بخشی از مقاله
خلاصه
هدف از اجرای تحقیق حاضر، شناسایی چالش های پیش روی هوشمند سازی مدارس و اولویت بندی آنها با استفاده از تکنیک AHP بوده است. تحقیق انجام شده از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی و از نوع زمینه یابی می باشد. بمنظور دست یافتن به هدف، چالش ها در 4 حوزه انسانی، اقتصادی، فرهنگی- آموزشی و زیرساختی و فنی شناسایی و مورد بررسی قرار گرفت.
جامعه آماری تحقیق مدیران مدارس هوشمند منتخب شهرستان بابل و کارشناسان فناوری و اطلاعات اداره آموزش پرورش شهرستان بابل در نظر گرفته شد. با استفاده از نظر کارشناسان و خبرگان حوزه آموزش و پرورش پرسشنامه های مربوطه تهیه گردید. با جمعآوری دادهها و اطلاعات مورد نیاز، در قالب روش تحقیق کتابخانهای و میدانی، و نیز استفاده از تکنیک AHP ، به تعیین موانع پیش روی هوشمند سازی مدارس و اولویت بندی آنها، پرداخته شد.
در نتیجه تحقیق8 مانع در حوزه انسانی، 5 مانع در حوزه اقتصادی، 6 مانع در حوزه فرهنگی- آموزشی و 7 مانع در حوزه زیرساختی و فنی شناسایی گردید. محاسبات نشان دادند که؛ موانع اقتصادی با وزن نهایی - 0.319 - به عنوان مهمترین چالش در رتبه اول، موانع زیر ساختی- فنی با وزن نهایی - 0.281 - در رتبه دوم، موانع انسانی با وزن نهایی - 0.243 - در رتبه سوم و موانع فرهنگی- آموزشی با وزن نهایی - 0.157 - در رتبه چهارم، قرار گرفت.
مقدمه
امروزه مهمترین دغدغه نظام آموزش و پرورش یک کشور، ایجاد بستری مناسب جهت رشد و تعالی سرمایه های فکری در جامعه اطلاعاتی و دانایی محور است. برای آنکه همه گروه های اجتماعی بتوانند به طور موثر در چنین جامعه ای مشارکت داشته باشند، باید یادگیری پیوسته، خلاقیت و نوآوری و نیز مشارکت فعال و سازنده اجتماعی را بیاموزند.
امروزه نظام آموزشی کشور به مدرسه ای نیاز دارد که با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات - فاوا - ، امکان یادگیری پیوسته را فراهم کرده و فرصت های نوینی در اختیار افراد با تجربه زندگی در جامعه اطلاعاتی قرار دهد؛ به گونه ای که این فناوری نه به عنوان ابزار، بلکه در قالب زیر ساخت توانمند سازی برای تعلیم و آموزش حرفه ای محسوب شود
از این رو اهمیت و ضرورت کنار گذاشتن شیوه ها و راهبردهای سنتی در آموزش و پرورش و تدریس و توجه به راهبردها و شیوه های جدید آموزشی آشکار می گردد. به کارگیری گسترده ی فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرآیند آموزش، همزمان با تحول در رویکردهای آموزشی جهان، زمینه شکل گیری مدارس هوشمند را فراهم ساخته است
مدرسه هوشمند، رویکرد جدید آموزشی است که با تلفیق فناوری اطلاعات و برنامه درسی، تغییراتی اساسی در فرآیند یاددهی و یادگیری به دنبال خواهد داشت. در این رویکرد با توجه به نقش معلم به عنوان راهنما و نه انتقال دهنده دانش و نقش دانش آموز به عنوان عضو فعال، خلاق، نقاد و مشارکت جو، به جای عضوی منفعل و مصرف کننده، دانش و نظام ارزشیابی به صورت فرآیند محور و نه نتیجه محور، تغییر خواهد کرد. مدارس هوشمند تحولی عظیم در نظام آموزشی به دنبال خواهند داشت؛ به نحوی که دانش آموزان می توانند فناوری اطلاعات را در تمامی زمینه های آموزشی، از جمله مدیریت و برنامه کلاس درسی به کار بندند
مدارس هوشمند را می توان یک سازمان یادگیرنده دانست. این سازمان در طول زمان تکامل یافته و به طور مستمر، کارکنان، منابع آموزشی و توانایی های اجرایی خور را توسعه می دهد. این ویژگی به مدرسه امکان می دهد تا خود را با شرایط متغیر عصر حاضر سازگار نماید
علی رغم مزایای غیر قابل انکار مدارس هوشمند در تحول نظام آموزشی، اجرای این طرح همواره با موانع و مشکلاتی رو به رو بوده است.بررسی های صورت گرفته در 26 کشور دنیا از 10 مانع اصلی در زمینه کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس حکایت دارد. این موانع شامل تعداد کم رایانه، دانش و مهارت اندک معلمان، دشواری تلفیق ICT با آموزش، زمان بندی استفاده از رایانه، کمبود لوازم جانبی، کمبود نسخه های نرم افزاری، وقت کم معلم، کافی نبودن زمان دسترسی همزمان، کمبود بازرس و کمک های فنی می شود. - کنفرانس بین المللی کامپیوتر، فناوری اطلاعات و رسانه های دیچیتال
سانی ابراهیم، محمد، زبیدی عبدالرزاق، محمد و بانو، حسینا - 2013 - در پژوهشی تحت عنوان مدیران هوشمند، مدارس هوشمند که در کشور مالزی انجام گرفت این چنین بیان نمودند که: اکثر مدیران حاضر به تبدیل مدارس خود به مدارس هوشمند نیستند و برای این کار آنها باید دانش و مهارت لازم را کسب کنند.
سلیمی و قنودی - 2012 - در پژوهشی تحت عنوان مطالعه عناصر مدیریتی مدارس هوشمند به این نتیجه رسیدند که مدیران منافع فناوری اطلاعات و ارتباطات را در کار خود درک می کنند و استفاده از آن را در مدرسه تشویق می کنند. کارآمدی و تاثیرگذاری امور مدیریتی درمدارس هوشمند با استفاده از فناوری بهتر ارتقا داده می شود و معلمان بایستی دوره های فشرده مدیریتی بگذرانند تا از امکانات جدید فناوری و روش های جدید برای مدارسشان استفاده کنند..
سانچز، سالیناس و هریس - 2011 - در پژوهشی تحت عنوان آموزش از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات در کره جنوبی و شیلی به این نتیجه رسیدند که، برای اثربخش بودن فناوری اطلاعات و ارتباطات در تدریس و یادگیری ابزارهایی مانند دسترسی آسان به فناوری، کارآموزی کافی مدرسان، برنامه درسی اثربخش، ارزیابی مناسب و به جای برنامه های آموزشی و ایجاد انگیزش جمعی اهمیت دارند.
قنودی و سلیمی - 2011 - در پژوهشی با عنوان مطالعه عناصر درسی در مدارس هوشمند به این نتیجه رسیدند که برنامه درسی مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات، پیش زمینه ای برای دانش آموزان فراهم می کند تا توانمندی های فردی را فعال کنند و به کسب استقلال بپردازند به جای اینکه فقط یک مجموعه اطلاعات به آن ها دیکته شود. همچنین ادغام برنامه درسی با فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث افزایش اهمیت و قابلیت اطمینان محتوای برنامه درسی، ساخت محتواهای انعطاف پذیر، ارتقاء بهره وری یادگیرندگان می شود و نهایتا فناوری اطلاعات و ارتباطات به یادگیرندگان اجازه می دهد که سریع تر از گوش کردن و به خاطر سپردن محض مطالب را دریابند و به کاوشگری و جستجو بپردازند.
مهاجران، قلعه ای و حمزه رباطی - 1394 - در تحقیقی تحت عنوان دلایل اصلی عدم شکل گیری صحیح مدارس هوشمند و ارایه راهکارهایی برای توسعه آنها، عدم زیر ساخت های لازم و کمبود منابع مالی برای تهیه تجهیزات و امکانات سخت افزاری مناسبرا به عنوان اساسی ترین مشکل عنوان کردند.
بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد از نظر شاخص دسترسی مدارس به اینترنت، ایران از میان 142 کشور، در رتبه 118 قرار دارد .در این ردهبندی کشورهای ایسلند، سوئد، استونی، فنلاند، هلند، سنگاپور، قطر، دانمارک، سوئیس و کره جنوبی با کسب بالاترین نمره، ردههای اول تا دهم را از آن خود کردهاند و کشورهای بوروندی، یمن، آنگولا، چاد وهائیتی در پایینترین رده جدول دسترسی به اینترنت در مدارس قرار گرفتهاند
هر چند توسعه مدارس هوشمند در سال های اخیر در دستور کار مسئولان قرار گرفته است، اما وجود دست انداز هایی مانع از توسعه همه جانبه این طرح شده است. لذا در این پژوهش سعی می شود تا موانع و چالش های توسعه مدارس هوشمند شناسایی شود و برای رفع موانع و مشکلات راه کارهای مناسبی ارائه گردد.. سوالات پژوهش به شرح ذیل می باشد:
- چالش های اصلی پیش روی هوشمند سازی مدارس چیست؟
- اهمیت نسبی این چالش ها نسبت به هم چگونه است؟
مدل - الگو - مفهومی تحقیق
هر مدل مفهومی بعنوان نقطه شروع و مبنایی جهت انجام مطالعات و تحقیقات است بگونهای که متغیرهای مورد نظر تحقیق و روابط میان آنها را مشخص میکند - ادواردز1، . - 2000 بعبارت دیگر میتوان گفت که بصورتی ایدهال، مدل مفهومی یا همان نقشه ذهنی2 و ابزار تحلیلی3، یک استراتژی جهت شروع و انجام تحقیق است بگونهای که انتظار میرود در حین اجرای تحقیق، متغیرها، روابط و تعاملات بین آنها مورد بررسی و آزمون قرار گرفته، و حسب ضرورت تعدیلاتی در آنها انجام شده و عواملی نیز از آنها کم و یا به آنها اضافه شود
مواد و روش ها
پژوهش حاضر از نظر روش توصیفی و از نوع زمینه یابی - پیمایشی - و از نظر هدف کاربردی می باشد..
جامعه آماری تحقیق، مدیران و کارشناسان مدارس هوشمند منتخب شهرستان بابل در نظر گرفته شده است.منظور از مدارس هوشمند منتخب مدارسی هستند که مورد تایید معاونت پژوهشی و کارشناسان فناوری اطلاعات سازمان آموزش و پرورش استان مازندران هستند و در مسیر هوشمند سازی گام های بیشتری نسبت به سایر مدارس برداشته اند.
