بخشی از مقاله
چکیده:
منطقه مورد مطالعه بخشی از زون ساختاري سنندج- سیرجان میباشد و در جنوب خاور دندي - خاور تکاب - قرار دارد. از آنجایی که سنگهاي دگرگونی این منطقه دگریخته شدهاند، در این بررسی، تلاش شده تا با استفاده از شواهد ریزساختاري و مکانیسمهاي دگرشکلی به تحلیل شرایط دگرشکلی آنها پرداخته شود. مرزهاي مهاجرت آمیبیشکل کوارتز نشان دهنده دماي700 -500 ᴄ̊ میباشد. توسعه روبانهاي چندبلوري کوارتز نیز، دماي600 ᴄ̊ تا 700 را مشخص میسازد. بافت میرمکیت موجود در گرانیتوئیدهاي دگرریخته منطقه نیز معرف دگرشکلی در دماي بالا، در محدوده دمایی بین500 ᴄ̊ تا 670 است. بنابراین، همه شواهد بر وجود دگرشکلی دمابالا در سنگ- هاي دگرگونی و تودههاي نفوذي جنوب خاور دندي دلالت دارد.
مقدمه:
زونهاي برشی با تغییرات ساختاري شکلپذیر، پهنههاي باریکی را تشکیل میدهند که در آن سنگها درنتیجه تمرکز کرنش ناهماهنگ نسبت به پیرامون خود تغییر ساختار یافتهاند. این ساختارها، که با پهنهاي متفاوت از چند سانتیمتر تا چند کیلومتر دیده میشوند، از ویژگیهاي ساختاري متداول در بخشهاي میانی و عمیق پوسته هستند . - Ramsy & Graham, 1970 - ریزساختارهاي دگرشکلی در کانیهاي کوارتز و فلدسپار یکی از کلیدهاي درك رئولوژي زمین است .
- Altenberger & Wilhelm, 2000 - مطالعه ریزساختارهاي موجود در این کانیها اهمیت زیادي، بویژه در درك مکانیسمهاي جریان و الگوهاي دگرشکلی در زونهاي برشی پوسته دارد - Bhattacharya & Weber, .2004 - در این مقاله از ریزساختارهاي و مکانیسمهاي دگرشکلی موجود، به عنوان ابزاري براي تحلیل شرایط دگرشکلی در سنگهاي دگرگونی و آذرین جنوبخاوري دندي استفاده شده است.
موقعیت جغرافیایی و زمینشناسی:
منطقه مورد مطالعه در جنوب خاور دندي - خاور تکاب - بین طول جغرافیایی47 ̊40 ̕00 ˝ تا 47 52̊̕ 00˝ خاوري و عرض جغرافیایی 36 ̊20 ̕00˝ تا 36 ̊28̕ 00˝ شمالی قرار گرفته است. این منطقه از لحاظ زمینساختی، بخشی از زون سنندج- سیرجان است که در جنوب خاوري نقشه زمین شناسی 1:250000 تکاب - علوي نائینی و همکاران، - 1361 و در قسمت شمالی نقشه زمین شناسی 1:100000 قجور - فنودي و همکاران، - 1379 واقع است - شکل. - 1 واحدهاي سنگی در این منطقه شامل سنگهاي دگرگونی پرکامبرین و مزوزوئیک - ؟ - ، رسوبیها و سنگهاي آتشفشانی سنوزوئیک - الیگومیوسن- میوسن - و نهشتههاي کواترنري میباشند.
علاوه بر این تودههاي نفوذي گرانیتی با سن پس از کرتاسه- پیش از الیگوسن و دیوریتی- گرانودیوریتی پس از میوسن زیرین در این محدوده نفوذ کردهاند که از این میان تودههاي گرانیتی دگرریخته شدهاند. سنگهاي دگرگونی شامل سنگهایی با منشا ماگمایی - آمفیبولیت - ، آواري - متاسنداستون و متاپلیت - میباشند. درجه دگرگونی در این سنگها بین رخساره شیست سبز تا آمفیبولیت متغییر است و از نظر لیتولوژي شامل آمفیبولیت، اکتینولیتشیست، گریناستون، متاولکانیک - میلونیت و متادلریت - ، متاسنداستون، شیستهاي پلیتی و اسلیت میباشند.
سیستم آشکار گسلهاي معکوس با جهت NW-SE، در خاور چهارگوش تکاب، یک حوضه باریک وسیع ایجاد کرده است. در خاور رود قزلاوزن گسلهاي معکوس، لایههاي قرمز میوسن را بر روي لایههاي پلیوسن بالارانده1 است. در جنوب خاوري چهارگوش، در غرب قزلاوزن، یک گسل معکوس دیگر، سنگهاي دگرگونی درجه پایین مزوزوئیک را بر روي لایه- هاي ترشیري بالا رانده است - کوه شاهنشین - .
بنابراین، منطقه دشت باریک قزلاوزن به نظر میرسد که گرابنی باشد که بین دو گسل معکوس قرار دارد - علوي و همکاران، . - 1367 به نظر میرسد که سنگهاي دگرگونی یادشده تا ترشیري یک برآمدگی را تشکیل میدادهاند که مانع نهشته شدن رسوبات تا این زمان شدهاند. در ترشیري رسوبات الیگومیوسن با ضخامت قابل توجه در منطقه در منطقه بجا گذاشته شدهاند - احمدي، . - 1378 وفور گسل- هاي معکوس و حضور سنگهاي دگرگونی درجه پایین مزوزوئیک، مؤید یک دگرریختی تکتونیکی شدید در منطقه است - علوي و همکاران، . - 1367
بحث:
ریزساختارهاي موجود در سنگهاي دگرریخته منطقه شامل ریزساختارهاي موجود در متابازیتها، متاسنداستونها، متاپلیتها و تودههاي نفوذي دگرریخته میباشد. ریزساختارهاي موجود در متابازیتها بازتبلور ایستا2 از جمله ریزساختارهاي مهم موجود در متابازیتها میباشد که در بلورهاي کوارتز و پلاژیوکلاز مشاهده و باعث تشکیل بافت گرانوبلاستیک چندوجهی میشود - شکل 2 الف - . این ساختار نتیجه فرآیند کاهش مساحت کنارههاي دانه به واسطه سازگاري و تبدیل دیواره دانه و رشد دانه است که باعث کاهش انرژي در کنار دانهها میشود.
کنارههاي منظم در دانهها در طول دگرریختی و بازتبلور دینامیکی ساخته میشوند به طوري که یک آرایش چند ضلعی با دیواره مستقیم ساخته و بعضی از دانههاي ریز حذف میشوند - Passchier & Trouw, .2005 - علت بازتبلور ایستا در دماهاي بالا، بازپخت3 است. در طول بازپخت، پس از اینکه تنش تفریقی از بین می-رود، به دلیل ادامه فرآیند انتشاربین بلوري، بلورها به رشد و تکامل در دماهاي بالاتر ادامه میدهند - Vernon, .2004 - وجود بافت گرانوبلاستیک هم در بلورهاي کوارتز و هم در فلدسپار نشان دهنده این است که این ریزساختارها در دماهاي بالاتر، با از بین رفتن تنشها، شروع به رشد کردهاند .
- Blenkinsop, 2002 - در برخی از این سنگها ماهیهاي متشکل از بلورهاي چند ضلعی کوارتز - و گاهی فلدسپار - مشاهده میگردد که توسط برگوارگی حاصل از آمفیبولها احاطه شدهاند - شکل 2 ب - . همچنین، در برخی از این متابازیتها پورفیرهاي بزرگی از فلدسپار وجود دارد که سایه فشاري1 ازجنس بلورهاي کوارتز دارند - شکل 2 ج - . علاوه بر این به ندرت پورفیروکلاستهاي پرهتکتونیک2 آمفیبول در سنگها دیده میشوند که آمفیبولهاي سازنده برگوارگی آنها را در بر میگیرند - شکل 2
