، میزان غرامت دریافتی کشاورزان، اندازه مرزعه، مالکیت اراضی، تنوع محصولات کشاورزی، سابقه دریافت غرامت توسط کشاورزان و میزان آگاهی کشاورزان از اهداف و فواید بیمه در سطوح مختلف دارای رابطه معناداری بوده اند.
مقدمه
رشد روز افزون جمعیت و افزایش میزان مصرف محصولات کشاورزی و تولیدات دامی اهمیت و جایگاه بخش کشاورزی با کلیه زیربخش های مربوط به آن - زراعت، دامپروری وغیره - نمایانتر کرده است.
از طرفی فعالیت های بخش کشاورزی به دلیل وابستگی زیاد به شرایط محیطی با ریسک زیادی همراه است. وجود این ریسک هموراه نگرانی کشاورزان را پیرامون درآمد آنها در پی داشته و در این راستا، بیمه به عنوان تضمین و اطمینانی برای جلوگیری از بازماندن روند تولید و ابزاری برای کاهش ریسک و افزایش انگیزه سرمایه گذاری در کشاورزی مطرح بوده است.
مهجوری و همکاران - - 1390 به نقل از لی - Lee ,1982 - می نویسند: بیمه ی محصولات، کشاورزان را در برابر نابودی یا ضایع شدن محصول با پرداخت حق بیمه ی اندکی محافظت نموده و نیز می تواند منبع اطمینان و اعتماد کشاورزان برای پذیرش و تقاضای بیمه و استفاده از نوآوری ها و روش های اصلاح شده ی کشاورزی و همچنین زمینه ساز سرمایه گذاری بیشتر در کشاورزی باشد.
طبق آمار فائو، بیمه محصولات کشاورزی در بیش از 70 کشور جهان در شکل ها و اهداف گوناگونی مورد استفاده قرار گرفته است. به طور دقیق تر، کشورهای توسعه یافته برنامه های بیمه را فقط جهت ایجاد یک وسیله برای مدیریت خطر پذیری و ریسک به اجرا در نمی آورند، بلکه با اجرای این برنامه ها، سعی در بهبود دسترسی کشاورزان به اعتبارات، تشویق کشاورزان به تولید محصولات با ارزش و پرریسک و ایجاد پایداری بیشتر در کشاورزی و صنایع وابسته به آن دارند
با توجه به اندک مطالب فوق الذکر می توان به طور خلاصه عنوان نمود که عدم حمایت و به عبارتی عدم زمینه سازی بستر سرمایه گذاری و توجیه پذیر نمودن فعالیت در بخش کشاورزی از طرفی و نیز نیاز روز افزون جوامع به تامین غذایی با توجه به رشد جمعیتی جهان، حداقل صدمات آن به کشورهای فاقد برنامه و حمایت از بخش کشاورزی، واردات مواد غذایی مورد نیاز و خروج ارز و سرمایه های ملی و وابستگی آنها خواهد بود.
روش شناسی پژوهش
پژوهش حاضر را میتوان از نظر هدف، پژوهشی کاربردی و از نظر گردآوری داده ها یک تحقیق میدانی، و در کل یک تحقیق توصیفی- پیمایشی به حساب آورد و از آنجا که جامعه خاصی را مطالعه می کند، در زمره مطالعات موردی نیز جای میگیرد.
برای گردآوری اطلاعات از روشهای کتابخانه ای - مراجعه به کتب، مقالات، آرشیو، اینترنت و ... - و میدانی - توزیع پرسشنامه - استفاده شده است .
پنجمین کنگره علوم ترویج و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایران و اولین کنفرانس بین المللی خدمات مشاوره ای روستایی در آسیا و اقیانوسیه:
جامعه آماری این پژوهش شامل کشاورزان دارای بیمه و فاقد بیمه کشاورزی در استان آذربایجان شرقی می باشند. طبق آخرین آمار اعلام شده توسط مرکز آمار ایران، جامعه آماری مذکور 244840 نفر می باشند که شامل شاغلین زیربخش های مختلف کشاورزی - زراعت، باغبانی و ترکیب زراعت و باغبانی و غیره - می باشد.
مقدار حجم نمونه با استفاده از از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران با توجه به اینکه - q , p مقدار توزیع صفت و عدم توزیع آن - مساوی 0/5، و N مقدار حجم نمونه برابر 244840 ، و e نیز برابر با 0/07 در نظر گرفته شده است، برابر 195 تعیین گردیده و در نهایت از 220 پرسشنامه توزیعی جهت این امر، تجزیه و تحلیل پژوهش با 192 پرسشنامه کامل، با روش آماری تحلیل عاملی جهت تبیین تمایل کشاورزان به بیمه کرن محصولات خود و با استفاده از نرم افزار SPSS / v13 صورت گرفت.
اعتبار پایایی پرسشنامه ، با انجام تست پایلوت - پیشرو - و با پرسشنامه تعداد 30 نفر از کشاورزان به تصادف انتخاب شدند. بر این اساس ضریب پایایی پرسشنامه تحقیق با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ توسط نرم افزار SPSS 13 برابر 0/ 893 بدست آمد.
نتایج
الف : نتایج توصیفی
-1 سطح تحصیلات کشاورزان
نتایج نشان داد که 22/9 درصد کشاورزان بیسواد مطلق، 18/8 درصد ابتدایی، 26 درصد راهنمایی، 15/1 درصد دبیرستان و 17/2 درصد دارای تحصیلات دانشگاهی بودند. با توجه به نتایج جدول شماره - 4-4 - اغلب کشاورزان از سطح تحصیلات مناسبی برخوردار بودند.
