بخشی از مقاله

چکیده هدف؛ پژوهش حاضر بررسی ضرورت تغییر در برنامه درسی هنرستان های فنی و حرفه ای ایران است. روش؛ این پژوهش مطالعه تطبیقی و از آنجا که کشور آلمان به عنوان یکی از مطرح ترین کشورهای توسعه یافته در آموزش های فنی و حرفه ای است، به بررسی ساختار آموزشی و مقایسه آن با ساختار آموزشی ایران پرداخته ایم. جامعه؛ مورد بررسی شامل کلیه مستندات و منابع موجود منتشره توسط مجامع ملی، بین المللی و سازمانهای متولی امر آموزشهای مهارتی ایران و آلمان می باشد.

یافته ها؛ بیانگر این مطلب است که کلیه آموزش های فنی و حرفه ای رسمی در دو شاخه کاردانش و هنرستان به ترتیب شامل 53 و 58 واحد درسی عمومی و انتخابی و حدود 43 و 39 واحد به درسهای مهارتی اختصاص دارد. دارندگان دیپلم فنی و حرفه ای می توانند پس از فراغت از تحصیل و گذراندن دوره های خدمت نظام وظیفه عمومی جذب بازار کار شوند و یا بر اساس ضوابط، به طور مستقیم می توانند وارد دوره های کاردانی شده و با گذراندن 72 واحد، مدرک کاردانی دریافت کنند. اما نظام مهارتی در کشور آلمان منطبق بر سیستم آموزشی دو آل میباشد.

این سیستم دو آل نامیده میشود چرا که آموزش در دو محیط آموزشی به انجام میرسد؛ در بنگاه اقتصادی و در مدارس حرفهای. این آموزش هامعمولاً 3 سال به طول میانجامد. وظایف این سیستم ایجاد کیفیتهای مهارتی منطبق بر قانون آموزش حرفهای و جهت گیری شغلی فرآیند آموزش میباشد. هدف آموزش در سیستم دوآل این است که آموزشهای پایه مربوط به شغل توانائیها و صلاحیتهائی که برای اجرای فعالیتهای حرفهای در دنیای دائماً در حال تغییر مورد نیاز است را در یک دوره آموزشی مدون ارائه نماید.

نتایج؛ بیانگر این است که برنامه های آموزش فنی و حرفه ای ایران با نیازهای بخش سه گانه اقتصادی انطباق کافی ندارد و در ایجاد و گسترش رشته ها و واحدهای آموزشی و تدوین محتوا به نیازها، امکانات و اقتضائات مناطق مختلف کشور توجه کافی نمی شود و آموزش های ارائه شده در هنرستانها، عموماً با نیازها و پیشرفت های فناوری هماهنگ نیست.

اما سهم آلمان در فارغ التحصیلان این کشور و ورود به بازارهای اشتغال بالاتر از متوسط اتحادیه اروپا قرار دارد به طوریکه در مقایسه ای که بین کشور آلمان و دیگر کشورهای اتحادیه اروپا صورت گرفته است این میزان 60 درصد جمعیت 25 تا 64 سال این کشور را در بر می گیرد در حالیکه این میزان در اتحادیه اروپا 47 درصد می باشد. دلیل اصلی این موضوع وجود سیستم دوآل در نظام آموزش مهارتی این کشور است.

مقدمه

تحولات محیطی در عصر حاضر با سرعت حیرت انگیز، تار و پود زندگی فردی و اجتماعی آدمی را درنوردیده است و    همه امور پیدا و پنهان جامعه را دگرگون کرده است. در این دنیای متحول و متلاطم، تنها افراد، سازمان ها و نهادهایی می توانند به ادامه حیات خویش امیدوار باشند که تحولات را درک کرده و پاسخ مناسب و مثبت به آنها بدهند. نهاد آموزش و پرورش، با پیچیدگی و ویژگی های خاص خود و گستردگی قلمرو فعالیت آن نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست و باید بتواند پاسخگوی تحولات فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه باشد.

نکته قابل تأمل آن که، دست یازدیدن به برنامه تحولی اثربخش در دنیای متغیر کنونی، به امری پیچیده و غامض تبدیل شده است. زیرا سرعت و    گستردگی تغییرات و تحولات به گونهای است که فرصت طراحی، تدوین و اجرای برنامه های درازمدت را با چالش های جدی روبه رو کرده است. پیچیدگی این امر تخصصی در نهادهایی مانند آموزش و پرورش که با »انسان« و »تحولات انسانی« روبه رو هستند، دوچندان شده است و علی رغم ضرورت تدوین برنامههای تحول راهبردی، تحقق آن را سخت تر و مشکل تر ساخته است - سنگه، . - 1385

دستیابی انسان به دانش و مهارت لازم برای انجام شغل، حداقل و    ابتدایی ترین و در عین حال ساده ترین تلاشی است که باید انجام دهد تا بتو اند با انجام شغل و کسب در آمد لازم، حداقل نیازهای خود را - که نیاز مادی است - برآورده سازد - سعادت،. - 1377 نقش آموزش و پرورش در این عرصه کاملا مشهود است چنانکه در سند برنامه درسی ملی ایران نیز -در بخش آموزش متوسطه- تاکید ویژه ای بر حوزه کار و    فن آوری، شامل کسب مهارت های عملی برای زندگی کارآمد و بهره ور و کسب شایستگی های مرتبط با فناوری و    علوم وابسته جهت آمادگی ورود به حرفه و شغل در بخش های مختلف اقتصادی و زندگی اجتماعی شده است.

- سند برنامه درسی ملی، . - 1391 از طرفی اهمیت و ضرورت توسعه آموزشهای فنی و حرفه ای و کاردانش نیز به عنوان یکی از شاخه های توسعه و ابزارهای تحقیق برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشور بر کسی پوشیده نیست. چنانکهتامین نیروی متخصصو ماهر برای اجرای هر برنامه ضرورتی اجتناب ناپذیر است که بدون توجه به آن سرمایه گذاری های مادی و انسانی به هدر خواهد رفت به همین دلیل از عواملی که سالها مانع تحقق واقعی اهداف برنامه های اقتصادی و اجتماعی شده، فقدان یا کمبود نیروی متخصص و ماهر متناسب با نیازهای اجرایی برنامه ها به خصوص در بخش میانی آن بوده است که البته وزارت آموزش و پرورش تربیت و تامین آن را به طور گسترده بر عهده دارد. - خلاقی، - 1385

از آنجایی که آموزش متوسطه منبع اصلی تربیت نیروی انسانی ماهر و نیمه ماهر به شمار می رود و از اینرو تاثیر ویژه ای در میزان موفقیت برنامه های توسعه اقتصادی و اجتماعی می گذارد که این مهم با آموزش در شاخه کاردانش و فنی و حرفه ای امکان پذیر شده است، اکنون لزوم ارتباط و هماهنگی آموزش و پرورش با نیازهای بازار کار و تلفیق آموزش با کار بیش از پیش احساس می گردد ، لذا برنامه ریزان آموزشی کوشش کرده اند در این خصوص به نحوه مطلوبی برنامه ریزی کرده و در سطح وسیعی آنرا اجرا کنند چرا که همزمان با برنامه های توسعه سرمایه گذاری عمرانی در کشور ، توجه به منابع نیروی انسانی ماهر از اولویت خاصی برخوردار می باشد.

در نظام جدید آموزش متوسطه در کنار شاخه های نظری برای تربیت نیروی انسانی متخصص و ماهر در بخشهای مختلف اقتصادی ، شاخه کاردانش و فنی و حرفه ای ایجاد گردیده است. انتظار می رود که فراگیران با استعداد و توانمند و با علاقه فراوان به این شاخه گرایش پیدا کنند تا بتوان از طریق آن به هدف راهبردی یعنی ایجاد اشتغال از راه آموزش رسید. واضح است که علاوه بر آثار مهمی که این آموزش ها برای ایجاد اشتغال مولد دارد آثار فرهنگی و تربیتی برای پرورش افراد متکی به خود و مستقل نیز به دنبال دارد. - محمدعلی، - 1390

بیان مساله

بیش از سه دهه، از تدوین نظری سرمایه انسانی می گذرد. در این مدت نقش و اهمیت آموزش های فنی وحرفه ای در توسعه ی اقتصادی نزد کشورهای توسعه یافته و بسیاری از کشورهای در حال توسعه، شناخته شده است؛ به گونه ای که بسیاری از کشورها برای ایجاد تحول در توسعه اقتصادی به عنوان پیش زمینه و اولین گام، اقدام به اصلاح نظام آموزش فنی و حرفه ای خود و سرمایه گذاری در آن نموده اند .آموزش های فنی و حرفه ای آموزش هایی هستند که انتظار می رود دانش آموختگان آن در زمان ورود به دنیای کار از سازگاری نسبی در مقایسه با دانش آموختگان رشته های نظری برخوردار باشند.

به عبارت دیگر، این دانش آموختگان باید توانایی لازم را برای اشتغال داشته باشند. - آزاد، - 1385 برای درک جایگاه واقعی آموزش فنی وحرفه ای در شرایط امروز در آموزش وپرورش باید توجه نمود که شرایط جهان امروز با روندهای کلی مانند جامعه اطلاعاتی، جهانی شدن در حوزه های مختلف، تغییر روش های تولید و سازمان دهی کار در سازمان های تولیدی و اقتصادی، توسعه دانش و تغییرات پیوسته فناوری و نقش مهم دانش در تولید روبه رو است و این امر موجب تغییر مهارت ها تولّد مشاغل جدید می شود که نتیجه آن نیاز دائمی بازارکار به نیروی انسانی با مهارت های جدید و یا تکمیل نیاز های قبلی است.

- استنسروم1،. - 2009 جامعه نیز برای دستیابی به موفقیت و پیشرفت به نخبگان تحصیلکرده و نیروی کار ماهر نیاز دارد و هر نظام آموزشی و یا بنگاه اقتصادی در صورت دارا بودن مشخصههای چون کیفیت بهره وری و انعطاف پذیری میتواند به حیات خود ادامه داده و اهداف از پیش تعیین شده را محقق نماید - جعفری،. - 1381 بنابر تعریف یونسکو، آموزش فنی وحرفه ای علاوه بر دانش عمومی تماماَشکال و سطوح فرایند آموزشی، شامل مطالعه فناوری و علوم مربوط به آن، کسب مهارت های عملی، توانایی و نگرش را دربرمی گیرد و مسائل مرتبط با اشتغال را در بخش های مختلف اقتصادی و اجتماعی زندگی برعهده دارد.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید