بخشی از مقاله
چکیده
آموزش و نحوه انجام آن از زمان های بسیار دور همواره مورد نظر نظریه پردازان و فلاسفه بوده و هست، به خصوص در دوران حاضر که علوم هرچه بیشتر به سمت تخصص و تجربه گام بر می دارند و از این رو انتقال یافته های جدید به نسل های جدید بسیار حایز اهمیت است. از این منظر ابزارها و وسایل کمک آموزشی نوین جایگاه ویژه ای در فرایند آموزش دارند.
از یک منظر کلی وسایل کمک آموزشی را به دو دسته وسایل آموزشی معیار و تسهیل کننده تقسیم کرده اند و از منظر دیگر به وسایل نورتاب و غیر نورتاب تقسیم شده است. اهمیت یک وسیله کمک آموزشی، چگونگی انتخاب و به کارگیری آن در فرایند آموزش با توجه به امکانات، شرایط و موقعیت آموزشی است. با پیشرفت روز افزون دانش و تکنولوژی، امروزه جامعه و کشور ما نیازمند آموزش مهارت هایی است که با کمک آن بتواند همگام با توسعه علم و فناوری به پیش برود.
هدف باید پرورش انسان های خلاق با بهره مندی از آخرین اطلاعات و یافته های علمی در تمامی زمینه های اجتماعی، فنی، فرهنگی و... از طریق فناوری اطلاعات - IT - باشد. در قرن حاضر، با ورود رایانه و اینترنت و شبکه های الکترونیکی محدودیت های زمانی و مکانی آموزش از پیش پای فراگیران علم و دانش برداشته شده است و دانش آموزان به عنوان سرمایه های جامعه باید مسلح به سلاح و فرهنگ نرم افزاری باشند تا بتوانند در توسعه اجتماعی-اقتصادی کشور قدم های مستحکمی را بردارند. این مقاله با محور قرار دادن استفاده از تکنولوژی های نوین با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از اطلاعات کتابخانه ای به دنبال آن است تا به نقش محوری وسایل آموزشی نوین در آموزش و پرورش و نقش فناوری اطلاعات در امر آموزش بپردازد.
- 1 مقدمه
آموزش و پرورش به عنوان یکی از نهادهای اجتماعی، خود تحت تاثیر تغییر و تحولات تکنولوژیکی و اجتماعی بوده است. با وجود انواع مسائل و مشکلات جدید در زندگی روزمره انسان ها، بار سنگین نظام های آموزشی سنگین تر شده است. بحران های جهانی از قبیل انفجار جمعیت، انفجار دانش و آلودگی محیط زیست، مشکلات جدیدی است که بر مشکلات گذشته افزوده شده و پیشرفت های انسان در علوم انسانی مانند روان شناسی، تعلیم و تربیت و... نقاط ضعف و کمبود های آموزشی را بیشتر آشکار کرده و راه را برای ایجاد تغیرات سودمند جدید باز کرده اند.
یکی از عواملی که برای مقابله با مشکلات آموزشی در کشورها مورد توجه قرار گرفته است، تکنولوژی آموزشی است. تکنولوژی آموزشی ابزار و روش هایی را در اختیار صاحب نظران و دست اندرکاران تربیتی قرار می دهد که آن ها را برای غلبه بر مسائل و مشکلاتی که ذکر شد تجهیز می کند. در هزاره جدید، فناوری ارتباطات به سرعت جهان را در نوردیده و بسیاری ابعاد زندگی بشر را تحت تاثیر گذاسته است.
آموزش و پرورش نیز که یکی از نیازهای اساسی محسوب می شود از این تاثیر مستثنی نبوده است. در بسیاری از کشورهای دنیا گسترش فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش مورد توجه قرار گرفته است. با بررسی آمار و اطلاعات موجود در مورد میزان گسترش فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش کشور های جهان، در می یابیم که بسیاری از کشورهای دنیا از جمله کشور های توسعه یافته و در حال توسعه برای تجهیز مدارس با امکانات گوناگونی همچون رایانه و اینترنت برنامه جامعی وجود دارد.
با توجه به گسترش روز افزون فناوری اطلاعات و تاثیر فزاینده آن بر زندگی انسان، آشنایی دانش آموزان و معلمان با این فناوری و نیز تسلط در استفاده از ابزارهای آن از ضروریات است. به همین منظور برخی از کشورهای دنیا ضمن اینکه امکانات لازم را در اختیار دانش آموزان و معلمان قرار می دهند، به آموزش آن ها نیز می پردازند و آن ها را برای زندگی در دنیای الکترونیکی آماده می کنند.
در تمامی دوره ها هیچگاه یک رسانه به تنهایی نتوانسته جای معلم را بگیرد، بلکه این وسایل تنها به معلم کمک می کنند که بهتر درس بدهد و در زمان کوتاه تری مطالب را به دانش آموزان تعمیم دهد. بنابراین تنها باید در انتخاب رسانه نهایت دقت را نمود. مهمترین عوامل موثر در لزوم کاربرد تکنولوژی آموزشی را می توان چنین بر شمرد:
-1 هماهنگی و همکاری نظام آموزشی با پیشرفت سریع علوم و تکنولوژی.
-2 رفع، کاهش و پیشگیری از افزایش مسائل و مشکلات نظام آموزشی.
-3 مشارکت و فعالیت هرچه بیشتر حواس فراگیران در جریان آموزش به منظور تحقق یادگیری بنیادی و موثر. ما در این مقاله ابتدا به مفهوم شناسی واژگان مهم و گاربردی پژوهش می پردازیم. پس از آن سیر پیدایش تکنولوژی در آموزش را بیان می کنیم. در قسمت بعدی پژوهش، ضرورت وجود تکنولوژی آموزشی را در فرایند آموزش و همچنین آنار و فواید وجود تکنولوژی آموزشی در آموزش و پرورش را نمایان می سازیم. در ادامه پژوهش به بررسی دو دیدگاه مهم درباره کاربرد تکنولوژی و فناوری اطلاعات را در امر آموزش می پردازیم و در انتها نیز برای نمایان ساختن تاثیر فناوری اطلاعات در امر آموزش، یک نکته مهم و ضروری را ارائه می دهیم و با یک جمع بندی نهایی مقاله خود را به پایان می رسانیم.
- 2 مفهوم شناسی
-1 -2 فناوری اطلاعات و ارتباطات: فناوری اطلاعات و ارتباطات شامل فناوری های نوین مانند رایانه، فکس، میکروالکترونیک ها، ارتباط از راه دور و نیز فتاوری های قدیمی تر نظیر نظام های بایگانی اسناد، ماشین های محاسباتی مکانیکی، چاپ و حکاکی را در بر می گیرد. هر چند این اصطلاح جدید است، اما از لحاظ مفهومی، قدمت آن به قدمت اشتیاق انسان به برقراری ارتباط می رسد. - بهان، - 1381 البته نباید فناوری اطلاعات را معادل اینترنت یا رایانه دانست، این دو با هم تفاوت ماهوی دارند.
اینترنت و رایانه فناوری هایی با قابلیت بالا و اصولاً یک امکان و ابزار هستند؛ در حالی که فناوری اطلاعات یک اندیشه، یک فرهنگ و یک جریان فکری اثرگذار است. اگرچه فناوری اطلاعات با گسترش اینترنت به اوج قدرت و قابلیت خود در شرایط فعلی نائل آمده است، اما نمی توان در مورد آینده هم این گونه اظهار نظر نمود. زیرا با ظهور فناوری های نوین اطلاع رسانی همچون نانوفناوری، تحولات عمیق تر و اساسی تر در پیش است. - عبادی، - 1384
-2 -2 آموزش و پرورش: تاکنون تعریف واحد یا جامع ای از آموزش و پرورش به دست نیامده است و اهل نظر هر یک بر پایه تفکرات و تجربیات خود، تعریفی از آن ارائه داده اند. به نظر »میرعبد الحسین نقیب زاده« تربیت دارای سه جنبه آموزش، پرورش و بار آوردن است. آموزش، سپردن دانستنی ها به دیگران است. پرورش، شکوفاندن و به کار آوردن توانایی های درونی و استعدادهای طبیعی است و بار آوردن، پدید آوردن دگرگونی های معینی است که ما آن را هدف می شماریم. »جان دیویی« آموزش و پرورش را دوباره ساختن یا سازمان دادن تجربه می داند، به منظور اینکه معنای تجربه گسترش پیدا کند و برای هدایت و کنترل تجربیات بعدی، فرد را بهتر قادر سازد.
-3 -2 کاربرد تکنولوژی در آموزش و پرورش: عنوان کاربرد تکنولوژی در تعلیم و تربیت شامل هر گونه وسایل ممکن و اطلاعاتی می شود که می توانند در تعلیم و تربیت مورد استفاده قرار گیرد. به عبارتی دیگر کاربرد تکنولوژی و فناوری در تعلیم و تربیت اساسا همان مفهوم عامیانه ی تکنولوژی آموزشی یعنی استفاده از وسایل سمعی و بصری، مانیتور و صفحه کلید رایانه است - وبلاگ تکنولوژی آموزشی - .
- 3 سیر تکنولوژی در آموزش
امروزه همه چیز به سرعت در حال تغییر و تحول است و اگر خود را با این ماشین حرکت هماهنگ نکنیم، بازنده خواهیم بود. محوری ترین بعد پیشرفت و توسعه ملل مختلف آموزش و پرورش است، که تقویت و توسعه آموزشی در دراز مدت سبب توسعه همه جانبه کشورها در تمام ابعاد دیگر سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... می شود که در این میان تکنولوژی آموزشی نقش بسیار مهمی را در بهبود و گسترش همه جانبه آموزش ایفا می کند. تکنولوژی آموزشی مانند تکنولوژی در هر یک از شاخه های علمی دیگر، شامل دو جزء اصلی است که عبارت است از: یک بعد نرم افزاری - محتوایی - که شامل روش ها، دستورالعمل ها، الگوها، راهبردها، طبقه بندی ها و... می شود و دیگری بعد سخت افزاری که از ابزار، وسایل، دستکاه ها و رسانه ها و... تشکیل می شود.
