بخشی از مقاله
چکیده
بانک ها سیستم های کنترل داخلی را برای شناسایی و مدیریت ریسک ها تدوین می کنند . تدوین یک سیستم کنترل داخلی اثربخش جزء اصلی حاکمیت شرکتی است، زیرا کنترل داخلی یکی از بهترین مکانیزم های کنترلی بانک ها است. هدف از این پژوهش شناسایی مولفه های کنترل های داخلی در بانک ها با روش دلفی فازی است.این تحقیق کاربردی و از نوع توصیفی-توسعهای - اکتشافی - و همچنین موردی است که در سال 1395 در بانک ها انجام شد.
برای انجام تحقیق در روش دلفی و دلفی فازی 20 نفر از خبرگان انتخاب شدند. در این تحقیق دو سوال اصلی تنظیم شد. بعد از تکمیل تحقیق و محاسبات ریاضیاتی دلفی فازی مولفه های کنترل های داخلی بانک ها مشخص شدند. یافته ها نشان داد که مولفه های اصلی کنترل های داخلی در بانک ها شامل محیط کنترلی، ارزیابی ریسک، فعالیت های کنترلی، اطلاعات و ارتباطات و فعالیت های نظارتی می باشد.
مقدمه و بیان مسأله
از مهم ترین ساز و کارهایی که در زمینه هدایت اثربخش و کارآی سازمانها به خصوص بانک ها و نهادهای مالی ابداع شده است، مفهوم کنترل های داخلی است - ارجمندی نژاد، . - 1385 کنترل داخلی یک سازمان شامل سیاستها و روشهایی است که برای تأمین اطمینان نسبی ازدستیابی به هدفهای سازمانی به وجود می آید. اطمینان نسبی بدان معنی است که هیچ ساختار کنترل داخلی ایده آل نیست و مخارج کنترل داخلی یک واحد تجاری نباید بیش از منافع مورد انتظار آن باشد. سه هدف اصلی کنترل های داخلی شامل اثربخشی و کارایی عملیات، قابلیت اتکای گزارشگری مالی و رعایت قوانین و مقررات می باشد.
برای رسیدن به این سه هدف کنترل های داخلی دارای 5 مولفه کلیدی هستند: - 1 - محیط کنترلی، - 2 - فعالیت های کنترلی، - 3 - ارزیابی ریسک، - 4 - اطلاعات و ارتباطات، - 5 - نظارت. هر یک از این مولفه ها نیز دارای زیر مجموعه هایی هستند که در هر سازمانی قابل شناسایی اند - لانسیلتو و همکاران2، . - 2016 کنترل های داخلی دارای کاربردهای فراوانی اند - پالرمو3، . - 2011 به طور معمول سیستم های کنترل داخلی برای شناسایی و مدیریت ریسک ها به کار می روند و یکی از اجزای مهم حاکمیت شرکتی دولت - اداره امور سازمانی دولت - اند. سازمانی که کنترل داخلی ندارد در صورتهای مالی دارای ضعف های با اهمیتی است.
سازمان های حرفه ای زیادی به کنترل داخلی اشاره نموده و آن را مورد تاکید قرار داده اند. گرچه در قسمت قبل 5 جزء کلیدی کنترل های داخلی معرفی شد اما سیستم های کنترل داخلی دارای مولفه هایی هستند که متناسب هر سازمان، فرهنگ و اقتصاد و سطوح توسعه ای هر کشور باید شناسایی شوند تا بر اثربخشی آنها افزوده شود - لانسیلتو و همکاران، . - 2016 این موضوع در خصوص بانکها هم به دلیل ماهیت متفاوت فعالیت هایشان صدق می کند.
در نظام بانکداری، کنترل داخلی مناسب مبنای اساسی برای بانکداری سالم و ایمن بوده و یک نظام کنترلی مناسب، مدیریت را در جهت حفظ منابع و منافع بانک یاری مینماید. معمولا هر بانک در منشور خود اهداف سازمانی را تعیین و راهبردهایی جهت دستیابی به اهداف مشخص میکند. این اهداف ممکن است برای بانک یا فعالیتهای آن تعریف گردد - کورش پسندیده، . - 1391 دستیابی به این اهداف بدون یک نظام کنترل داخلی دقیق به همراه مولفه هایی شفاف ممکن نخواهد بود، لذا مسئله اصلی این تحقیق شناسایی و ارزیابی مولفه های کنترل های داخلی در بانک ها می باشد.
خلاصه تحقیق
پیچیدگی سازمانی، وجود کسری، انتقال گیرنده جدید بودن، خطر تداوم فعالیت، سطح ریسک و کوچک بودن موسسه حسابرسی کننده سال گذشته، از علائم بااهمیت وجود نقاط ضعف در سیستم کنترل داخلی موسسات غیر انتفاعی قلمداد می شوند. عوامل مربوط به نیروی انسانی شاغل در واحد اداری و مالی، سیستم حسابداری دولتی کنونی دستگاه های اجرایی - مبنای نقدی تعدیل شده - و نارسایی های موجود در قوانین مالی و محاسباتی کنونی باعث بروز نارسایی در سیستم کنترلهای مالی دستگاه های اجرایی گردیده است.
ضعف های بااهمیت موجود در گزارش حسابرس در خصوص کنترل های داخلی واحدهای تجاری از بعضی معیارهای مالی تاثیر می پذیرد. در صورت وجود ضعف و نارسایی در سیستم کنترل های داخلی، شاخص ریسک سیستماتیک شرکت ها افزایش می یابد از دیدگاه مدیران گزارشگری داوطلبانه مدیریت درخصوص کنترل داخلی، گزارشگری مالی را بهبود و از دید حسابرسان نیز گزارشگری اجباری مدیریت در خصوص کنترل داخلی، گزارشگری مالی را بهبود نمی بخشد.حسابداران رسمی، سیستم کنترل داخلی شرکت های موجود در کشورهای با فرهنگ فردگرایی زیاد و فرهنگ فاصله قدرت کم را، قویتر از فرهنگ فردگرایی کم و فاصله قدرت زیاد ارزیابی می کنند؛ ضمنا آنها ریسک کنترل فرهنگ جمع گرا را بالاتر از فرهنگ فردگرا تعیین می کنند.
کنترل داخلی: فرآیندی است که به منظور کسب اطمینان معقول - نسبی - از تحقق اهداف زیر توسط هیئت مدیره، مدیریت و سایر کارکنان یک واحد اقتصادی برقرار می شود: اثربخشی و کارآیی عملیات، قابلیت اعتماد گزارشدهی مالی، رعایت قوانین و مقررات مربوط، تشویق کارکنان به رعایت رویه های واحد تجاری و سنجش میزان رعایت رویه ها و حفاظت داراییها در برابر ضایع شدن، سوء استفاده و تقلب. برای دست یابی به اهداف کنترل های داخلی 5 مولفه شامل - محیط کنترلی، فعالیت کنترلی، ریسک، اطلاعات و نظارت - موجود است.
- آقایی و سیدنژاد فهیم، . - 1385 مولفه های موجود در سازمانهای مختلف متفاوت اند و این تفاوت در زیر مولفه ها بسیار مشهود تر است. بانک ها به دلیل ماهیت متفاوت فعالیت هایشان دارای ابعاد کنترلی متفاوتی هستند. در بانک ها وجه نقد و نحوه برخورد با آن در درجه اول و سپس تسهیلات بانکی از حساسیت بالایی برخوردار است.
