بخشی از مقاله
چکیده
شناسایی و بررسی عوامل موثر بر قیمت سهام و پیشبینی رفتار قیمتی آن از موضوعات مهم فعالین بورس اوراقبهادار میباشد. این پژوهش نوسانات قیمت سهام شرکت فولادمبارکه را در بازار بورس شبیهسازی و امکان پیشبینی نوسانات قیمتی آن را برای ذینفعان فراهم کردهاست. جهت شبیهسازی رفتار سهام، عوامل مختلف موثر بر رفتار قیمت سهام و تولید محصولات فولادی شناسایی و نمودارهای علت و معلولی آن با استفاده از روش پویاییهای سیستم ترسیم شده و سپس با نرم افزار Vensim DSS شبیهسازی و تحلیل شدهاست.
نتایج نشان میدهد مهمترین عامل اثرگذار بر نوسانات قیمت سهام، هزینههای تولید و قیمت های جهانی محصولات میباشد . در نهایت سناریوهای مختلفی مانند افزایش هزینههای تولید و تغییرات قیمتهای جهانی محصولات جهت پیشبینی نوسانات آتی قیمت سهم مطرح و مشخص شد این سناریوها، الگوی رفتاری قیمت سهم را در بلندمدت مورد تاثیر قرار نمیدهند و فقط کاهنده یا افزاینده قیمت سهام - بدون تغییر روند - در طول زمان میباشند.
از میان متغیرهای تاثیر گذار بر سیستم قیمتهای جهانی و هزینههای تولید موثرترین متغیرها بر رفتار قیمتی سهم در طول زمان شناخته شدند. همچنین نتایج شبیهسازی نشان میدهد که در اکثر سناریوها میزان کاهش قیمت - در صورت وجود اخبار منفی - بیش از افزایش قیمت - در صورت وجود اخبار مثبت - است.
-1 مقدمه
بین رشد اقتصادی کشورها و گسترش بازار بورس رابطه ی مستقیمی وجود دارد چراکه بورس یک نوع بازار مالی است که در آن سرمایه در معرض عرضه و تقاضا قرار می گیرد و تدبیری است برای منحرف کردن مقدار قابل توجهی از منابع کشور از تهیه کالاها و خدمات مصرفی به سوی تولید کالاهای سرمایه ای، به عبارت دیگر بورس از راه تشویق مردم به سرمایه گذاری از محل پس انداز های خود سرمایه ها را متمرکز می کند و زمینه ی لازم را برای رشد و به تبع آن توسعه ی اقتصادی کشور فراهم می کند. بنابراین با گسترش بورس، حجم سرمایه گذاری مطلوب در جامعه افزایش می یابد و پیشرفت اقتصادی ممکن می گردد .نتایج موثر توسعه بازار بورس در اقتصاد جامعه را می توان به شرح ذیل بیان نمود:
• بورس از طریق جذب و به کار انداختن سرمایه های راکد سرمایه گذاری را در جامعه افزایش میدهد.
• بورس بین عرضه کنندگان و تقاضا کنندگان سرمایه تماس برقرار می کند و معاملات بازار سرمایه را تنظیم می نماید.
• با قیمت گذاری سهام و اوراق بهادار تا حدودی از نوسان شدید قیمت ها جلوگیری می کند
• مردم به پس انداز تشویق می شوند و این پس اندازها در فعالیت های اقتصادی به کار گیری شده و موجب کاهش نرخ تورم می گردد.
• بورس و فعالیتهای موبوط به آن سرمایه های لازم را برای اجرای پروژه های دولتی و خصوصی فراهم می آورد.
• بورس با شرکت دادن تعداد زیادی از مردم جامعه در سرمایه گذاری ها به عادلانه ترین توزیع در آمد و ثروت در سطح کشور کمک می کند
بازارهای مالی جهان همواره با نوسانات، تغییرات و عدم اطمینان های زیادی مواجه بوده اند. به نحوی که عدم اطمینان موجود در بازده دارایی های سرمایه گذاری شده، بسیاری از سرمایه گذاران و تحلیل گران مالی را نگران ساخته است
به عبارتی تحول و پویایی جزء جدایی ناپذیر زندگی امروز شده که قابلیت پیش بینی را برای تصمیم گیرندگان خصوصا در سیستم های اقتصادی کاهش داده است. بعضی مسائل و موضوعات صنعتی اجتماعی و مدیریتی پیچیدگی های خاص خود را دارند و با فرضیات ساده قابل حل نمی باشند.
سیستمی بودن پدیده های اقتصادی از دیرباز توسط صاحبنظران زیادی از جمله فارستر - 1999 - و ریچاردسون - 1993 - مورد توجه قرار گرفته است - Forrester,1999 - . تفکر سیستم های پویا روشی برای مدلسازی و بررسی عوامل یک سیستم و در نهایت پیدا کردن راه حل مناسب است. روش سیستم دینامیک بر مبنای رویکرد سیستمی عوامل موثر در پویایی پدیده ها را شناسایی و مورد تحلیل قرار می دهد.هدف اصلی در این رویکرد شناسایی الگوهای رفتاری پدیده در طول زمان با استفاده از روابط علت و معلولی متقابل بین اجزای مختلف یک پدیده می باشد .
در این مقاله شرکت فولاد مبارکه اصفهان مورد بررسی قرار گرفته است. این شرکت چهارمین شرکت بزرگ بورس اوراق بهادار تهران از لحاظ ارزش بازار میباشد و از شرکت های مهم و تاثیرگذار بازار سرمایه محسوب میشود. فولاد مبارکه بزرگترین مجمع صنعتی کشور می باشد که با تولید پنجاه درصد فولاد کشور رهبر اصلی بازار فولاد ایران و بزرگترین تولید کننده فولاد در خاورمیانه می باشد.
این شرکت سه محصول مهم ورق گرم، ورق سرد و ورق گالوانیزه تولید می کند. ورق های نورد گرم - ورق سیاه - در صنایع مختلفی از جمله صنعت ساختمان، تانکر سازی، خودروسازی، مخازن خاص، کشتی سازی و صنایع سنگین فلزی کاربرد دارند. این ورق به دو شکل کلی رول فرم و فابریک تولید می شوند.
ورق سرد در صنایع لوازم خانگی و خودروسازی استفاده می شود و دو شرکت ایران خودرو و سایپا از مشتریان اصلی آن می باشند . از آهن گالوانیزه در ساختن لوازمی مثل لوله بخاری، کانال کولر، کابینت آشپزخانه، شیروانی منازل، لولههای آب و هر جا که احتمال خوردگی آهن و خسارت وجود دارد، استفاده میشود.
این شرکت تحت نماد اختصاری "فولاد" در گروه فلزات اساسی قرار دارد. باتوجه به اینکه یکی از معیارهای رسیدن به رشد صنعتی هر کشور دستیابی به تکنولوژی به روز مرتبط با تولید فولاد و رشد و توسعه صنعت مذکور می باشد همچنین با توجه به اثر گذاری قابل توجه این سهام فولاد بر شاخص کل دارد شرکت فولاد مبارکه جهت شبیه سازی در این پژوهش انتخاب شده است.
این پژوهش به دنبال شبیه سازی الگوی نوسانات قیمت سهام شرکت فولاد مبارکه در بازار بورس اوراق بهادار و امکان پیش بینی نوسانات آتی قیمت سهم می باشد. نتایج این تحقیق الگویی از نوسانات قیمتی سهم را در اختیار تصمیم گیرندگان بازار سرمایه قرار داده و ابزار مفیدی جهت تصمیم سازی و تصمیم گیری را برای سهامداران این صنعت فراهم میسازد.
-2 پیشینه تحقیق
مطالعات زیادی در موضوع پیش بینی روندها در بازار اوراق بهادار صورت گرفته است. در ادامه به ذکر برخی از مطالعاتی که به شبیه سازی نوسانات در بورس اوراق بهادار پرداخته اند اشاره شده است:
موسوی حقیقی و ستوده - 1392 - در مقاله خود تحت عنوان شبیه سازی الگوی پویای رفتاری سهام در بورس بهادار اوراق تهران - مطالعه موردی شرکت ملی صنایع مس ایران - به بررسی رفتار قیمت سهام شرکت ملی مس ایران پرداختند که در نهایت نتایج حاکی از آن بود که مهمترین عامل اثرگذار بر نوسانات قیمت سهام، هزینه تولید و پس از آن قیمت جهانی مس می باشد
پدرام - 1391 - در مقاله خود تحت عنوان اثر نوسانات نرخ ارز بر روی نوسانات بازار سهام در ایران، رابطه بین بازارهای سهام و بازار ارز را بررسی می کند و تعیین می کند که آیا در ایران، نرخ های ارز اثری بر بازار سهام دارند یا خیر. مدل ناهمسانی واریانس خودبازگشت شرطی تعدیل شده نمایی برای تشخیص رابطه بین تغییرات نرخ ارز و بازار سهام استفاده شده است. در این پژوهش مشخص شد که رابطه مثبتی میان تغییرات نرخ ارز و بازدهی های بازار سهام وجود دارد. علاوه بر آن یک ثبات تغییر در اغلب تغیرهای اقتصاد کلان وجود دارد؛ همچنین واضح است که افزایش - کاهش - در کسری تجاری و انتظارات آتی در مورد کسری تجاری تغییرات بازار سهام را کاهش - افزایش - خواهد داد. علاوه بر آن شاخص قیمت مصرف کننده ارتباط معنی داری با تغییر بازار سهام ندارد
سعیدی و شبزندهدار - 1390 - در مطالعه خود تحت عنوان مدل سازی حباب قیمت صنعت خودرو در بورس اوراق بهادار تهران با رویکرد پویایی سیستم ها، حباب در صنعت خودرو از دیدگاه نظریه سیستمی و با استفاده از پویایی سیستم ها مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق دو عامل از مجموعه عوامل تاثیرگذار بر ایجاد حباب، شناسایی گردید: - 1 عامل سرعت تغییر پنداشت مردم نسبت به سهم، - 2 عامل خریدهای انبوه. هر چه سرعت تغییر پنداشت سرمایه گذاران نسبت به یک سهم زیادتر باشد، بی ثباتی در قیمت نیز بیشتر خواهد بود.
همچنین خریدهای عمده به علت اینرسی زیادی که دارند موجب یک جو روانی خاص شده و سهام داران کوچک را همراه با خود به حرکت در می آورند - سعیدی، - 1390 آتسالاکیس - 2009 - نیز در مقاله خود به پیش بینی روندهای کوتاه مدت بازار بورس با استفاده از روش های فازی و شبکه عصبی پرداخته است. در نهایت نیز جهت بررسی کارایی مدل، شاخص بورس های مطرح دنیا توسط آن مورد آزمون قرار گرفته و کاربرد مناسب آن تائید گردید
توما - 2003 - با استفاده از چندین مدل توزیع خطای تعمیم یافته را بر پویایی نوسان در بازار سهام مصر در فاصله 1993 تا 2001 بررسی کرد. نتایج این تحقیق وجود تغییرات معنی دار در فرایند نوسان شرطی را نشان می دهند
-3 روش شناسی تحقیق
در این پژوهش به منظور بررسی و مطالعه الگوی نوسانات قیمت سهام شرکت فولاد مبارکه در بازار بورس اوراق بهادار تهران از الگوی پویائی های سیستم استفاده شده است و از نظر هدف تحقیقی کاربردی- توسعه ای می باشد. این الگو برای اولین بار توسط جی فارستر توسعه یافت - Forrester,1999 - و مبتنی بر یک فرضیه پویا می باشد. فرضیه پویا در این پژوهش اثر افزایش قیمت های جهانی و کاهش هزینه های داخلی بر تغییرات قیمت سهام در طول زمان افزایشی خواهد بود.
