بخشی از مقاله
چکیده
شهرها در گذشته بهترین نمونه های پایداری را در خود متجلی ساخته اند . با توجه به محدودیتهای اکولوژیک محل , شرایط متنوع و گاه نامساعد آب و هوایی ابداع روشهای موثر و مناسب برای ادامه حیات نظیر قنات, بادگیر, شوادان و استفاده هنرمندانه از آب و گیاه با هدف تلطیف هوا و ایجاد مناظر مطبوع و ... همه نمونه هایی از عوامل موثر در این پایداری بوده اند.
شهرسازی امروز با تبعیت از الگوی کلاسیک توسعه شهری که نسبت به وضعیت خصوصیات بومی بی اعتناست نه تنها وضع ناپایداری را در شهرها پدید آورده بلکه ناپایداری مناطق اطراف را نیز به دنبال داشته است. اهمیت تاثیر اقلیم بر معماری،انجام مطالعات و پژوهش های جامعی را در این زمینه ایجاب می کند. در این مقاله سعی گردیده تا با بازخوانی فضای زیرزمینی, شوادان و ذکر ویژگیهای آن به عنوان الگویی بومی در دو شهر دزفول و شوشتر به ارائه راهکاری جهت حل بحران کمبود انرژی و محیط زیست پرداخته شود.
مقدمه
معماران بومی هر منطقه از کره زمین، در پی ایجاد شرایط آسایش و زندگی بهتر تدابیر متعددی اندیشیده و ایجاد شرایط آسایش همواره یکی از مهمترین دغدغه های آنان بوده و برای دستیابی به آن با بهره گیری از همان عوامل و با هدف سازگاری با اقلیم و طبیعت اطراف, دست به ابتکاراتی شگرف زده اند.بر این اساس ما در معماری مناطق مختلف ایران نیز شاهد روشهایی بدیع به منظور تنظیم شرایط محیطی هستیم .
در جنوب غربی ایران و شمال جلگه وسیع خوزستان که دارای اقلیم گرم و مرطوب در دوشهر دزفول و شوشتر می باشد , مهار گرمای طاقت فرسا و ایجاد آسایش محیطی زمینه ساز خلق فضایی در دل زمین به نام شوادان گشته است .
ویژگیهای اقلیمی
استان خوزستان با مساحتی حدود 64236 کیلومترمربع، بین 47 درجه و 41 دقیقه تا 50 درجه و 39 دقیقه طول شرقی از نصفالنهار گرینویچ و 29 درجه و 58 دقیقه تا 33 درجه و 4 دقیقه عرض شمالی از خط استوا، در جنوب غربی ایران واقع شده است. این استان از شمال غربی با استان ایلام، از شمال با استان لرستان، از شمال شرقی و شرق با استانهای چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد، از جنوب با خلیج فارس و از غرب با کشور عراق هم مرز است. مرکز استان خوزستان، شهر اهواز و سایر شهرستانهای آن عبارتند از: آبادان، اندیمشک، اهواز، ایذه، باغ ملک، بندر ماهشهر، بهبهان، خرمشهر، دزفول، دشت آزادگان، رامهرمز، شادگان، شوش، شوشتر و مسجد سلیمان می باشد.
جغرافیای طبیعی
شمال و شرق خوزستان را سلسله جبال زاگرس فرا گرفته است که ارتفاعات آن در جهت جنوب غربی کاهش مییابد، به طوری که در نواحی جنوبیتر به صورت تپه ماهورهائی نمایان میشود. استان خوزستان را از نظر پستی و بلندی میتوان به دو منطقه کوهستانی و جلگهای تقسیم کرد. منطقه کوهستانی در شمال و شرق استان قرار گرفته و منطقه جلگهای آن از جنوب دزفول، مسجد سلیمان، رامهرمز و بهبهان آغاز شده و تا کرانههای خلیجفارس و اروند رود ادامه مییابد.
استان خوزستان دارای آب و هوای مختلفی می باشد, آب و هوایی نیمهبیابانی, شهرهای آبادان، خرمشهر، ماهشهر، هندیجان، دشت آزادگان و نواحی دزفول، بهبهان، رامهرمز، شوشتر و نواحی شمال اهواز و آب و هوای استپ گرم که نواحی شمال دزفول، بهبهان، رامهرمز، شوشتر و شمال اهواز را در بر میگیرد .
موقعیت جغرافیایی دزفول
شهر دزفول در استان خوزستان و جنوب غربی ایران و در 32 و 25 عرض شمالی و 48 و 28 طول و در جنوب غربی رشته کوه زاگرس شرقی از نصف النهار گرینویچ و در ساحل شرقی رود» دز … قرار گرفته است.
این ناحیه از یک طرف پشت به کوه و از طرف دیگر رو به دشت خوزستان قرار دارد .لذا دارای موقعیت اقلیمی بین شهرهای کویری و حاشیه نشین فارس است .گرمای هوا در تابستان گاهی تا بیش از 50 درجه سانتیگراد میرسد و به لحاظ فاصلهنسبتاً زیاد از خلیج فارس - حدود 250 کیلومتر - از رطوبت هوا کاسته میشود و دارای آب و هوای گرم و نیمه مرطوب میباشد.
