بخشی از مقاله
چکیده
گرچه ایجاد پایگاه داده های سیستم های اطلاعات جغرافیایی گاها چند سالی وقت لازم دارد اما ایجاد یک پایگاه داده های جغرافیایی بیشتر از نرم افزار و سخت افزار آن ارزش دارد . اطلاعات در پایگاه داده ها جهت نشان دادن وضعیت موجود و آنالیزها به کار برده می شوند . در این مقاله دلایل استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی در بخش حمل و نقل توضیح داده شده است وچگونگی طراحی پایگاه داده های راه ها با ا ستفاده از نقشه های 1/25000 تهیه شده توسط سازمان نقشه برداری کشوربیان گردیده است .
-1 مقدمه
جاده ها به عنوان شاهرگهای یک کشور در امر حمل و نقل محسوب می گردند . ایمنی جاده ها شامل سه فاکتور مهم و عمده ؛ سیستم جاده ؛فاکتور انسانی و عنصر وسیله نقلیه می باشد. و یک موضوع پیچیده ای است که درک و مدیریت بر آن یک امر مهم و حیاتی است . طراحی راه ها باید بر مبنای اطلاعات و آمار جامع از وضعیت ترافیک و سایر اطلاعات دیگر از قبیل کوتاهترین مسیر ، مخارج ، وضعیت فونداسیون مسیر ، موجود بودن مواد مورد لزوم و هزینه خرید حریم راه و سایر عواملی که در طراحی راه از قبیل عرض راه ، تعداد خط ، شیبها و قوسها و غیره مربوط می شود حائز اهمیت است اصلاح راه ها نیز بایستی بر مبنای اطلاعات و آمار دقیقی چون تصادفات و ترافیک صورت گیرد .
استفاده کننذگان از راه برای تهیه راهنمایی های مسیری در شبکه های پیچیده احتیاج به نقشه های مسیری دارند این نقشه ها برای مدت زمان طولانی قابل استفاده نمی باشند چرا که دائماً مسیرها در حال تغییر و تحول می باشند و راه های جدید احداث می گردند . با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی می توان بر بسیاری از مشکلات طراحی و اصلاح راه ها غلبه کرد و ایمنی لازم در جاده ها را تأمین نمود .اطلاعاتی که در پایگاه داده ها ذخیره می گردند متنوع می باشند. این اطلاعات شامل سیستم جاده ،اطلاعات تصادفات، پارامترهای فیزیکی و موقعیتی جاده،شمارش های ترافیک، علامت های ترافیکی، تابلوهای هشداردهنده، خدمات حمل و نقل عمومی و جاده ای و… می باشند .
-2 چرا از سیستم های اطلاعات جغرافیایی بهره می گیریم ؟
طراحی راه بر اساس معیارهای مختلفی صورت می گیرد. اولین قدم در طراحی هر پروژه عبارتست از جمع آوری نقشه های موجودو به دست آوردن اطلاعات کافی در مورد ، توپوگرافی ، زمین شناسی ، آب و هوا و توزیع جمعیت که از عوامل مهم می باشند.عبور راه از نقاط اجباری از دیگر عوامل در طراحی راه می باشد. نقاط دیدنی در طول مسیر مانند آبشار ، در یاچه و سایر زیبایی ها ی طبیعی و جذب کننده ، مراکز باستانی و مراکز صنعتی از نقاط اجباری درجه یک می باشند .
عوامل دیگری که در وهله دوم و به نام نقاط اجباری درجه دو بر روی انتخاب مسیر تأثیر دارند شامل مسیل ها ، گذرگاهها ی کوهستانی ، مناطق باتلاقی ، عوامل موثردر قیمت از قبیل آزادسازی زمین های حریم راه ، نوع خاک ، تعداد و بزرگی ابنیه های فنی موجود در طول مسیر ، حجم عملیات خاکی ،هزینه نگهداری راه ، عبور مسیر از منطقه آفتابی ، هزینه ساختمان بهمن گیر ، هزینه جلوگیری از ریزش سنگهای کوه و جلوگیری از خطر نقاط طغیانی می باشند.
بنابراین با توجه به گستردگی مسائل مورد مطالعه در روشهای دستی باید دقت زیادی اعمال نمود تا بهترین مسیر انتخاب گردد در حال حاضر با پیشرفت تکنولوژی و به کارگیری روشهای علمی و نوین سنجش از دور و سیستم های اطلاعات جغرافیایی با هزینه ای کمتر به نتایج بهتری می توان دست یافت. در این روش دیگر واریانت های گوناگون مفهومی ندارد و سیستم بهترین مسیر منحصر به فرد را تعیین می نماید .
آنالیز های مکانی تا این اواخر بر اساس نقشه بود و به صورت دستی انجام می گرفت. نقشه های تصادفات تجسم فوری و واضح تقسیم تصادفات در یک ناحیه شهری و روستایی و شناسایی موقعیت تصادفات را نشان می دهند. منفعت این نقشه ها بیش از لیست ها و آمارهای تصادفات در واقع معرف توزیع پخش تصادفات هستند از عیوب این نقشه ها می توان مشکلات در نشان دادن همزمان طبقات تصادفات ، مشکلات در به هنگام سازی نقشه ها ، قابلیت نداشتن برای تکثیر کردن به راحتی و همچنین فقدان قابلیت درک راحت نام برد.
از طرف دیگر نقشه یک پایگاه اطلاعات مکانی است و سیستم اطلاعاتی نیست که قابلیت تجزیه و تحلیل داشته باشد .از این روی با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی می توان بر مشکلات فوق غلبه کرد . از طرفی تهیه راهنمایی های مسیری جهت استفاده کنندگان از راه در شبکه راه های تار عنکبوتی و پیچیده در صورتی که از روشهای دستی صورت گیرد یک مرحله بسیار دشوار و مشکل می باشد.
قبلأ همه راهنمایی ها به وسیله دست و با استفاده از یک پردازشگر کلمات تایپ می شدند .این روش مناسبی نیست چرا که اول از همه این اجازه را نمی دهد که به موقع به روز رسانی ها را انجام داد. موقعی که مسیری عوض می شود یا مسیر جدیدی به وجود می آید نام همه خیابانهایی که مسیر از میان آن عبور می نماید باید شناخته شود این عمل با نگاه کردن بر روی نقشه و تایپ صورت می گیردکه این عملی وقت گیر می باشد.
در جوامع پیشرفته امروزی که دارای شبکه راه های پیچیده می باشند از سیستم های اطلاعات جغرافیایی استفاده می گردد .این سیستم همه اطلاعات در دسترس سیستمهای قدیمی به اضافه یک سری قابلیت های اضافی مثل به هنگام سازی مسیرها هنگام تولید نقشه و راهنمای مسیر ، کمک کردن در ارزیابی مصرف سوخت ، قابلیت انتخاب بهترین مسیر و قابلیت محاسبه مسافت را دارا می باشد .
-3 کاربردهای سیستم
-1-3 آنالیز مکانهای پرخطر
در این بخش شبکه راهها همراه با جمع تعداد تصادفات و نسبت این عدد به مقدار ترافیک متوسط روزانه نشان داده می شود استفاده کننده یک مقدار ترشولد - - Threshold به سیستم معرفی می کند. ترشولد به عنوان عددی از تصادف وسیله نقلیه در کیلومتر یا عددی از وسیله نقلیه ورودی به تقاطع می باشد. هنگامی که تعداد تصادفات از عدد ترشولد بیشتر شود مکانهای پرخطر نمایش داده می شوند .
-2-3 آنالیزقبل و بعد
یکی از وظایف محققان و مهندسان راه ، رسیدگی به چگونگی اثرات بهبود تصادفات جاده ای می باشد .هدف اصلی این آنالیز
- الف - تعیین اینکه آیا تعداد تصادفات قبل و بعد از انجام پروژه راه افزایش یا کاهش یافته است
- ب - تعداد تصادفات در حین اصلاح پروزه راه چگونه بوده است .
در این آنالیز ها سیستم سه قسمت فراهم می کند به هنگام سازی پایگاه داده های پروژه گزارشات متنی نقشه ها
-3-3 آنالیزرقابت همسایگان
به منظور اینکه کدام قسمت از راه ایمنی بیشتری داشته است و تصادف کمتری در آن منطقه رخ داده است آنالیزی انجام می گیرد و افراد مسئول آن منطقه مورد تشویق قرار می گیرند برای این منظور استفاده کننده از سیستم برای هر قسمت یک اندکس از ایمنی راه یا نسبت تغییرات تصادف در طول یک زمان مشخص محاسبه می کند هشت مورد جهت محاسبه نسبت تغییرات تصادفات و اندکس وجود دارد .
- ا - تعداد کل تصادفات
- 2 - تعداد کل تصادفات بر طول راه
- 3 - تعداد کل تصادفات بر جمعیت
- 4 - تعداد کل تصادفات بر حجم ترافیک
- 5 - تصادفات وزن دار شده
