بخشی از مقاله
چکیده:
سنگ های بازیک دگرگون شده منطقه مورد مطالعه در غرب اصفهان و در سرزمین شهرکرد- دهسرد قرار دارد و بخشی از زون ساختاری سنندج - سیرجان در مرکز ایران قرار دارند. سن آنها را ژوراسیک ذکر نموده اند. بررسی شیمی سنگ کل، یک ترکیب بازالتی تا آندزیت بازالتی با ماهیت ساب آلکالن و روند تولئیتی را برای این سنگ ها نشان می دهد. بر این اساس تحقیقات ژئوشیمیایی نشان می دهد که این سنگ ها شبیه بازالتهای تولئیتی می باشد. بررسی ها نشانگر تعلق این سنگ ها به یک محیط زیررانده آتشفشانی بازی پشت قوسی است.
این سنگ ها تحت دگرگونی ناحیه ای قرار گرفته اند. شدت دگرگونی در حد رخساره شیست سبز می باشد. مهمترین کانی های تشکیل دهنده آن پلاژیوکلاز، آمفیبول، کوارتز ، اپاک ، گارنت ، اپیدوت وکلریت است و نشانگر پاراژنز دگرگونی ناحیه ای شیست سبز می باشد . مهمترین بافتها در نمونه ها شامل، بافت لپیدوبلاستیک ، پورفیروبلاستیک و لپیدوگرانوبلاستیک است. ترکیب پلاژیوکلاز های موجود در این مجموعه دگرگونی از نوع آلبیت بوده است. همچنین نتایج آنالیز نقطه ای نشان می دهد که گارنت ها ترکیب آلماندن را دارا هستند.
مقدمه :
خاک به عنوان بخشی از بوم سامانه، دارای نقشی حیاتی برای انسان و سایر موجودات می باشد؛ زیرا تغذیه موجودات زنده و سلامت آنها به محصولات خاک و کیفیت آنها بستگی دارد . تشکیل خاک مستقیما در ارتباط با فرسایش سنگ مادر، پوشش گیاهی ، مواد آلی و کانی های سنگ مادر می باشد
در بسیاری از موارد بویژه در مناطق رخداد کانه زایی طبیعی، بدون آنکه منشا آلودگی انسانزادی وجود داشته باشد، خاک فقط به دلیل نوع سنگ بستر، یا زمین شناسی منطقه دارای غلظت بالایی از فلزات سنگین می باشد در غیر این صورت مقدار طبیعی فلزهای سمی در خاک معمولا اندک است . - Siegel, 2002 - چرخه طبیعی انتقال عناصر شامل انتقال از سنگ مادر به خاک، و از خاک به گیاه، آب های سطحی و زیرزمینی، ونهایتا به انسان و حیوان شناخته شده است.
در این مقاله غلظت عناصر Se و Hg که از مهمترین فلزات سمناک محیط زیست می باشند در خاک اطراف معدن مس پورفیری سونگون مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به نقش این عناصر درچرخه زیست زمین شیمیایی، غلظت این عناصر در گونه گیاهی آستراگالوس - - Astragalus با نام محلی گون نیز بررسی شد.
منطقه مورد مطالعه در غرب اصفهان و غرب و شمال غرب روستای قلعه عرب قرار دارد - شکل - 1 و از نظر تقسیمات زمین شناسی جزء زون ساختاری سنندج - سیرجان محسوب می گردد - علوی1994، بربریان و همکار. - 1981 ناحیه مورد بررسی در کمال زاینده رود قرار دارد و بخش گسل خورده ای در حاشیه جنوبی زون ساختاری سنندج- سیرجان بوده که نسبت به بلوکهای اطراف بالا آمده است
این کمان بیشتر از تناوبهای دگرگون شده که توسط سنگهای رسوبی پوشیده شده است - زاهدی و همکار1371،بربریان و همکار . - 1981سن این مجموعه دگرگونی را زاهدی و همکاران - - 1371 منتسب به پرکامبرین دانسته اما قاسمی و همکاران - - 1385 با تجربه آن را تا سن ژوراسیک کاهش داده اند.تناوب های دگرگونی شامل سری های فیلیتی- شیستی و مجموعه آذرین - گرین استون ها و توده گرانیتوئیدی - تحت تاثیر دگرگونی ناحیه ای در حد رخساره شیست سبز قرار گرفته اند
شکل -1 نقشه زمین شناسی منطقه مورد مطالعه - با تغییرات از قاسمی، - 1385
مواد و روش ها:
طی بازدیدهای صحرایی از رخنمون های دگرگون شده 68 نمونه سنگی برداشت شد. پس از تهیه 42 مقاطع نازک و مطالعه آنها با میکروسکوپ پلاریزان ، 8 نمونه به روش XRF و 12 نمونه انتخاب و به روش ICP-MS در آزمایشگاه ALS Chemiex کانادا، مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت - نتایج تجزیه شیمیایی نمونه ها توسط نویسندگان مقاله قابل ارائه است - . از نرم افزار Minpet برای ترسیم نمودارهای ژئوشیمی استفاده شد. در مطالعات کانی شناسی، یکی از راه های بررسی ترکیب شیمیایی کانی ها استفاده از آنالیزهای نقطه ای کانی ها می باشد در نتیجه تعدادی از مقاطع نازک برای تعیین میزان عناصر در کانی های مورد مطالعه در آزمایشگاه مرکزی دانشگاه شهر مجلسی مورد آنالیز قرار گرفت. در این تحقیق از آنالیز نقطه ای 8 نقطه پلاژیوکلاز و 2 گارنت استفاده شده است. نقاط مورد آنالیز از کانی های بدون تجزیه شدگی و عاری از ادخال انتخاب گردیده است.
بحث و نتایج:
پتروگرافی:
سنگ های دگرگون شده با برجستگی بیشتر، شیستوزیته تقریبا˝ مشخص و رنگ سبز تیره و روشن از مجموعه های اطراف مشخص می شود. مهمترین کانی های تشکیل دهنده آن پلاژیوکلاز، آمفیبول، کوارتز ، اپاک ، گارنت ، اپیدوت وکلریت است و نشانگر پاراژنز دگرگونی ناحیه ای شیست سبز می باشد . مهمترین بافتها در نمونه ها شامل، بافت لپیدوبلاستیک ، پورفیروبلاستیک و لپیدوگرانوبلاستیک است.آمفیبول ها فراوان ترین و اصلی ترین کانی تشکیل دهنده سنگ بوده و اغلب شکل دار تانیمه شکل دار دارند. پلاژیوکلاز بیشتر از نوع آلبیت هرچند بدلیل سریسیتی شدن تشخیص پلاژیوکلاز بر اساس زاویه خاموشی بسیار مشکل است. این ها اکثراً نئوفرم بوده و دارای ادخال هایی از کلریت، اسفن و کانی های ثانویه می باشند و حتی می تواند دارای ادخال آمفیبول باشد در تعدادی از نمونه ها بلورهای گارنت ایزوتروپ قابل رویت است
شکل:2 الف : کانی پلاژیوکلاز همراه با ادخال آمفیبول - نور - XPL، گارنت در یک گارنت آمفیبول شیست - نور - PPl
نام گذاری
نمونه ها طبق نمودار Zr/TiO2 در مقابل Nb/Y که بر اساس نسبت عناصر نادر Nb, Ti, Zr و Y توسط وینچستر و فلوید - - 1977 ارائه شده است در محدوده آندزیت- بازالت قرار می گیرند - شکل3الف - . تصور می شود که عناصر Zr , Ti و Y در دگرگونی کف اقیانوسی و دگرگونی رخساره شیست سبز نامتحرک هستند. در نمودار Al2O3- Na2O+K2O نمونه ها در محدوده تولئیتی قرار دارند
