بخشی از مقاله
چکیده
نقش نرمافزار و سیستمهای نرمافزاری در سازمانها و مدیریت سیستمهای پیچیده در سالهای اخیر به میزان قابلتوجهی افزایشیافته است و استفاده از نرمافزار یک فاکتور اساسی در موفقیت سازمانها و شرکتها محسوب میشود.
ازاینرو تقاضا برای توسعه نرمافزار در دو دهه اخیر باعث شده است تا شرکتهای توسعهدهنده نرمافزار توجه بیشتری به روشها و الگوهای مدیریت پروژههای نرمافزاری داشته باشند. از طرفی مدیریت چندین پروژه بهطور همزمان در یک شرکت توسعهدهنده نرمافزار به دلیل ماهیت غیرملموس این پروژهها، فرآیندهای شرکت ازجمله فرآیند توسعه محصول، جریان نقدینگی در شرکت و ارائه محصولات به مشتریان را دچار پیچیدگی ساخته است.
در این پژوهش یک مدل با رویکرد پویاییشناسی برای شبیهسازی این سیستم ارائهشده است. مدل فوق دارای چهار زیرسیستم نیروی انسانی، تولید، مالی و فروش است که میتواند مدیران شرکتهای نرمافزاری را در تصمیمگیریها و تحلیلهای مربوط به مدیریت پورتفولیو پروژههای نرمافزاری یاری دهد. برای شبیهسازی مدل از نرمافزار Vensim PLE استفادهشده است. پس از طراحی مدل از آن برای تحلیل سیاستهای مختلف در شرکتهای تولید محصولات نرمافزاری استفادهشده است.
-1 مقدمه
مدیریت پورتفولیوی پروژه یکی از پراهمیتترین روشهایی است که در مدیریت پروژهها در تجارت و کسبوکار امروزی استفاده میشود. مدیریت پورتفولیوی پروژه روشی مطمئن است که شرکتها به کار میبندند تا منابع کمیاب خود را با بیشترین ارزش خروجی ممکن بهکارگیرند و باعث حرکت سازمان به سمت تعالی شوند. این رویکرد برگرفته از دانش مدیریت پروژه است با این مضمون که در این سیستم، مدیریت بر ترکیبی از پروژهها با اهداف و شرایط خاص منظور میشود، و سطحی بالاتر از مدیریت پروژه در سازمان تلقی میشود.
در سالهای اخیر رشد روزافزونی در مطالعات مربوط به فرآیند توسعه سیستم های نرمافزاری مشاهده میشود. قریب بهاتفاق این مطالعات محدود به یک پروژه و در محیطی ایزوله و مستقل از سایر پروژهها بوده اند. در دنیای واقعی معمولاً یک پروژه بهصورت کاملاً ایزوله از سایر پروژهها انجام نمیشود. درواقع بهسختی میتوان شرکتی را یافت که بهصورت همزمان متعهد به انجام چندین پروژه نباشد
رفتار یک پروژه در محیط ایزوله متفاوت از رفتار آن در تعامل با سایر پروژهها است. ماهیت شرکتهای نرمافزاری به گونهای است که در هر مقطع، پروژههای متعددی در حال اجرا دارد و در طول زمان پروژههایی به پورتفولیو آن اضافه و پروژههایی از آن خارج میشود . ریسک مهم مدیران پورتفولیوهای نرمافزاری، تمایل به اتخاذ تصمیمات تنگنظرانه در رابطه با پروژههای محدود و عدم توجه به منافع بلندمدت شرکت میباشد
رویکرد پویاییشناسی سیستمها که برای تحلیل سیستمهای پیچیده طراحیشده است، روشی مناسب برای شبیهسازی این نوع از سیستمها میباشد. این روش به دلیل قابلیتهای بالای آن میتواند مدیران شرکتهای نرمافزاری را در تصمیمگیریها و تحلیلهای مربوط به مدیریت پورتفولیو پروژههای نرمافزاری یاری دهد.
در این پژوهش یک مدل سیستم داینامیک مدیریت پورتفولیوی پروژههای نرمافزاری برای مطالعه و پیشبینی نتایج اجرای سیاستهای مدیریتی و رویکردهای مرتبط با توسعه نرمافزار طراحی و اجرا شده است. این مدل به تصمیم گیران کمک میکند زمان شروع و پایان پروژهها، اولویت استفاده از منابع و سیاستهای مالی را بهگونهای برنامهریزی کنند که محدودیتهای منابع رعایت شوند و سود شرکت حداکثر شود.
-2 مبانی نظری و پیشینه پژوهش
برای مدلسازی و شبیهسازی پروژههای نرمافزاری بهمنظور فهم تغییرپذیری در عملکرد توسعه نرمافزارها، از پویاییشناسی سیستمها استفاده میشود
زمانی که از سیستم داینامیک برای مدیریت پروژههای نرمافزاری استفاده شد، این روش قادر بود تعامل بین عوامل مرتبط در پروژهها همچون مدیریت پروژه، مدیریت منابع انسانی، هزینه و دیگر عوامل را در نظر بگیرد.
شبیهسازی مدیریت پروژههای نرمافزاری بهمنظور تسطیح منابع، تخمین هزینهها و تحلیل سایر پارامترها انجام میگیرد
شبیهسازی سیستم مدیریت پروژههای نرمافزاری باعث میشود تا مدیران شرکتهای نرمافزاری بدون متحمل شدن هزینههای اضافی به بررسی اثر اجرای سیاستهای مختلف در شرکت خود بپردازند و در تصمیمهای خرد و کلان از آن استفاده کنند
عبدالحمید و مادنیک - 1983 - ابتدا یک دیدگاه بر پایه بازخوردها برای تحلیل پروژههای نرمافزاری و مشخص کردن تعدادی از چرخههای دوبارهکاری معرفی کردند. آنها بعدها این کار را بهطور ضمنی به پویاییهای تضمین کیفیت، انواع خطاها، تجربیات و یادگیری توسعه دادند
عبدالحمید و همکارانش - 1991 - پویایی نیروی انسانی در مدیریت پروژههای نرمافزاری را موردبررسی قراردادند. این پژوهش دیدگاههای جالبی در سیاستهای مربوط به مدیریت نیروی انسانی و تأثیر آن در رفتار پروژه به خواننده میدهد. آنها برای اعتبارسنجی مدل خود از دادههای تاریخی یک سازمان واقعی استفاده کردند و نتایج یافتههای خود را در یک چهارچوب کلی در کتاب "پویایی پروژههای نرمافزاری" منتشر کردند
عبدالحمید و همکاران - 1999 - همچنین مدلی برای بررسی تأثیر اهداف مختلف روی برنامهریزی و تخصیص منابع و بهطورکلی روی عملکرد پروژههای نرمافزاری را موردبررسی قرار میدهد
اندرسون و همکاران - 2002 - مدلی برای بررسی تأثیر تخصیص دوباره منابع در فازهای مختلف فرآیند توسعه نرمافزار روی کیفیت و زمان پروژه ارائه کردند
چایلین و همکاران - 1997 - در مقاله خود مدلی بهمنظور ایجاد یک ابزار برنامهریزی برای ایجاد تعادل بین هزینه، زمانبندی و عملکرد و نیز برای تست تأثیرات سیاستهای مختلف مدیریتی روی خروجی پروژه میباشد. مدل فوق دارای چهار زیرسیستم زیر است: تولید، نیروی انسانی، زمانبندی و بودجه
پیسیا و همکاران - 1999 - این مقاله یک مطالعه عمیق در رابطه با قانون بروکز3 با رویکرد سیستم داینامیک انجام داده است که میتواند برای مدیران پروژه مفید واقع شود .[11] این مدل برخلاف مدل عبدالحمید محدودیتهای زنجیرهای را درنظرگرفته است. نتایج این پژوهش نشان میدهد اضافه شدن افراد به یک پروژه دارای تأخیر، همیشه باعث افزایش هزینهها میشود، ولیلزوماً باعث ایجاد تأخیر در پروژه نمیشود.
روئیز و همکاران - 2001 - مدلی ارائه دادند که هدف اصلی آن ارائه یک سیستم تعدیلشده است که ازلحاظ آموزش و درک ساده بوده و بتواند در فازهای ابتدایی پروژه که اطلاعات بهدستآمده و در دسترس در مورد پروژه کم است، مورداستفاده قرار بگیرد
عبدالحمید برای بررسی مشکلات شرکتهایی که با محیطهای چند پروژهای سروکار دارند مدلی طراحی کرد که مربوط به آزمایش وابستگیهای برنامهریزی چند پروژهای بود. او برای بررسی این موضوع در حوزه پروژههای نرمافزاری از یک مدل سیستم داینامیک برای شبیهسازی استفاده کرد و برای مطالعه مدل خود در یک پروژه واقعی، آن را در یکی از مراکز فضایی شرکت ناسا در پروژه پرتاب ماهواره برای طراحی و تست نرمافزارهای مرتبط با پرتاب ماهواره بهکاربرد .[13] نتایج شبیهسازی نشان داد که خروجی مدل با دقت بالایی به نتایج واقعی نزدیکتر است.
نتایج این مدل نشان میداد تصمیمات زمانبندی و تخصیص نیروی کار در یک پروژه تأثیر قابلتوجهی روی هزینه و زمان سایر پروژهها دارد . اهمیت این تأثیر از دو جنبه بررسیشده بود: نخست آنکه این نتایج نقص اساسی ابزارهای تخمین کنونی را نشان میدهدثانیاً. اینکه بر اهمیت مخاطرات تصمیمات تنگنظرانه در محیطهای چند پروژهای اشاره دارد. بنابراین برای مدیریت مؤثر و بهتر پروژهها توجه به ارتباطات میان آنها ضروری است.
-3 روش شناسی پژوهش
-1-3 مدیریت پورتفولیو
مدیریت پورتفولیو شامل شناسایی، اولویتبندی، تفویض اختیار، مدیریت و کنترل پروژهها، برنامهها و دیگر کارهای مربوطه است تا هدفهای تجاری استراتژیک محقق شود
فرآیندهای مدیریت پروژه،اساساً بر مدیریت صحیح پروژهها تأکیددارند که این امر تکاپوی نیازهای در حال تغییر سازمانها برای باقی ماندن در فضای رقابتی کسبوکار امروزی را نمینماید. در حقیقت مدیریت پورتفولیو اطمینان حاصل کردن از آن است که سازمان بهجای انجام دادن درستکار، کار درست را انجام میدهد
-2-3 مدیریت پروژههای نرمافزاری
هدف از مدیریت پروژه نرمافزاری، مشخص نمودن محدوده پروژه، تخمین حجم کاری موردنیاز و درنتیجه تدوین یک برنامه زمانبندی جهت اجرای پروژه میباشد.
