بخشی از مقاله
چکیده
سقوط به عنوان مشکل اصلی سلامت بین سالمندان بوده و صدمات ناشی از آن که شامل - شکستگی،از کار افتادگی، تحمیل هزینههای سنگین به دولت، خانواده و مرگ و میر - است از نگرانیهای عمده سازمان بهداشت جهانی است. بنابراین پیدا کردن ریسک فاکتورها و راههای خاص برای پیشگیری از سقوط در جمعیت سالمندان ضروری است.
هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر شش هفته تمرینات تعادلی با استفاده از تاب تعادل بر تعادل و خطر سقوط سالمندان است. دراین تحقیق تعداد 32 سالمند زن و مرد سالم بالای 60 سال بدون سابقه شکستگی در 6 ماه گذشته و بدون کمک گرفتن از وسیلهای برای راه رفتن بهصورت تصادفی به دو گروه 16 نفری شامل گروه تمرینات تعادلی با تاب تعادل و گروه کنترل تقسیم شدند.
قبل و بعد از اجرای شش هفته برنامه تمرینی، تعادل نمونهها بهوسیله آزمون برگ و خطر سقوط با پرسشنامه بینالمللی خطر سقوط اندازهگیری شد. برای تجزیهوتحلیل دادهها از روش آمار توصیفی، تی مستقل، تی زوجی در سطح معناداری 95 درصد با آلفای a 0/05 استفاده شد. یافتههای پژوهش نشان داد تمرینات تعادلی با تاب تعادل موجب افزایش معناداری در تعادل و خطر سقوط شد.
تغییرات گزارش شده بهگونهای بود که موجب افزایش تعادل و کاهش خطر سقوط شد - . - p 0/05 براساس یافتههای تحقیق احتمالا تمرینات تعادلی با تاب تعادل باعث بهبود تعادل و کاهش خطر سقوط میشود. همچنین این یافته ها بر اهمیت استفاده از تاب تعادل به دلیل مزایای ظاهری و مکانیکی آن نسبت به سایر سطوح ناپایدار مثل امنیت بیشتر، قابلیت تغییر ارتفاع دستهها و اهمیت استفاده از این وسیله که - هزینه مناسبی دارد و قابلیت تهیه و انتقال آسان به مراکز را دارا می باشد - در بهبود وضعیت تعادل و پیشگیری از افتادن در سالمندان تاکید میکند.
-1 مقدمه
سالمندی بخشی از فرایند زیستی است که تمام موجودات زنده از جمله انسان را در بر می گیرد. با کاهش میزان مرگهای زودرس و افزایش سطح بهداشت در این قرن شاهد افزایش طول عمر طبیعی هستیم . - 3-1 - با افزایش جمعیت سالمندان، شیوع ناتوانایهای جسمانی نیز در حال افزایش است، ازاین رو شناسایی مسائل و مشکلات مربوط به سالمندان با هدف ارتقا سلامت آن ها ضروری است . - 4 -
در افراد سالمند ناتوانی توسط عوامل بسیاری ایجاد میشود که در میان آنها از دست دادن تحرک و کاهش تعادل از اهمیت بالایی برخوردار است . - 6 ,5 - تعادل در ثبات و راه رفتن نقش مهمی ایفا میکند . - 7 - در حقیقت تعادل برای بهبود کیفیت زندگی، استقلال عملکردی و کاهش خطر سقوط که عدم تعادل به عنوان مهم ترین ریسک فاکتور آن شناخته می شود و از مشکلات عمده سلامت عمومی بین سالمندان است ضروری است . - 9 ,8 -
تعادل ضعیف و تغییر در الگو راه رفتن از ریسک فاکتورهای مهم در سقوط محسوب میشوند . - 10 ,3 ,2 - لذا توانایی حفظ حالت ایستاده به درستی چه در حالت ایستا و چه در حالت پویا و بهبود الگو راه رفتن حتی با وجود اختلال خارجی کم باید جزء موارد پیشگیری از سقوط در سالمندان باشد . - 10 - سقوط توام با عوارض خطرناک مثل شکستگی ران و لگن بوده و علت اصلی مرگ و میر در افراد سالمند میباشد. همچنین سقوط منجر به تحمیل هزینههای سنگین به دولت، خانواده و فرد سالمند میشود. لذا توجه هر چه بیشتر به خطر سقوط و عوامل به وجود آورنده آن ضروری به نظر میرسد . - 14-11 -
تحقیقات انجام شده نشان دادهاند که فعالیت بدنی مناسب از قبیل اشکال مختلف تمرینات تعادلی،راه رفتن، قدرتی و استقامتی میتواند موجب بهبود تعادل و کاهش خطر سقوط در سالمندان گردد . - 16 ,15 ,10 ,5 ,3 - تاکنون نیز مداخلات تمرینی متعددی برای بهبود تعادل ابداع شده که از آن جمله میتوان تمرین در سطوح ناپایدار را نام برد.
تمرین بر روی این سطوح باعث بهبود توانایی تعادل، قدرت، حس عمقی و فعالیت عضلانی شده و تحقیقات بهبود 105 درصدی تعادل را در نتیجه تمرین بر روی این سطوح نشان داده اند : - 17 - که از آن جمله میتوان تحقیقات هیراسا و همکاران - - 2015 که اثرات برنامه تمرینات تعادلی بر روی پد فوم و سطوح سخت را بر تعادل سالمندان بررسی کردند و نتایج تحقیق بهبود معناداری را در تعادل گروه تمرین پد فوم نشان داد . - 18 - همچنین آمات و همکاران - - 2013 در تحقیقی اثر 12 هفته برنامه تمرین با استفاده از توپهای سوییس بال را بر تعادل، راه رفتن و خطر سقوط سالمندان بررسی کردند و نتایج تحقیق بهبود معناداری را در تعادل، راه رفتن و کاهش خطر سقوط سالمندان نشان داد - . - 16
باید توجه داشت که امروزه پیشرفت علم و تکنولوژی بر تمام جنبههای زندگی انسان تأثیرات شگرفی گذارده است. علوم ورزشی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و هرروز شاهد تولید وسایل تمرینی جدیدی در این حیطه هستیم. بهعنوانمثال تاب تعادل1 - شاتل بالانس - یکی از وسایل تمرینی استکه اخیراً در خارج از کشور مرسوم شده و بهتازگی در داخل کشور ساختهشده و هنوز استفاده از آن در ایران رایج نشده است. از تفاوتهای اصلی این وسیله با وسایل تمرینی دیگر مثل - تخته لرزان، ترامپولین، و غیره - این است که تاب تعادل با وجود مزایای ظاهری و مکانیکی نسبت به سایر سطوح ناپایدار مثل امنیت بیشتر و قابلیت تغییر ارتفاع دستهها امکان پیشرفت برنامه تمرینی را به راحتی در اختیار استفاده کنندگان قرار می دهد.
با توجه به ماهیت و ساختار دستگاه تاب تعادل به نظر میرسد این دستگاه میتواند در بهبود تعادل، بازتوانی آسیبهای اندام تحتانی، بهبود عملکردهای ورزشی و پیشگیری از افتادن سالمندان مورد استفاده قرار گرفته و مؤثر واقع شود. براساس مطالب ارائه شده و لزوم توجه هر چه بیشتر به قشر سالمند، هدف از پژوهش حاضر طراحی برنامه تمرینی 6 هفته ای تعادلی با تاب تعادل و بررسی اثر آن بر تعادل، سرعت راه رفتن و خطر سقوط سالمندان است.
-2 روش مطالعه
این تحقیق کاربردی و از نوع نیمه تجربی می باشد و جامعه پژوهش آن را سالمندان زن و مرد بالای 60 سال ساکن در منطقه 5 و 6 تهران تشکیل می دادند. براین اساس 32زن و مرد سالمند با توجه به معیارهای ورود که عبارتند از: سن بالاتر از 60 سال - 10 - ، کسب امتیاز حداقل 21 در آزمون تعادلی برگ - 19 - احتیاج نداشتن به کمک از فرد یا وسیله برای راه رفتن - 20 - ، نداشتن سابقه شکستگی اندام تحتانی در6 ماه گذشته - 20 - ، داشتن شاخص توده بدنی - BMI - 1 پایین تر از - 10 - 35 و معیار های خروج از مطالعه عدم تمایل به ادامه دادن تمرینات از سوی سالمند یا خانواده او و یا عدم شرکت در پس آزمون بود. سپس این افراد به صورت تصادفی در دو گروه 16 نفری گروه تمرین و گروه کنترل قرار گرفتند. قابل ذکر است از گروه کنترل دو نفر به خواست خود از روند تحقیق خارج شدند.
1-2 آزمون تعادلی برگ
آزمون تعادلی برگ شامل مجموعه ای از چهارده خرده آزمون برای مشخص کردن تعادل در افراد سالمند است. هر آزمون در مقیاس پنج ارزشی نمره داده می شود .هر چه نمره ها بالاتر باشد، نشان دهنده درجه بالاتری از استقلال عملکردی در انجام وظایف مورد نظر و در نتیجه سطح بالاتری از تواناییهای تعادلی در آن آزمون است .حداکثر نمره کلی این مقیاس 56 است.
به هر شرکت کننده بر اساس رفتارش در اجرای چهارده آزمون عملکردی مرتبط با تعادل و تحرک نمره داده می شد .توصیه هایی برای اجرای هر آزمون به صورت کلی یا مجزا در اختیار آزمودنی قرار گرفت که یا به صورت شفاهی یا عملی برای آزمودنی به نمایش در میآمدند .شناخت صحیح و کامل آزمودنی از عملکرد های مورد انتظار بسیار حائز اهمیت بود، زیرا اولین تلاشهای آزمودنی از عملکردهای مورد انتظار بسیار مهم بوده و عملکرد مذکور به عنوان معیار نمره دهی در نظر گرفته میشد.
به منظور اجرای این آزمون از وسایل بسیار ساده مانند زمان سنج، خط کش، صندلی و پله ای به ارتفاع 18 تا 20 سانتی متر استفاده می شد. متوسط زمان مورد نیاز برای تکمیل آزمونهای این مقیاس بسته به میزان توانایی آزمودنی ها بین 10 تا 20 دقیقه در نظر گرفته شده بود.این آزمون از روایی سازه قابل قبولی - با مقدار - 0/72 برای سالمندان برخوردار است و میزان پایایی هر بخش از مقیاس برگ 0/98 پایایی بین هر بخش آن 0/99 و سازگاری درونی آن 0/96 گزارش شده است - . - 23
