بخشی از مقاله
چکیده
امنیت یکی از مولفه های اساسی رفاه اجتماعی می باشد و زنان به عنوان سرمایه های انسانی هر جامعه ای، نقشی موثر در پیشبرد تعالی و اهداف جامعه دارند. این مهم جز با احساس امنیت آن ها در عرصه های اجتماعی امکانپذیر نخواهد شد، لذا، این پژوهش به بررسی امنیت اجتماعی زنان در شهر مرزی تایباد میپردازد. روش پژوهش پیمایشی بوده، جامعه آماری زنان 18 تا 50 سال شهر تایباد و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 352 نفر انتخاب شد.
در این پژوهش از آزمون t تک نمونه ای استفاده شده و گویه هایی مانند ملبمان شهری، هجوم اراذل و اوباش و معتادان سر راه، قوانین حاکم در شهر، وجود ماموران نیروی انتظامی و ... مورد آزمون قرار گرفتند. نتیجه اینکه بیشتر زنان احساس امنیت زیادی در شهر مورد مطالعه میکنند و همچنین حضور پلیس و دسترسی به ماموران نیروی انتظامی را در تامین امنیت بسیار مهم می دانند.
مقدمه
امروزه مطالعات زیادی در مورد مرزهای جغرافیایی صورت گرفته است . مرزها در روی نقشه ها به صورت خطوطی ظاهر می شوند که قلمرو حاکمیت هر کشوری را نشان می دهند . - ibid:76 - مرز سیاسی به پدیده ای اطلاق می شود که منعکس کننده قلمرو حاکمیت یک دولت بوده و مطابق قواعد خاص در مقابل انسان، انتقال کالا یا نشر افکار مانعایجاد میکند و یا دست کم آن را محدود می سازد
مناطق مرزی در هر کشوری دارای ویژگی های خاصی بوده و به طور اساسی با مناطق داخلی کشور تفاوت هایی دارند. یکی از مهمترین چالش هایی که در مناطق مرزی پیش روی مسئولان امور قرار دارد، مسئله امنیت مناطق مرزی، به ویژه در کشورهایی که دارای مرزهای مشترک طولانی با همسایگان خود هستند همواره مورد توجه و حساسیت مسئولان امور بوده است و بدین منظور راهکارهای گوناگونی اندیشیده شده است
هر کشوری برای بقا نیازمند امنیت چه داخل و چه خارج از مرزهای خود می باشد و برای حیات سیاسی خود باید با همسایگان خود رابطه خوبی داشته باشد. با توجه به اینکه ایران با 15 کشور همسایه است و جز پر همسایه ترین کشورها محسوب می شود یا بعبارتی هم دارای همسایه از طرف مرز خاکی و هم از طرف مرز آبی است هرگونه چالش در این همسایگان امنیت کشور ایران را با تهدید جدی مواجه می نماید. امنیت ملی یکی از اهداف اصلی جوامع و نظامهای سیاسی محسوب می شود.
ایجاد و حفظ امنیت و در پی آن افزایش ثبات و توسعه منافع ملی، همواره مد نظر رهبران سیاسی و مردم کشورهاست، بنابراین برای نیل به آن ضروری است تا اقدامات گوناگونی بعمل آید. یکی از اینگونه اقدامات، شناسایی تهدیدات و عوامل بر هم زننده امنیت است. از مهمترین مقتضیات شرایط کنونی کشور درک واقع بینانه از جامعه، تحولات، فرصت ها، ظرفیت ها، تهدیدات ملی و نگرانی هایی است که در شرایط کنونی با آن مواجه هستیم. تنها با درک واقع بینانه از شرایط است که میتوان با تدبیر و تمهید به حل مشکلات جامعه همت گماشت و از فرصت ها برای تعمیق روند توسعه و تامین امنیت ملی کشور بهره برداری نمود.
واژه امنیت به عنوان یک مفهموم عام تمامی شئونات و ابعاد زندگی انسان را در بر میگیرد و با بقای نفس و صیانت از حیات و موجودیت انسان پیوند میخورد. در واقع امنیت تضمین کننده حیات و بقای انسان و موجود زنده می باشد. امنیت عبارت است از توانایی کشور در دفع تهدیدهای خارجی علیه حیات سیاسی یا ملی
یکی از مولفه های مهم تامین امنیت نیز به عنوان دائمی ترین و فراگیرترین نیاز بشری، داشتن مرزهای مطمئن است . مرزهای مطمئن، از مولفه های امنیت و قدرت هرکشوری به شمار آمده و اهرم مهم سیاست حسن همجواری، متغیر موثر در سیاست خارجی و در نهایت عامل بهبود موقعیت کشور در نظام بین المللی می باشد
مرزها، صرفنظر از اینکه حافظ موجودیت یک کشور هستند، بزرگترین تاثیر را در امنیت و استقلال کشور دارند. احساس امنیت، پدیده ای روانشناختی-اجتماعی است که دارای ابعاد گوناگون اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه می باشد.
این احساس ناشی از تجربه های مستقیم و غیر مستقیم افراد از شرایط، اوضاع و محیط پیرامونی است و افراد مختلف به صورت های گوناگون آن را تجربه میکنند. به لحاظ روش شناسی، احساس امنیت سازه ی چند بعدی است و در ارتباط با شرایط اجتماعی و افراد مختلف به گونه های متفاوت ظهور یافته و به اشکال مختلف قابل سنجش و اندازه گیری است
مفهوم احساس امنیت یکی از شاخصه های کیفیت زندگی در شهرهاست و آسیب های اجتماعی از مهمترین پیامدهای مختلف امنیت به شمار می روند
فضاهای شهری به عنوان بستر زندگی و فعالیت شهروندان باید بتوانند با توجه به شباهت ها و تفاوتهای میان افراد و گروه های سنی و اجتماعی، جنسی، محیطی امن، سالم و پایدار و جذاب را برای همه افراد فراهم کند و به نیاز تمامی اقشار اجتماعی پاسخ مناسب بدهند و پاسخگوی حداقل نیازها باشند
از گذشته های دور، مسئله امنیت به عنوان یکی از دغدغه های جوامع بشری به شمار آمده است . الین میگوید: اگر مردم، فضایی را به دلیل عدم راحتی و یا ترس استفاده نکنند، عرصه ی عمومی از بین رفته است. یکی از مهمترین عوامل تهدیدکننده ی حضور مردم در فضاهای عمومی، ترس یا احساس نا امنی است. ناامنی مکان ها و فضاهای عموم، نشاط و سلامتی را در زندگی روزمره، مختل می کند و با ایجاد مانع بر سر راه رشد فرهنگی و مشارکت عمومی، هزینه های زیادی را بر جامعه تحمیل می نماید
احساس امنیت را میتوان در امان بودن یا درامان حس کردن خود از تهدید تعریف نمود. در مقابل، احساس ناامنی و ترس بر وضعیتی دلالت دارد که درآن افراد با محیط تهدید کننده مواجه هستند. شاخص ها و مولفه های احساس امنیت به طور خلاصه عبارتند از:
-1 عوامل جمعیت شناختی: بررسی عوامل تاثیر گذار بر احساس امنیت بدون در نظر گرفتن تعدادی از ویژگی های فردی، دچار کاستی خواهد بود. افراد با ویژگی های خاص ممکن است در برابر عوامل تاثیرگذار بر احساس امنیت - ناامنی - سطوح متفاوتی را از خود نشان دهند. با توجه به این امر، تعدادی از متغیرها که در مطالعات مختلف مورد تاکید قرار گرفته اند و در ضمن روابط قوی تری را از خود نشان داده اند، تحت عنوان متغیرهای کنترل مورد بررسی و مطالعه قرار میگیرند، تا بدین وسیله امکان شناخت ابعاد گسترده تر و رقیق تری از عوامل موثر بر احساس امنیت فراهم شود که این امر، مطالعه تاثیرگذار بر احساس امنیت را تسهیل و دقیق می کند. خصوصیات فردی به عنوان عواملی مهم در پیش بینی ترس از جنایت هستند و بیشتر از خصوصیات محلی میتوانند جهت پیش بینی ترس از جرائم مفید واقع شوند
-2 عملکرد رسانه ها و احساس امنیت: برخی از نظریه های مربوط به ترس از جرم - احساس نا امنی - بر تاثیر رسانه های جمعی در افزایش ترس از جرم تاکید ورزیده اند. هیلت و گیلبرت - 1996 - ، مشخص کردند که رسانه ها بر احساس ناامنی مردم موثر هستند، اما این تاثیر تحت تاثیر عوامل متعددی شامل حسی نگری یا تصادفی بودن جرم و ویژگی های مخاطب می باشد. همین طور آنها اظهار میدارند که عومالی همچون رشد سریع یا پوشش رسانه ای جرم میتواند بر ریسک درک شده از جرم تاثیر گذارد، بجای اینکه بر افزایش واقعی جرم اثر گذارد. به علاوه به طور منظم در معرض جرائم قرارگرفتن مردم را کمتر به ریسک قربانی شدن خود حساس می سازد
-3 پایگاه اجتماعی-اقتصادی و احساس امنیت: عضویت افراد در قشرها و طبقات اجتماعی مختلف، باعث رشد بعضی از الگوهای رفتاری می شود. عوامل تشکیل دهنده ی طبقه اجتماعی فرد، در تعیین پایگاه اجتماعی فرد، نقشی که ایفا میکند، وظایفی که بر عهده دارد و امتیازاتی که از آن برخوردار است، موثر است. این عوامل، در برداشت فرد از خود و از اعضای طبقات اجتماعی دیگر و نحوه تعامل با آن تاثیر میگذارد. بر اساس نظریه فشار اجتماعی که رفتارهای انحرافی را نتیجه ی فشار هایی می داند که بعضی از مردم را وادار به کجروی و بروز نا امنی می کند، تاثیر شرایط محیطی بر روی ابعاد امنیت اجتماعی یعنی امنیت جانی، امنیت مالی و غیره و یک جهت نیست
-4 ویژگی های فیزیکی-اجتماعی شهر و احساس امنیت: با توجه به دیدگاه مدرن و کسانی چون میتار، پست مدرن ها، روان شناسان اجتماعی، مکتب کارکرد گرایی ساختاری - تئوری تعامل تمایزیافته - و در نظر دورکیم - تئوری آنومی - ، دیدگاه مربوط به محیط زندگی، نظریه پنجره های شکسته - نظریه نامدنیت - و تئوری اختلال و بی نظمی اجتماعی که معتقد است فضای شهر از جمله عوامل تاثیرگذار بر احساسات افراد به ویژه احساس امنیت آنان می باشد، بیان داشت که افرادی که در فضای فیزیکی و اجتماعی سالمی به سر میبرند به لحاظ ایمن بودن محیط اطرافشان ضریب احساس امنیت بالایی را نسبت به کسانی دارند که فضای اطرافشان آکنده از اختلالات و بی نظمی هایی است که باعث به وجود آمدن احساس نا امنی در جسم و روانشان میگردد و ضریب احساس امنیت آنان را کاهش می دهد
در نخستین برنامه ریزی های شهری در نیمه ی نخست قرن بیستم، شهرها بر اساس تفکیک کارکردها به شیوه سنتی مورد توجه قرار گرفته اند، یعنی زنان به حوزه خصوصی و مردان به حوزه عمومی تعلق داشته اند. این تفکیک با وجود افزایش شهرنشینی، توسعه شهرها و تغییرات همچنان باقی مانده و باعث ایجاد تناقضی شده است که نتیجه ی آن، ناامنی زنان در فضای شهری است. زندگی زنان در شهرها همواره تحت تاثر نبود امنیت شهری به صورت واقعی یا بالقوه قرار گرفته است و این امر مانع دیگری برای زنان است که نتوانند شهروندان فعال همه جانبه باشند. از جمله نتایج نبود امنیت برای زنان در سطح جوامع شهری، میتوان به مواردی همچون محدود کردن مشارکت زنان، کاهش ظرفیت اقتصادی و تنگ تر شدن تعاملات با امکانات و موقعیت های شهری به جهت ترس از معضلات و ناامنی احتمالی اشاره کرد
