بخشی از مقاله
چکیده
اگرچه سابقه احداث شهرهای جدید با نقشه قبلی به پیش از میلاد برمیگردد، ولی جنبش نوشهرها به ابتدای قرن بیستم و به پیشنهاد ابنرهوارد - 1850 - 1928 - مربوط میشود.
در کشور ایران شهرنشینی نوین از حدود سال 1300 شمسی آغاز شده و احداث نوشهرها در دهههای اخیر و در راستای اسکان سرریزهای جمعیت شهرهای بزرگ و سکونت کارمندان مراکز صنعتی و با اهداف نظامی، سیاسی و اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است.
بررسی تجارب برخی از کشورها همچون ایران در زمینهی ایجاد شهرهای جدید، نشاندهندهی این است که اینگونه شهرها در بسیاری موارد بهجای اینکه پاسخی به مسائل ناشی از رشد بیرویه کلان شهرها و مشکلات اجتماعی، اقتصادی و محیطی مربوط به آنها باشند، بیشتر بهصورت عاملی برای پاک کردن صورت مسأله درآمدهاند و خود منشاء پیدایش نارضایتیهای جدید در نقاط سکونتی جدید شدهاند. از اینرو جستجوی علل ناکامی آنها و برنامهریزی برای رفع کردن این عوامل، از مسائل اجتنابناپذیر نوشهرهای امروز است.
با توجه به مطالب ذکر شده رهیافتی که این مقاله در بر دارد رهیافتی کل نگر و ایده ال گرا نسبت به شهرهای جدید، کنکاشی پیرامون کلیه مسایل حاضر در شهرهای جدید که در عدم رونق این فضاها موثر بوده است را در برمی گیرد.
مقدمه
ایجاد شهر از بدو شکلگیری تمدن بشری، همواره مورد نظر دولتمردان قرار گرفته ست. احداث این کانونهای زیستی، معمولاً با اهداف مختلف، ضوابط تشکیل آن را فراهم مینماید.
شهرهای جدید - به مفهوم امروزی آن - شهرهاییاند که با مطالعه قبلی احداث میشوند. این شهرها به صورت خوابگاهی و چه اقماری و یا به شکل قطبهای توسعه، مراکزی برای جذب جمعیت خواهند بود و قسمت اعظم جمعیت آنها را سرریز جمعیت ما در شهرهای منطقهای تشکیل خواهند داد.
بررسی عملکرد شهرهای جدید ایران حاکی از عملکرد ضعیف این شهرها میباشد. عمدهترین مسائل این عملکرد ضعیف را باید به طور مختصر در مواردی از قبیل؛ مشخص نبودن جایگاه این شهرها در سیاستهای توسعه شهری، عدم تمکن مالی شرکتهای عمران جهت انجام وظایف محول شده و خلاء هویت در شهرهای جدید به دلیل نبود خدمات، امکانات و خصیصههای غرورآفرین که حس مکان و پایداری سکونت در این شهرها را تقویت کند، دانست. جهت بهبود کارکرد و جایگاه این شهرها، تعدیل و رفع این محدودیتها به عنوان راهبردهای اساسی و تحولآفرین، رهگشا خواهد بود.
به طور کلی هدف اصلی از احداث شهرهای جدید در ایران و جلوگیری از افزایش قیمت زمین و جلوگیری از حاشیهنشینی در شهرهای بزرگ، تمرکز شدید جمعیت شهری در کلان شهرها، اسکان شاغلین بخش صنعت، حل مسئله مسکن، جذب سرریزهای جمعیت شهرهای بزرگ و جلوگیری از تخریب اراضی زراعی در شهرهای بزرگ بوده است.
روش تحقیق
روش تحقیق علمی به روشی گفته میشود که »کلیه وسایل و مراحل جمعآوری سیستماتیک اطلاعات و نحوه تجزیه و تحلیل منطقی آنها را برای نیل به یک هدف معین داشته باشد.
در این پژوهش براساس دادهها و اطلاعات بهدست آمده از مطالعه منابع کتابخانهای و اسناد و مدارک مربوطه سعی شده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی دادهها و اطلاعات گردآوری شده پرداخته و در نهایت به نتیجهگیری و ارایه پیشنهاد برای اصلاح نارساییها پرداخته شود.
علل ایجاد شهرهای جدید در ایران
از آنجایی توزیع شهرها و توزیع جمعیت کشور، هدایت آنها در چارچوب یک برنامه جامع ملی صورت نگرفته است مشکلات ناشی از رشد شتابان شهرنشینی ابعاد پیچیدهای یافته است بهطوری که %70 از جمعیت کشور در بخشهای نیمه غربی و نوار باریکی از شمال کشور ساکن میباشند و این درحالی است که بیش از %60 از کل مساحت کشور - استانهای شرقی و جنوبی - کمتر از 1/3 جمعیت استقرار یافتهاند.
از طرف دیگر افزایش چشمگیر تعداد شهرهای کشور در طی سه دهه گذشته و انباشته شدن توده عظیم جمعیت در شهرهای بزرگ ایجاد حاشیهنشینی، شهرکها و قطبهای جمعیتی در اطراف شهرها و روستاها، مسائل و مشکلاتی را بهبار آورده است که میبایست قبل از پیدایش بافتهای ناهنجار و جلوگیری از تشدید مشکلات، چارهای برای مهار کردن و هدایت جمعیت در درون این شهرها و استقرار منظم جمعیت مهاجر در حال افزایش نمود.
فرایند احداث شهرهای جدید
همان طور که در مطالب قبل ذکر شده ، موضوع شهرهای جدید یا نوشهرها، موضوع تازهای نیست، بلکه سابقه در تاریخ شهرنشینی بشر دارد، چنانکه پدیدهای تحت عنوان شهرهای جدید را میتوان در اواخر دوره باستان یا در قرون وسطی نیز ملاحظه کرد
در دورههای مختلف تاریخی، در اقصی نقاط دنیا شهرهایی با اهداف مختلف احداث شدند که آنها را میتوان شهرهای جدید نامید
از نظر تاریخی، توانایی ایجاد شهرهای جدید منعکس کننده این واقعیت است که اجتماعات انسانی همیشه قادر به یافتن راهی جدید برای حل مشکلات خود بودهاند
