بخشی از مقاله
چكيده:
پژوهشي كه در پيش رو داريد به منظور طراحي برنامه درسي تربيت شهروندي مبتني بربينش هيجاني است. امروزه يكي از مولفههاي تربيت شهروندي، »هوش هيجاني«در برنامه درسي تلقّي مي شود. معلمان و دانش آموزان كه ارزش راهبردي هوش هيجاني را درك كنند، ميتوانند از تفاوتها و تنوع فرهنگي در جهت ارتقا فرآيند ياددهي-يادگيري در برنامهدرسي استفاده كنند.
هوش هيجاني شيوه اي از انديشيدن و عمل را به دانش آموزان و معلمان آموزش مي دهد كه آنان بتوانند در هر بستر فرهنگي، به گونهاي اثر بخشتر عمل كنند.در اين پژوهش، پس از تبيين مفاهيم كليدي و تشريح ابعاد و جايگاه برنامه درسي تربيت شهروندي در ادبيات رايج، اصول و ويژگيهاي اين تربيت مبتني بر بينش هيجاني تحليل و بررسي مي گردد، سپس به برخي از راهبردهاي تعليم و تربيت شهروندي در بهره برداري مؤثر از بينش هيجاني اشاره مي شود و رويكرد بينش هيجاني در عناصر برنامه درسي تربيت شهروندي مشخص ميگردد و در نهايت، برخي از مؤلّفه هاي تربيت شهروندي با بينش هيجاني شناسايي ميشود.
روش انجام اينتحقيق توصيفي تحليلي به همراه تدبر در نظريه هاي روان شناسي انسان گرا است. نتايج اين مطالعه حاكي از آن است كه برنامه درسي تربيت شهروندي به هوش هيجاني، توجه زيادي كرده است به طوري كه توجه به تقويت تربيت شهروندي، باعث افزايش توان كنترل احساسات و هيجانات دروني خود و ديگران و به عبارتي، بهبود سطح بينش هيجاني جامعه مي-گردد.
١- مقدمه
ماهيت پيچيده و بحث برانگيز شهروندي موجب ارائه برداشت ها و تعابير مختلفي از آن شده است. در ادبيات شهروندي از اصطلاحات مختلفي همچون تربيت به منظور شهروندي١، آموزش درباره شهروندي٢، تربيت براي شهروندي دمكراتيك٣ و تربيت مدني٤ براي اشاره به مفهوم شهروندي استفاده شده است.
تعليم و تربيت يكي از عرصه هايي است كه هميشه جولانگاه متفكران و انديشه ورزان بوده است و به عنوان محور فعاليت هاي تربيتي، عرصه شديدترين مشاجرات. ونخستين تجلي گاه است، چرا كه اهداف، محتوا، ارزشيابي، اجرادر برنامه هاي گنجانده مي شوند.
از جمله مهمترين عوامل يا متغيرهاي تعليم و تربيت در هر جامعهاي برنامه درسي به شمار ميرود. برنامه درسي به همه فرصتهايي اطلاق مي شود كه مدارس و دانشگاه ها رادر رسيدن به اهداف چه بكنند؟ چه قدر؟ چگونه؟ چرا، راهنمايي مي كند
برنامه هاي درسي ابزار علمي و اجتماعي نيرومندي است كه ضمن ترسيم چگونگي و حدود انتقال دانش و مهارت ها بيان گر فلسفه و هدف هاي تربيتي و، يا به عبارتي، سياست هاي علمي آن موسسه است - همان منبع:٤٥ - ، آموزش شهروندي يكي از حوزههايي است كه در سال هاي اخير بيش از گذشته در برنامه درسي بيشتر كشورها مورد توجه قرار گرفته است.
لطف آبادي - ١٣٨٥ - معتقد است تربيت شهروندي بخش جداييناپذير برنامه درسي مي باشد. تعليم و تربيت شهروندي مفهومي بسيارتاريخي بوده كه ازدوره يونان باستان مورد نظر انديشمندان بزرگي چون افلاطون و ارسطو بوده است و توجه به آن امروزه به حدي رسيده است كه نه تنها درجايگاه قانوني، حقوق شهروندي بدون هيچ محدوديتي مطالبه مي گردد، بلكه مفهوم تربيت شهروندي مفهومي چند بعدي درنظرگرفته مي شود.
امروزه تعليم و تربيت شهروندي در اكثر كشورها در قالب محتواي آموزشي ارائه مي گردد و دانش آموزان دوره راهنمايي به دليل سن بلوغ و بحران هاي خاص اين دوره، مقايسه تفاوت هاي خود با ديگران، تمايل به استقلال و كشف محيط و تمايل به مشاركت و دوستي، شركت در گروه ها و پيوند با دوستان نيازمند آموزش هاي خاص خود مي باشند
آرتور١، ديويسون٢ و استيو٣ - ٢٠٠٢ - معتقدند كه تعليم شهروندي بايد بر نيازهاي خاص دانش آموزان، جامعه، ملي، و عمومي تاكيد داشته باشد. بينش هيجاني به عنوان سازه اي چند بعدي با گستره اي از متغيرها و پيامدهاي مرتبط با تربيت شهروندي همبستگي دارد. اين همبستگي ها هم به جنبه هاي بين شخصي بينش هيجاني مثل كيفيت بهتر تعامل هاي اجتماعي مربوط مي شود و هم به جنبه هاي درون شخصي آن مانند همدلي، مديريت روابط و تنظيم خُلق.
از طرفي برنامه درسي مبتني بر ارزش هاي انساني از هيچ يك از قوا و قابليت هاي يادگيرندگان غفلت نمي كند احساس، قلب و عقل او را به عنوان سرمايه هاي وجود رشد مي دهد، بنابراين معلمي به صلاحيت همه جانبه نياز دارد تا شرايط مناسب براي رشد عاطفي و زيبا گرايي دانش آموزان را فراهم سازد.
روش پژوهش
روش پژوهش حاضر را بر اساس نحوه گردآوري داده ها توصيفي – تحليلي مي باشد. زيرا از يك سو در پي توصيف و شناخت شرايط موجود است - توصيف - و از طرف ديگر در استخراج مفاهيم اصلي ،كشف خطوط اصلي بررسي رويكرد هاي تعليم و تربيت شهروندي پيرامون بينش هيجاني - چيستي و چرايي - در مهارتهاي زندگي است.
جامعه پژوهش حاضر شامل كليه منابع و مراجع موجود مرتبط با موضوع مورد بررسي مي باشد .به علاوه از آنجا كه در پژوهش كليه منابع و مراجع موجود و مرتبط مورد بررسي واقع شده ،بتابراين نمونه گيري انجام نشده است . در پژوهش حاضر به منظور گرد آوري داده ها از فرم گرد آوري داده ها استفاده داده ها استفاده شده است . سپس داده هاي جمع آوري شده طبقه بندي و در راستاي بررسي سوال هاي پژوهش مورد تجزيه و تحليل مفهومي قرار گرفته است.
