بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش به نقش برنامهریزی آموزشی در ایجاد طراحی اقتصاد مقاومتی، و از مسیر آن آموزشهای مهارتی، تولید و انتقال فناوری، فعالیتهای دانشبنیان و نوآورانه، ایجاد و ارتقای توان کارآفرینی و ارتقای توان عوامل تولید که ازجمله ابعاد تأثیرگذاری برنامهریزی آموزشی بر فرآیند توسعه اقتصاد مقاومتی است پرداخته؛ از همین روی توجه به برنامهریزی آموزشی در جهت طراحی اقتصاد مقاومتی و برنامههای اجرایی دولتها در سازمانها،ضرورت دارد بر اساس محتوا موردتوجه قرار گیرد.
روش پژوهش تلفیقی - کمی و کیفی - توصیفی - تحلیلی بوده؛ جمعآوری اطلاعات در آن، با ترکیبی ا ز روشهای تحقیق اسنادی، کتابخانهای و علمی پژوهشی ،میدانی صورت گرفته است؛ازآنجاییکه تبدیل تهدیدها به فرصتها از مسیر برنامهریزی آموزشی میتواند طراحی اقتصاد مقاومتی پویا و تأثیرگذار و ماندگار را ایجاد کند؛ در این تحقیق، پس از مرور ادبیات اقتصاد مقاومتی، بهضرورت برنامهریزی آموزشی و مدلی مفهومی آز آنکه بتواند به ایجاد راهبردها و سیاستهای کلی طراحی اقتصاد مقاومتی، جهت توانمندسازی محتوای آموزشی نظام آموزشی کشور برای رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی و دستیابی بدان کمک کند، پرداختهشده است.
مقدمه:
امروز با شدت گرفتن تحریمهای غرب، علیه جمهوری اسلامی ایران در سالهای اخیر، عبارت »اقتصاد مقاومتی« در ادبیات اقتصادی کشور و الگوی اقتصاد مقاومتی برای برونرفت از مشکلات اقتصادی مطرح و تبیین آن بر عهدهی اندیشمندان گذاشته شد. اقتصاد مقاومتی را باید واژه جدیدی دانست که بر ای اولین بار در سال 1389توسط مقام معظم رهبری ایران به ادبیات اقتصادی ایران افزوده شد.
از آن زمان تاکنون استنباطهای متفاوتی از ا ین واژه صورت گرفته است به گو نه ای که بر خی آن را اقتصادی بسته ، خودکفا و مستحکم و گروهی آن را اقتصادی تاب آور و در تعامل با اقتصاد جهانی دانستهاند. البته مفهوم اقتصاد مقاومتی منحصر به ایران نبوده و گروهی از اقتصاددانان در قالب »تئوری سیستمهای جهانی« و سیکلهای کندراتیف و گروه دیگری با استفاده از تئوری بازیها برای تفسیر چگونگی ظهور و افول بحرانهای اقتصادی در نظام سرمایهداری تلاش کردهاند. - بختیار زاده، . - 1388
واژه مقاومت به استعداد بازیابی و برگشت به وضعیت اولیه سیستم بعد از مواجهشدن با تکانه - شوک - اشاره دارد و اقتصاد مقاومتی اقتصادی است که توانایی مقابله با شوکهای وارده و قابلیت انعطاف در شرایط مختلف و توانایی عبور از بحران را داشته باشد - دانش جعفری، . - 1392 بهبیاندیگر، اقتصاد مقاومتی به مفهوم توانایی جوامع در انطباقپذیری برای مواجهه با تکانهها است که طبق ادبیات نهادی »کارایی تطبیقی« نامیده میشود و میزان کارایی به انعطافپذیری ماتریس نهادی جامعه بستگی دارد - داوودی و جعفریه، 1393، ص . - 151
استعداد بازیابی و برگشت به وضعیت اولیه، تابآوری یا مقاومت هنگامی ممکن است که اقتصاد از سازوکارهایی برخوردار باشد تا آثار شوکها را کاهش دهد و از آن با عنوان »جذب شوک« نامبرده میشود . - Briguglio,2011 - بحرانهای مالی پیامدهای گوناگونی برای کشورهای مختلف جهان داشته و سبب شدهاند تا سرمایهگذاری بنگاهها درزمینهی نوآوری تعدیل گردد - . - Archibugi et al,2013
در چنین شرایطی، چگونگی رویارویی کشورها با بحران اقتصادی، موضوع مطالعه اقتصاددانان قرار گرفت. برای نمونه - Briguglio,2009 - از اصطلاح »فنریت اقتصادی« برای اشاره به توان یک اقتصاد برای بهبود آثار تکانههای برونزای مخالف استفاده کرد و آن را در دو مفهوم توانایی اقتصاد برای بهبود پرشتاب شرایط پس از وقوع تکانههای ویرانگر اقتصادی و ایستادگی در برابر پیامد تکانههای مذکور به کار گرفت . - Briguglio,2011 - توانائی یادشده، دارای ابعاد گوناگونی است که در سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغشده، بازتاب یافته است.
بر این پایه، اقتصاد مقاومتی، شامل مجموعهای از سیاستها و بایستههای اقتصادی است که بافرهنگ اسلامی، شرایط بومی و اقتضائات تاریخی سازگار است - امیری طهرانی زاده، 1394، ص . - 35بهطور خلاصه اقتصاد مقاومتی از جنبه ایستادگی در برابر آثار تکانههای اقتصادی به مفهوم اقتصاد تابآوری نزدیک بوده اما وجه تمایز آن برگرفته از فرهنگ اسلامی و سازگاری با شرایط بومی است. اقتصاد مقاومتی مجموعهای از سیاستهای اقتصادی است که دستیابی به اهداف سند چشمانداز بیستساله، ارتقای درآمد و نقش طبقات کمدرآمد و متوسط، دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانشبنیان در منطقه و ارتقای بهرهوری را دنبال میکند.
اقتصاد مقاومتی درونزا، مردم بنیاد، دانشی بنیان و عدالت محور - عدالت اقتصادی و اجتماعی - است و در آن از سرمایه انسانی با عنوان ظرفیت کشور برای تحقق اقتصاد مقاومتی تعبیر شده است. در این راستا دولت به برنامهریزی، زمینهسازی، هدایت، نظارت و کمک، آمادهسازی، جلوگیری از سوءاستفاده و فساد اقتصادی موظف شده است.
برای پیادهسازی سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی نیز راهبردها و سیاستهای معرفیشده که برخی از آنها عبارتاند از: مبارزه با فساد، ارتقای بهرهوری از طریق تقویت رقابتپذیری، ترویج تولید ملی از مسیر مصرف تولیدات داخلی، تخصیص بهینه منابع مالی از طرق صرفهجویی در هزینههای عمومی کشور، تقویت سرمایه انسانی، بهبود برنامهریزی و مدیریت، توسعه کارآفرینی و توانمندسازی نیروی کار، توسعه عدالت اجتماعی و تقویت فرهنگی از طرق تبیین ابعاد اقتصاد مقاومتی و تبدیل آن به گفتمان فراگیر ملی که نظریههای آن توسط مقام معظم رهبری جمهوری اسلامی ایران ارائه گردیده است، ضرورت توجه به مفاهیم دانشی و متغیرهای مهم و مؤثری را که تاکنون در بستر اقتصاد مقاومتی موردمطالعه قرار نگرفته را میطلبد.
ازاینرو محققان در این پژوهش باهدف کالبدشکافی دانش مربوط به اقتصاد مقاومتی ،مدل مفهومی زیر را جهت تبیین آن مطرح میکنند. ازآنجاییکه هر مقاله علمی پژوهشی نیازمند پیشینه تجربی است؛ پژوهش حاضر به دودسته تقسیم میشود. دسته نخست به موضوع بررسی آثار بحران اقتصادی و سیاستهای معطوف به رویارویی با تأثیر بحران و ترمیم پیامدهای منفی مربوطه بر آموزش عمومی کشور اختصاص دارد. دسته دوم به موضوع تدوین راهبرد، سیاست و اعتبار سنجی آن مربوط میشود. سانتوریدیسی و همکاران - 1 - 2014 بر نقش نهادها بر بحران اقتصاد جهانی و تجربه یونان بهعنوان نمونه بارز آن تأکید داشته و اصلاح نظام آموزشی کشور را حائز اهمیت میداند.
