بخشی از مقاله
چکیده
منطقه کانی سازی اکسید آهن - مس رنگرز در 20کیلومتری شمال شهر ساوه و در بخش میانی کمان ماگمایی ارومیه - دختر قرار دارد. واحدهای سنگی منطقه عمدتا توف های آندزیتی - داسیتی همراه با سنگ های آتشفشانی ائوسن و همچنین توده های نفوذی نیمه ژرف کوارتزمونزودیوریت است. مهم ترین دگرسانیهای مرتبط با کانی سازی در منطقه آرژیلیک، سیلیسی شدن، سرسیتی و کلریتی هستند. در منطقه رنگرز شش زون کانیسازی شناسایی شده است.
بر اساس داده های ژئوشیمیایی بالاترین عیار - آهن - مس - و طلا به ترتیب متعلق به زون های C1 و A2 است. همبستگی قوی بین روی و مس در اکثر زون های کانی سازی می تواند ناشی از نهشت کانه ها از سیالات دمای پایین باشد. مطابق با آنالیز خوشه ای مس و آهن مرکز کانی سازی ها را شامل می شوند. شواهد ژئوشیمیایی و کانی سازی نشان می دهند که کانی سازی های منطقه رنگرز می توانند به عنوان رده ای از کانسارهای IOCG هماتیتی در نظر گرفته شوند.
مقدمه
منطقه ی اکتشافی رنگرز با مساحت 7/1 کیلومترمربع در 20 کیلومتری شمال ساوه بین طول های جغرافیایی شرقی 24ًَ50 39تاً38َ50 27 و عرض های جغرافیایی شمالیً34َ35 11 تاً39َ35 09 قرار گرفته است. راه دسترسی به این محدوده از طریق بزرگراه تهران- ساوه - تا خروجی بزرگراه ساوه- همدان - و پس از آن با طی مسافتی در حدود 3/5 کیلومتر در جاده قدیم تهران- ساوه - به سمت سه راه رنگرز - و سپس با طی مسافتی در حدود 1/5 کیلومتر جاده خاکی به سمت شرق قابل دسترسی است - شکل . - 1 بر اساس تقسیم بندیهای ساختاری ایران - آقانباتی ، - 1383 این منطقه در بخش میانی پهنه فرورانش ارومیه - دختر قرار گرفته و بخشی از ورقه 1:100000 ساوه است.
واحدهای آتشفشانی ائوسن با روند شمال غربی - جنوب شرقی در بردارنده این منطقه هستند. آثار کنده کاری های شدادی و سرباره های ذوب مس در منطقه بیانگر قدمت فعالیت های معدنی در این منطقه است. این منطقه با کانی سازی های اقتصادی آهن و مس متعلق به گروه معدنی زرمش میباشد و تاکنون 12 گمانه به متراژ کلی 600 متر در آن حفاری شده است. مس و طلا در منطقه به ترتیب دارای عیار 0/83 درصد وزنی و 0/072 گرم بر تن هستند. در منطقه رنگرز 6 زون کانی سازی شده وجود دارد، کانی سازی مس اکثرا در زون های A1 -A2-B1- B2 رخ داده و در زون های C1 و C2 کانی سازی آهن و منگنز چیرگی بیشتری دارد. امتداد کلی این زون ها اکثرا NE-SW است.
وقوع کانی سازی ها در منطقه ارتباط تنگاتنگی با گسل های با راستای شمال شرقی - جنوب غربی و شکستگی های کششی دارد به نحوی که در اطراف بخش های گسل خورده تراکم رگچه ها افزایش یافته است. عمده ترین دگرسانی های مرتبط با کانی سازی آرژیلیک ، سیلیسی شدن و سرسیتی است. همچنین مطالعات مقاطع صیقلی بیانگر رخداد کانی سازی ها در پهنه های اکسیدان - شسته شده - پهنه انتقالی، پهنه سوپرژن - غنی شدگی ثانویه - وپهنه هیپوژن - کانی سازی اولیه - است. بافت کانه ها به شکل رگچه ای، جعبه ای، دانه پراکنده، کلوفرم، پرکننده فضاهای خالی و جانشینی است . کانی سازی در پهنه هیپوژن به صورت 2 فاز اکسیدی و سولفیدی رخ داده است.
اسپیکولاریت و کالکوپیریت را می توان اصلی ترین و فراوانترین اکسید و سولفید اولیه دانست . علاوه بر اسپیکولاریت، مگنتیت نیز دیگر کانی هیپوژن اکسیدی است. بعد از کالکوپیریت، بورنیت، پیریت و کولیت دیگر سولفیدهای اولیه قابل ذکر هستند. از کانی های باطله این کانسار می توان به کوارتز، کانی های رسی، کلسیت و باریت اشاره کرد. مطالعات پیشین انجام شده در این منطقه - گروه معدنی زرمش، - 1393 بیشتر جنبه اکتشافی و معدنی داشته است. نتایج این پژوهش با تکیه بر مطالعات ژئوشیمی و کانی شناسی چگونگی توزیع عناصر و کانی سازی ها را که می تواند راهنمای اکتشافی مناسبی در این منطقه باشد در اختیار قرار می دهد.
روش مطالعه
پس از انجام عملیات صحرایی و کنترل واحدهای سنگی موجود در نقشه زمین شناسی و همچنین بخش های کانه دار، نمونه برداری به صورت سیستماتیک و تصادفی از قسمت های سطحی و مغزه های حفاری صورت گرفت. به منظور مطالعات لیتوژشیمیایی سیستماتیک از ترانشه های محدوده A2,B1,A1 به ترتیب تعداد 78،13،23 نمونه کانسنگی و سنگ میزبان کانی سازی شده به روش لب پری برداشت و برای 26 عنصر Ag، Al، As، Ca، Cd، Ce، Co، Cr، Cu، Fe، La، Li، Mg، Mn، Mo، Ni، P، Pb، S، Sb، Sc، Th، V، Y، Yb، Zn با روش ICP-OES مورد آنالیز قرار گرفت.
همچنین تعداد 136 نمونه از گمانه های حفر شده در محدوده A2 برداشت و برای 26 عنصر نامبرده در بالا به روش ICP-OES و Au به روش Fire Assay به شرکت زرآزما ارسال و مورد آنالیز قرار گرفتند، علاوه بر این تعداد 36 نمونه از زون های مختلف جهت تعیین مقدار عنصر طلا روش Fire Assay به شرکت زرآزما ارسال و مورد آنالیز قرار گرفتند . در شکل - - 1 محل برداشت نمونه ها نشان داده شده است. متوسط مقدار عناصر اندازه گیری شده در جدول - - 1 ارائه شده است. در این پژوهش به منظور تحلیل های آماری چند متغیره داده های لیتوژئوشیمیایی از نرم افزارهای SPSS 22 استفاده شده است. لازم به ذکر است به دلیل تفاوت در محیط لیتوژئوشیمیایی و عدم انسجام نمونه برداری در کل منطقه تحلیل های آماری برای هر زون کانی سازی به صورت جداگانه انجام شده است.
زمین شناسی
بر اساس نقشه 1 :20000 منطقه - زمین جویان پارس، - 1393 گستردهترین واحدهای سنگشناختی محدودهی مورد مطالعه را مجموعه ای از سنگهای آذرآواری شامل انواع توف، برش، توف آندزیتی و داسیتی همراه با سنگ های آتشفشانی آندزیت، آندزیت پورفیری، تراکیت- تراکی آندزیت، لاتیت- لاتیت آندزیت ،آندزیت- لاتیت آندزیت، آندزیت بازالت و داسیت تشکیل میدهد - شکل. - 2 این مجموعه سنگشناختی در نتیجه فعالیتهای ماگمایی و سیالات گرمابی مشتق از تزریق تودههای ساب ولکانیک با ترکیب کوارتز مونزودیوریت، دیوریت و مونزونیت و دایک هایی با ترکیب حدواسط و بازیک موجبات دگرسانی و کانهزایی را در این محدوده فراهم نمودهاست.
