بخشی از مقاله
چکیده: داشتن توان آینده نگری، شناسایی محیط و برنامه ریزی اثر بخشی جهت موفقیت در آینده در گروی دارا بودن تفکر استراتژیک است. اینکه چرا بعضی از شرکتهای بزرگ و موفق در مدت زمان کوتاهی با از دست دادن سهم بزرگی از بازار خود به موقعیتی معمولی و حتی تاسف بار تنزل یافته اند و اینکه چرا برخی شرکت های کوچک و گمنام یکباره به جایگاه ممتازی در صحنه رقابت بین الملل رسیده اند، بدین علت است که متخصصان علم مدیریت، آن را در مفهومی به نام استراتژی و مدیریت استراتژیک جستجو می کنند. در این مقاله سعی بر آن است نگاهی گذرا به مدیریت استراتژیک و ضرورت بکارگیری آن در جهان امروز داشته باشیم.
مقدمه
این نظریه توسط همگان به ویژه مدیران و دانشگاهیان پذیرفته شده است که در جوامع بشری، سرعت، عظمت، شدت و غیر قابل پیش بینی بودن وقایع، رویدادها و تغییرات نسبت به گذشته حتی نسبت به گذشته های نزدیک تغییر کرده و نتایج آن در مقایسه با گذشته، غیر قابل پیش بینی گردیده است. در این تغییرات، سرعت، رشد جمعیت، تغییرات تکنولوژیکی به ویژه در تولیدات جدید و فرآیندها حتی با روند شدیدتر و سرعت بیشتری اتفاق افتاده است. بازارهای محلی و شهری تبدیل به بازارهای ملی و بازارهای ملی تبدیل به بازارهای منطقه ای و جهانی شده است.
بازارهای امن و قابل اعتماد سابق تبدیل به بازارهای با رقابت شدید و گاهی به آوردگاه مبارزه و از میان برداشتن رقیب تبدیل گردیده. دانش بشری به سرعت افزایش پیدا کرده و همین امر سبب افزایش تقاضا و نیازهای جامعه گردیده و جامعه موجود را با جوامع قبل کاملا متفاوت نموده است و همین اتفاق ها سبب شده که میزان تغییرات شدیدتر از همیشه گردد.
- آهنچی، - 20-19: 1386 استراتژی، واژه ای رایج در دنیای مدیریت و کسب و کار است، بویژه آنکه هرچه درجه دشواری و اهمیت مبحث، موضوع، مقوله یا موردی بیشتر باشد، ظاهرا استراتژیک تر است! بسیار خوانده ایم و شنیده ایم که »استراتژی داریم«، » استراتژی نداریم«، » استراتژی لازم است«و. . . ، اما کمتر به پیدایی و پدیداری این واژه مصطلح و ظاهرا قابل فهم! پرداخته شده است و بیشتر به»تصمیم های استراتژیک «، »مدیریت استراتژیک «، » استراتژی ما این است که. . . «پرداخته شده است.
چرا؟! آیا در دنیای مدیریت و کسب و کار، می توان این چنین به ذبح واژه ها پرداخت؟ و آیا پرداخت صرف و ظاهری، کافی است؟ - اثنی عشری، - 145:1389 در نگرش سنتی مدیریت، برنامه ریزی نقطه شروع تمامی حرکتها است که اهمیت آن از گذشته ای دور بر همگان آشکار گردیده و آن را اساسی ترین وظیفه مدیریت دانسته اند. در همین راستا سیر تحول جامعه بشری از صورت ساده به پیچیده حرکت شتابدار و تحولات عظیم در عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و تکنولوژیکی، بویژه در دهه اخیر، صحنه های جدید آفرید و هر روز نگرش های جدید، مطرح ساخت.
بر این اساس برنامه ریزی در مدیریت، همگام با تحولات جوامع بشری و در پاسخگویی به نیازهای مختلف زمانی در قالب شیوه ها، نگرشها و رویکردهای مختلفی مطرح گردیده و صاحب نظران فراوانی را به خود اختصاص داده، به نحوی که امروزه گرایشها و روش های مختلفی را می توان از یکدیگر متمایز ساخت. برنامه ریزی در سیر تکاملی خویش، دستخوش تحولاتی بسیار قرار گرفت که طی سه دوره قابل تفکیک است.
گذار از دوره محصول گرایی در قرن نوزدهم میلادی به دوره بازارگرایی و نهایتا دوره فراصنعتی، باعث شد برنامه ریزی، روشها و انواع آن نیز متناسب با نیاز هر دوره متحول شود. - علی احمدی، تاج الدین، فتح االله، - 2-3: 1382 فرصت ها درونمایه اصلی استراتژی ها هستند، بدون فرصت، استراتژی امری، بی معناست، فرصت ها استراتژی ها را می سازند و اگر سوال شود که چه چیزی فرصت ها را می سازد پاسخ در یک کلمه خلاصه می شود: قوائد پارادایم.
از طرفی فرصت ها و منافع نهفته در آنها در بستر قواعد پارادایم شکل می گیرند و با هر پارادایم جدیدی، فرصت ها و تهدیدات جدیدی بوجود می آید و فرصت های مبتنی بر قواعد پارادایم گذشته از بین می رود سازمان هایی که استراتژی خود را با قواعد پارادایم جدید استوار سازند به بهترین نحو قادرند تا از فرصت های ناشی از این قواعد بهره جویند و سازمانهایی که بر قواعد گذشته اصرار ورزند به همراه پارادایم گذشته کنار خواهند رفت. - فقهی فرهمند، - 31:1388 مدیران امروزی علاوه بر علم و دانش، شناخت اصول و آشنایی با روش ها و ابزارهای نو و احاطه بر علوم رفتاری، لازم است که در این دنیای آشفته و پررقابت و تبلیغات و زدوبندهای سیاسی، تحول عمیقی نیز در افکار و بینش خویش بوجود آورند. - آهنچی، - 24:1386
مفهوم استراتژی
استراتژی در ابتدا یک واژه نظامی بود که در فرهنگ لغات آکسفورد، چنین تعریف شده است:"هنر یک فرمانده کل قوا، هنر طراحی و هدایت عملیات بزرگ نظامی و مانورهای بزرگ"این تعریف با مفهوم استراتژی که در تجارت، سازمان های دولتی یا خصوصی استفاده می شود. چندان ارتباط ندارد، اما حداقل حاوی این پیام است که استراتژی یک هنر است و اینکه مسئولیت نهایی عواقب و دستاوردهای آن متوجه راس سازمان است. - اثنی عشری، - 146:1389 براساس نظریه مینتز برگ تعریف استراتژی را از پنج دیدگاه می توان مطرح ساخت که عبارتند از:
-1 استراتژی بعنوان طرح
-2 استراتژی به عنوان نیرنگ
-3 استراتژی به عنوان الگو
-4 استراتژی به عنوان موقعیت
-5 استراتژی به عنوان نگرش واژه استراتژی در طول سالیان دراز، به طرق مختلفی تعریف و تفسیر شده و مورد استفاده قرار گرفته است. - علی احمدی، تاج الدین، فتح االله، - 34:1382
تعریف استراتژی
استراتژی اظهار رسمی قصد شرکت است که ابزار رسیدن به نتایج را تعیین می کند و به تخصیص بلند مدت منابع شرکت و تطبیق آن منابع و قابلیت ها با محیط بیرونی مربوط می شود و در واقع چشم انداز آینده شرکت است که باتوجه به آن می توان به مسایل اساسی یا عوامل موفقیت پرداخت و هدف از تصمیم های استراتژیک، تاثیر گذاری بلند مدت بر رفتارها و موفقیت سازمان است. - اثنی عشری، - 148:1389
مدیریت استراتژیک
عبارت است از جریان تصمیم ها و فعالیتهایی که منجر به ایجاد یک یا چند استراتژی موثر برای نیل به اهداف می شود. فرآیند مدیریت استراتژیک یک روشی است که در آن استراتژیست ها به تعیین اهداف و تصمیم گیری استراتژیک می پردازند. - علی احمدی، تاج الدین، فتح االله، - 21:1382 مدیریت استراتژیک فرآیندی است که از طریق آن سازمان محیط داخلی و خارجی - بیرونی - خود را تجزیه و تحلیل می کند، مقاصد مورد نظر را طرح ریزی می نماید، استراتژی هایی را برای دستیابی به اهداف استراتژیک تدوین می کند، و نهایتا آنها را در جهت رضایت ذی نفعان کلیدی شرکت به مرحله اجرا می گذارد. - جفری اس، هریسون، کارن اچ. جان،
مذاکرات استراتژیک:
توسعه تحولات سیاسی در محیط پیرامون فعالیت شرکتها و سازمان ها باعث شد مذاکره و چانه زنی بعنوان یک روش متداول مدیریتی جهت حل و فصل امور مطرح شود. تاجایی که امروزه به عنوان روشی موثر در زمینه های مختلف برنامه ریزی و اجرای تصمیم ها مطرح شده است. - علی احمدی، تاج الدین، فتح االله،
مدیریت استراتژیک در فکر و عمل:
آفرینش، طراحی، تنظیم و اجرای استراتژی که از وظایف اولیه و اصلی مدیریت استراتژیک است، از جمع آوری و ترکیب اندیشه ها، آرزوها و تفکر مدیران عالی سازمان ها و همگرایی آنها به سوی اهداف مشترک سازمان و اجرای ماموریت حاصل می شود. استراتژی رقابتی در سطح جهانی که در دهه 1990 آغاز گردیده و تا امروز دنبال شده است.
قرن بیستم به طور مستمر شاهد ظهور و اجرای موفقیت آمیز روش های تجزیه و تحلیل سیستماتیک و سازماندهی شده در تجارت و مدیریت استراتژیک بوده است. بسیاری از مدیران خوش فکر امروزی عقیده دارند که تکنیک های تحلیلی، برنامه ریزی و طرح ریزی بیش از آنچه که باید مورد تاکید باشد، مورد توجه قرار گرفته است. این متفکرین بر نیازهای دیگری مثل جهان بینی، خلاقیت، نوآوری، یادگیری، ذخیره دانش و مهارت های فردی تاکید می کنند - آهنچی، - 128-127-126:
طراحی استراتژی برای بازار جهانی:
در هزاره جدید تمام سازمانها باید جهانی بیندیشند در غیر این صورت در بازار به هم پیوسته امروزی موفق نخواهند شد و سازمان ها باید یاد بگیرند که چگونه وارد بازارهای خارجی شوند و توانایی رقابتی جهانی خود را افزایش دهند. آنها مجبور هستند قبل از ورود به بازار جهانی، استراتژی های خود را تبیین نمایند و مقدار فعالیت خود را در کشور، قاره و سطح جهان معین کنند.
