بخشی از مقاله
چکیده
دشت میاندوآب از نظر تنوع و گوناگونی واحدهاي مورفولوژي غنی است .این تنوع مورفولوژي بیشتر به دلیل عوامل اقلیمی و ویژگی هاي سنگ شناخت ، فرایندهاي فرسایش ،هوازدگی و حرکات زمین ساختی است . این پژوهش به عنوان یک دستاورد ژئومورفولوژیکی به بررسی میراث ژئومورفولوژیکی پرداخته است .
میراث ژئومورفولوژیکی موجود در منطقه مورد بررسی به سه دسته کلی ،واحدهاي مورفودینامیک ،مورفوتکتونیک و مورفوژنتیک و در قالب یک نقشه ژئومورفولوژي ارائه شده است . براي این منظور به بررسی میدانی و تهیه ي تصاویر از واحدهاي مورد اشاره پرداخته شده است و در نهایت نقشه ي ژئومورفولوژي منطقه در محیط GIS انجام شد با توجه به نقشه به دست آمده چنین نتیجه گیري شد که سطوح دشتی با ارتفاع 1000 -2000 متر بیشترین مساحت منطقه را به خود اختصاص داده است .
-1 مقدمه
ژئومورفولوژي ،بررسی زمین شکلها و بویژه بررسی ماهیت ، منشا ،فرایندهاي ظهور و توسعه و ترکیب مواد زمین است.ژئومورفولوژي کاربردي بیانگر انتظام و کنترل پیاپی کلیه پستی و بلندي ها است . ژئومورفولوژي تشخیص و توصیف شکل هاي سطحی زمین است و هدف از کاربرد آن بررسی، دسته بندي و پیش بینی تحول آینده و فعلی این شکل ها است.
این بررسی ممکن است توصیف ساده کمیت هاي رودخانه با ویژگی هاي یک حوضه زهکشی و ارتباط آن با متغیرهاي زمین شناسی ، آب شناسی ،شرایط آب وهوایی ، چگونگی دخالت انسان و...باشد.در ژئومورفولوژي بزرگ ترین واحد فرمی چشم انداز است و هر چشم انداز شامل چند منظر می شود .واحد سوم در طبقه بندي فرمیک ، زمین نما است .این واحد رابطه ي میان مواد مادري و فرم هاي اراضی را مشخص می کند. کوچکترین واحد تقسیمی در ژئومورفولوژي فرم اراضی است.در این واحد پدیده هاي ژئومورفولوژي شناسایی و برحسب فرایند شکل گیري طبقه بندي می شود
به واسطه عملکرد فرآیندهاي مختلف، اشکال مختلفی در سطح زمین بوجود آمده اند این اشکال بر پایه مهمترین ویژگی شکل گیري آنها یعنی " منشا و فرآیند تشکیل" به سه واحد ژئومورفولوژیکی کلی می توانند تقسیم شود :
- واحدهاي مورفودینامیک
- واحدهاي مورفوتکتونیک و تکتونیک
- واحدهاي مورفوژنتیک و مورفوژنتیک کارستی
بیان این نکته ضروري است که در بسیاري از واحدهاي مورفولوژیکی طبقه بندي شده ، ترکیبی از دو یا سه عامل نقش آفرین می باشند. در این پژوهش به بررسی واحد مورفودینامیک پرداخته می شود .
نیري - 1382 - در پایان نامه خود به مطالعه تکوین و مورفودینامیک کنونی دشت انباشتی میاندوآب پرداخته است. بهرام آزاد بخت و همکاران - 1388 - ، در شناسایی شکل هاي ژئومورفولوژیک به منظور مدیریت محیط به این نتیجه رسیدهاند که ویژگیهاي مورفولوژیکی منطقه تخت سلیمان تحت تاثیر دو عامل موفودینامیک بیرونی و درونی قرارگرفته است.
با توجه به مطالب یادشده ، هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی فرم ها و واحدهاي ژئومورفولوژیک که تحت عملکرد عناصر و فرایندهاي اقلیمی و انسانی در دشت میاندوآب شکل گرفته است و تهیه ي نقشه ژئومورفولوژي منطقه می باشد.
-2 موقعیت جغرافیایی منطقه
دشت میاندوآب با مساحت 3415/31 کیلومتر مربع در شمال غربی کشور و جنوب دریاچه ارومیه بین ' 36 ◦ 15 تا ' 15 37 ◦ عرض شمالی و ' 45 ◦ 45 تا ' 46 ◦ 15 طول شرقی واقع شده است. این دشت در واقع در مصب چند رودخانه واقع شده است که همگی به دریاچه ارومیه می ریزند. مهمترین این رودخانه ها، زرینهرود است که از ارتفاعات جنوب سقز در استان کردستان و شرق تکاب در استان آذربایجان غربی سرچشمه می گیرد تمامی این کوهها قسمتی از شمال زاگرس می باشد.
رودخانه فصلی سیمینه رود از ارتفاعات شمال بانه سرچشمه می گیرد این دشت تقریبا مربع شکل بوده و از نظر توپوگرافی تپه ماهوري بوده و شیب آن از شرق به غرب و از جنوب به شمال به سمت دریاچه ارومیه می باشد . خاك دشت در حوضه زرینه رود عموماً لومی بوده در حالیکه در حوضه سیمینه رود عموما رسی لومی است - بیلان منابع آب دشت میاندوآب ، سال آبی -76 . - 77 شکل - 1 - موقعیت محدوده مورد مطالعه را نشان می دهد . همچنین شکل - - 2 موقعیت محدوده مورد مطالعه را بر روي تصویر ماهواره اي لندست 2011 نشان می دهد.
شکل :1موقعیت منطقه مورد مطالعه
شکل : 2 موقیعت محدوده مورد مطالعه بر روي تصویرماهواره اي لندست 2011
